معاهده بین‌المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی

معاهده گیاه
نام بلند: معاهده بین‌المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی ;
تاریخ امضا	۲۰۰۱
مکان امضا	رم
تاریخ اجرا	۲۹ ژوئن ۲۰۰۴
گروه‌ها	تا ۱ فوریه ۲۰۲۰، ۱۴۷ کشور طرف قرارداد (۱۴۶ حکومت، ۱ سازمان)
ضامن	دبیرکل سازمان ملل متحد
زبان‌ها	عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیایی

معاهده بین‌المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی، (به انگلیسی: International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture) (که به ITPGRFA، معاهده بین‌المللی بذر^[الف] یا معاهده گیاهی^[ب] نیز یاد می‌شود)، یک معاهده جامع بین‌المللی در هم‌سویی با کنوانسیون تنوع زیستی بوده که هدف آن تضمین امنیت غذایی از طریق محافظت، تبادل و استفاده پایدار منابع ژنتیکی گیاهی جهان برای غذا و زراعت (PGRFA)، توزیع منصفانه و عادلانه سود به دست آمده از استفاده از آن، هم‌چنین به رسمیت شناختن حقوق کشاورزان است. این معاهده در سال ۲۰۰۱ میلادی در مادرید به امضا رسیده و در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۴ اجرایی شد.

ویژگی‌های اصلی ویرایش

کشورهای شرکت کننده ویرایش

تا فوریه ۲۰۲۰، ۱۴۷ کشور جزو طرف‌های قرارداد معاهده گیاهی‌اند (۱۴۶ کشور و ۱ مؤسسه میان‌دولتی، اتحادیه اروپا).^[۲]

حقوق کشاورزان ویرایش

این معاهده در تابعیت از قوانین ملی، حقوق کشاورزان را در موارد ذیل به‌رسمیت می‌شناسد: الف) حفظ دانش سنتی مرتبط با منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و زراعت؛ ب) حق اشتراک عادلانه در توزیع سود ناشی‌شده از استفاده منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و زراعت؛ و ج) حق اشتراک در تصمیم‌گیری، به سطح ملی، در مسائل مرتبط با تحفظ و استفاده پایدار از منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و زراعت. این معاهده سیستم چندجانبه دسترسی و توزیع سود را ایجاد می‌کند تا مبادلات ژرم‌پلاسم گیاهی و توزیع سود از طریق توافق‌نامه انتقال معیاری مواد (SMTA) تسهیل گردد.

با این حال، رجین اندرسن از پروژه حقوق کشاورزان،^[۳] در میان دیگران، شامل اولیور دی شوتر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حق دسترسی به غذا،^[۴] استدلال می‌کند که تعبیر و تحقق حقوق کشاورزان ضعیف بوده و در تمام کشورها مشابه نیست. بدون تمرکز پایدار و قوی بین‌المللی بر احقاق حقوق کشاورزانی که از PGRFA (معاهده بین‌المللی منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و کشاورزی) برای نگهداری، استفاده، تبادله و فروش بذرهای نگهداشته شده در مزرعه، استفاده پایدار می‌کنند، تنوع ژنتیکی محصولات و تنوع زیستی زراعتی مرتبط به آن آسیب خواهد دید.^[۵] به‌طور مثال، هند تعبیری از حقوق کشاورزان را در قانون محافظت از تنوع گیاهی و حقوق کشاورزان (PPV&FR) خود، در سال ۲۰۰۱ میلادی گنجانیده‌است که به کشاورزان این حق را می‌دهد تا بذرهای را که در مزرعه تولید کرده‌اند ذخیره کنند و بفروشند، حتی اگر حاوی ژن گونه‌های حفاظت‌شده باشند.^[۶]^[۷]

در سال ۲۰۱۹ میلادی، پذیرش اعلامیه سازمان ملل در مورد حقوق روستائیان و سایر افراد نواحی روستایی کار می‌کنند، حقوق کشاورزان که در معاهده گیاهی آمده‌است را تأیید دوباره کرد.

