مکتب بخارا

مکتب بخارا به دوره‌ای از سبک نگارگری ایرانی در حکومت شیبانیان از اواخر سدهٔ نهم تا اواخر سدهٔ دهم هجری که در شهر بخارا رواج داشت گفته می‌شود.

سعدی و جوان کاشغری، بوستان سعدی اواخر سدهٔ ۹ هجری

شیبک خان مرکز حکومتی‌اش را از هرات به بخارا منتقل کرد زمانی که قوم ازبک دوباره بر هرات تسلط یافتند برخی از نگارگران هراتی به بخارا منتقل شدند؛ در نتیجه مکتب بخارا تحت تأثیر نگارگری اولیهٔ بخارا و مکتب هرات شکل گرفت. مهم‌ترین هنرمند مکتب بخارا محمود مذهب است. وی در نقاشی از آثار کمال الدین بهزاد تأثیر پذیرفته بود. تداوم نقاشی‌های بهزاد همراه با خصوصیات نقاشی محلی بخارا، مجموعاً خصوصیات نقاشی بخارا را به‌وجود آوردند. خصوصیاتی از قبیل غنی بودن و خلوص رنگ‌ها که بیشتر به‌کارگیری جزئیات و استفاده از شکل‌های ساده، پیکره‌های کوتاه‌قد و ساختمان‌ها از روبه‌رو را شامل می‌شد. معمولاً زمینهٔ حاشیه‌های این تصاویر را با تشعیر پر می‌کردند. تحفة الابرار اثر جامی، مخزن الاسرار اثر نظامی (۹۵۲ ه‍.ق) و بوستان سعدی(۹۵۶ ه‍.ق) از مهم‌ترین کارهای محمود مذهب است. در اواخر سدهٔ دهم هجری مکتب بخارا کم‌کم از رونق افتاد و هنرمندان آن به سرزمین‌های مختلف رفتند.

جستارهای وابسته

• نگارگری ایرانی
• مکتب هرات
• کمال الدین بهزاد

منابع

• ذکرگو، امیر حسین و دیگران، سیر هنر در تاریخ، انتشارات مدرسه، ۱۳۸۲
• محمدی، ایران و منصور دوالو، تاریخ هنر ایران، انتشارات مدرسه، ۱۳۸۲
• نوری، نظام الدین، مکتب‌ها، سبک هاوجنبش‌های ادبی و هنری جهان تا پایان قرن بیستم، ۱۳۸۶
• پاکباز، روئین، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، انتشارات زرین و سیمین، ۱۳۸۵
• طاووسی، ابوالفضل (۱۳۹۱). کارگاه نگارگری. تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. شابک ۹۶۴-۶۵۶۴-۸۶-۰.