نظام چندجانبه ویرایش

این معاهده یک سیستم چندجانبه (MLS) را برای دسترسی و اشتراک منافع، میان آن کشورهایی که این معاهده را پذیرفته‌اند، برای فهرستی از ۶۴ مورد از مهم‌ترین محصولات غذایی و علوفه برای امنیت غذائی و وابستگی متقابل، ایجاد کرده‌است. جنس‌ها و گونه‌ها در ضمیمه ۱ معاهده فهرست شده‌اند.

این معاهده توسط سازمان غذا و زراعت (فائو) کمیسیون سازمان ملل در مورد منابع ژنتیکی برای غذا و زراعت (CGRFA) مورد مذاکره قرار گرفته و از سال ۲۰۰۶ به بعد، تحت نظارت فائو، ارگان مربوط به خود را دارد. نهاد حاکمه، قرار ماده نوزدهم، ارگان ارشد معاهده بوده و شامل نماینده‌های تمام طرف‌های قرارداد می‌باشد که وظیفه ابتدائی آن ترویج تطبیق کامل معاهده، شامل ارائه رهنمود پالیسی در مورد تطبیق معاهده است. نهاد حاکمه، رئیس و معاونین خود را در تطابق با مقررهای داخلی خود انتخاب می‌کند. آن‌ها بصورت جمعی به نام «هیئت اداری–دیوان» یاد می‌شوند.

برخی‌ها معتقدند که این معاهده می‌تواند یک مثال حاکمیت مسئولانه جهانی برای تضمین دسترسی به منابع اساسی ژنتیکی گیاهی برای امنیت غذایی حال و آینده برای کشاورزان و حوزه عمومی باشد. فصل هفتم گزارش دوم دربارهٔ وضعیت منابع ژنتیکی گیاهی جهان برای غذا و زراعت (SoWPGR-2)‏^[۸] که به نام «دسترسی به منابع ژنتیکی گیاهی، اشتراک منافع ناشی شده از استفاده و احقاق حقوق کشاورزان» یاد می‌شود، اساساً به معاهده بین‌المللی اختصاص یافته‌است.

بدنه حاکم ویرایش

نهاد حاکمه برای اولین بار در ژوئن ۲۰۰۶ در مادرید نشست داشتند.^[۹] این هیئت دارای یک بخش اداری بود و یک اعلامیه اجرائی به تصویب رسیده و در گزارش گنجانیده شد.^[۱۰]
دومین نشست نهاد حاکمه در اکتبر/نومبر ۲۰۰۷ در رم برگزار شد.^[۱۱] این جلسه در میان موارد دیگر، دربارهٔ تطبیق حقوق کشاورزان، مقررات و استراتژی مالی، روابط با اتحادیه جهانی تنوع محصولات زراعتی، تطبیق سیستم چندجانبه (MLS) برای دسترسی و اشتراک منافع، بحث نمودند.^[۱۲]
نهاد حاکمه برای بار سوم در تونس در ژوئن ۲۰۰۹ تشکیل جلسه داد.^[۱۳] این جلسه، کار ناتمام جلسه قبلی را ادامه داده و در میان سایر موارد، استراتژی مالی، سازگاری، استفاده پایدار، تطبیق حقوق کشاورزان، روابط با اتحادیه جهانی تنوع محصولات زراعتی و CGRFA و تطبیق سیستم چندجانبه (MLS) برای دسترسی و اشتراک منافع را مورد بحث قرار داد.^[۱۴]
چهارمین جلسه نهاد حاکمه در مارس ۲۰۱۱ در بالی اندونزی شکل گرفت.^[۱۵] قبل از جلسه، هیئت نهاد حاکمه اعلامیه بالی دربارهٔ این معاهده را تصویب کردند^[۱۶]^[۱۷] که آن‌ها را ملزم می‌سازد تا در بهبود تطبیق معاهده سهیم شده و در رسیدگی به چالش‌های فرسایش تنوع زیستی زراعتی، عدم امنیت غذایی، فقر مفرط و تأثیرات تغییرات اقلیمی کمک کنند؛ از طرف‌ها و ذینفعان مربوطه می‌خواهد تا فعالیت‌های شان در رابطه با MLS، استفاده پایدار PGRFA و حقوق کشاورزان را اولویت بندی کرده و بودجه بیشتری را بسیج کنند. با اضافه شدن مکانیزم‌های «سازگاری» و مقررات مالی، این موارد بیشترین زمان مذاکرات را در جلسه نهاد حاکمه گرفت. رابطه معاهده با CGRFA، پروتول ناگویای CBD، اتحادیه جهانی تنوع محصولات زراعتی و تنوع بیولوژیکی بین‌المللی نیز در میان راه حل‌ها وجود داشتند.
پنجمین جلسه نهاد حاکمه در سپتامبر ۲۰۱۳، در مسقط عمان برگزار شد.^[۱۸] به تعقیب این جلسه، مشاوره منطقه‌ای دو روزه نیز اجرا گردید. جلسه پنجم به موارد ذیل دست یافت:
- قطعنامه حقوق کشاورزان (FRs) که تعهدات دولت مبنی بر تطبیق حقوق کشاورزان را تجدید کرد؛
- یک فراخوان رمزگذاری شده به UPOV و WIPO انجام شد تا تأثیرات آن‌ها روی حقوق کشاورزان برای‌شان گزارش داده شود؛
- پذیرش صمیمانه پیشنهاد توسط مؤسسات کشاورزان تا گزارشی در مورد وضعیت تطبیق حقوق کشاورزان برای GB6 تهیه کنند؛
- اقدامات طرح شده برای بهبود استفاده پای‌دار منابع ژنتیکی گیاهی برای غذا و زراغت، مرتبط با تعهدات مبنی بر احقاق حقوق کشاورزان؛
- تعهدات برای بازنگری و تغییر میکانیزم چندجانبه (MLS) دسترسی و اشتراک منافع، جلوگیری از غارت سیستم توسط مجوزهای ویژگی‌های بومی، به‌طور مثال؛
- کمک‌های قابل ملاحظه مالی داوطلبانه از ناروی برای اتحادیه جهانی تنوع محصولات زراعتی و برای توزیع منافع به منظور حمایت از حفاظت در مزرعه؛
- پذیرش تفاوت‌ها میان NGOها و مؤسسات کشاورزان و نیاز به شامل سازی نمایندگان جنبش اجتماعی کشاورزان در مذاکرات؛
- درخواست از منشی تا در مورد مباحثات مرتبط با حقوق کشاورزان در سایر مجامع سازمان ملل شامل کمیته امنیت غذایی جهانی، گزارش بدهند. جوامع مدنی شامل NGOها (مانند CENESTA) و جنبش بین‌المللی کشاورزان، La Via Campesina، در جریان جلسه فعال بودند.^[۱۹]

جستارهای وابسته ویرایش

یادداشت‌ها ویرایش

↑ International Seed Treaty
↑ Plant Treaty

منابع ویرایش

↑ "UN treaties repository".
↑ "News | International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations".
↑ "Farmers' Rights website".
↑ "Seed policy and the right to food" (PDF). www.srfood.org. Retrieved 2020-07-12.
↑ "Archived copy". Archived from the original on 19 April 2010. Retrieved 4 May 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
↑ "Archived copy". Archived from the original on 6 July 2010. Retrieved 4 May 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 26 July 2011. Retrieved 23 March 2011.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
↑ "Data" (PDF). www.fao.org. Retrieved 2020-07-12.
↑ "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". www.fao.org.
↑ GB-1/06/REPORT, Report of the First Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb1/gb1repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}
↑ "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 3 اكتبر 2011. Retrieved 20 November 2021. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
↑ GB-2/07/REPORT, Report of the Second Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb2/gb2repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}
↑ "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 3 اكتبر 2011. Retrieved 20 November 2021. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
↑ GB-3/09/REPORT, Report of the Third Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb3/gb3repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}
↑ "Archived copy". Archived from the original on 22 February 2011. Retrieved 22 March 2011.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
↑ [۱]^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «Declaration Adopted by the Ministers on the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture in the Context of the 4th Session of the Governing Body of the Treaty, 11 March 2011 (Bali, Indonesia)». www.ecolex.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۵.
↑ "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 2 May 2014. Retrieved 20 November 2021.
↑ CSO summary of results of GB5 http://www.ukabc.org/gb5.htm

برای مطالعه بیشتر ویرایش

Moore, G.; Witold, T. (2003). The Explanatory Guide to the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. The World Conservation Union (IUCN). IUCN Environmental Policy and Law Paper Number 57. 2005 (PDF). 213 p.
Fowler, C. , Moore, G. and Hawtin, G. (2003). The International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture: A Primer for the Future of CGIAR. SGRP (System-Wide Genetic Resources Programme), IPGRI (now Bioversity International). Rome, Italy. Archived from the original on 4 December 2007.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) 36 p.
Coupe, S.; Lewins, R. (2008). Negotiating the Seed Treaty (PDF). Practical Action Publishing, Rugby, UK. Archived from the original (PDF) on 7 February 2012. Retrieved 23 November 2007. 59 p.
IT PGRFA Secretariat (2011). Introduction to the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture: Module 1. IT PGRFA Secretariat, FAO, Rome, Italy.^{^{[پیوند مرده]}} 155 p.

پیوند به بیرون ویرایش

Official text of the Plant Treaty
www.planttreaty.com FAO's official website of the Plant Treaty
Genetic Imperialism? from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
https://web.archive.org/web/20110311020736/http://www.itpgrfa.net/ – Official website of the Treaty
http://www.fao.org/agriculture/crops/core-themes/theme/seeds-pgr/sow/global-plan-of-action/en/ – Leipzig Global Plan of Action (GPA)
https://web.archive.org/web/20130721052109/http://globalplanofaction.org/ – Portal for PGRFA issues
http://www.fao.org/agriculture/crops/core-themes/theme/seeds-pgr/sow/sow2/en/ – Second Report on the State of the World's PGRFA
https://web.archive.org/web/20071226173200/http://www.croptrust.org/main/ – Global Crop Diversity Trust
http://www.ukabc.org/iu2.htm – Civil Society pages on the International Treaty and its negotiation
http://www.bioversityinternational.org – CGIAR's agricultural biodiversity research centre's pages on the Treaty

[2] International Seed Treaty

[3] Plant Treaty

[1] "UN treaties repository".

[4] "News | International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations".

[5] "Farmers' Rights website".

[6] "Seed policy and the right to food" (PDF). www.srfood.org. Retrieved 2020-07-12.

[7] "Archived copy". Archived from the original on 19 April 2010. Retrieved 4 May 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)

[8] "Archived copy". Archived from the original on 6 July 2010. Retrieved 4 May 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)

[9] "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 26 July 2011. Retrieved 23 March 2011.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)

[10] "Data" (PDF). www.fao.org. Retrieved 2020-07-12.

[11] "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". www.fao.org.

[12] GB-1/06/REPORT, Report of the First Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb1/gb1repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}

[13] "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 3 اكتبر 2011. Retrieved 20 November 2021. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[14] GB-2/07/REPORT, Report of the Second Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb2/gb2repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}

[15] "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 3 اكتبر 2011. Retrieved 20 November 2021. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)

[16] GB-3/09/REPORT, Report of the Third Session of the Governing Body of the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. ftp://ftp.fao.org/ag/agp/planttreaty/gb3/gb3repe.pdf^{^{[پیوند مرده]}}

[17] "Archived copy". Archived from the original on 22 February 2011. Retrieved 22 March 2011.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)

[18] [۱]^{^{[پیوند مرده]}}

[19] «Declaration Adopted by the Ministers on the International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture in the Context of the 4th Session of the Governing Body of the Treaty, 11 March 2011 (Bali, Indonesia)». www.ecolex.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۵.

[20] "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture | Food and Agriculture Organization of the United Nations". Archived from the original on 2 May 2014. Retrieved 20 November 2021.

[21] CSO summary of results of GB5 http://www.ukabc.org/gb5.htm

[الف]

[ب]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]