ویکی‌پدیا

نارام سین

(تغییرمسیر از نارام‌سین)

نارام سین 𒀭𒈾𒊏𒄠𒀭𒂗𒍪، همچنین «نرم سین» یا «نارام سوئن» فرمانروای امپراتوری اکدی بود که در سال ۲۲۵۴–۲۲۱۸ پیش از میلاد سلطنت کرد، و سومین جانشین و نوه پادشاه سارگون اکدی بود. در زمان نارام سین، امپراتوری به حداکثر قدرت خود رسید. او اولین پادشاه میانرودانی بود که برای خود ادعای الوهیت کرد و عنوان «خدای اکد» را گرفت و اولین کسی بود که عنوان «شاه چهارگوشه جهان، پادشاه کائنات» را به خود اختصاص داد. به عنوان بخشی از آن، او به خدای شهر اکد تبدیل شد، همان‌طور که انلیل خدای شهر نیپور بود.[۱]

نارام سین
𒀭𒈾𒊏𒄠𒀭𒂗𒍪
خدای اکد
شاه اکد
شاه سومر
شاه چهارگوشه جهان
شاه کائنات
سنگ‌نگاره‌ای از نارام-سین
سلطنت۲۲۵۴ – ۲۲۱۸ پیش از میلاد
پیشینمنیشتوشو
جانشینشار کاری شری
نام کامل
نارامسین
دودماناکدیان
پدرمنیشتوشو

زندگی‌نامه ویرایش

نارام سین به عنوان پسر منیشتوشو به دنیا آمد؛ بنابراین او برادرزاده شاه ریموش و نوه سارگون بزرگ و تاشلولتوم بود. عمه نارام سین کاهن اعظم انهدوآنا بود. به‌طور کامل، به جای نارام سین یا نارام سوئن، در زبان اکدی قدیم، نام مورد نظر بهتر است به صورت نارام سوئین (به‌طور دقیق تر، /نارم-تسویین/) یا نارام سوئین (/نارم-تسوئین) بازسازی شود.[۲]

پادشاهی ویرایش

 
سنگ‌نگاره احتمالی نارام-سین در دربند گور، جشن پیروزی او بر لولوبی‌ها و پادشاهشان ساتونی[۳] رشته‌کوه قره داغ، سلیمانیه، کردستان عراق.

نارام-سین قبایل مختلف تپه‌های شمالی را در زاگرس، توروس و کوه‌های آمانوس شکست داد و امپراتوری خود را تا حد دریای مدیترانه و ارمنستان وسعت بخشید. «استوانه پیروزی» او، پیروزی او بر ساتونی، حاکم لولوبی در رشته‌کوه زاگرس را به تصویر می‌کشد. سالنامه‌های پادشاه طول سلطنت او را ۵۶ سال ذکر می‌کند و حداقل ۲۰ سال از نام‌های او مشخص است که به اقدامات نظامی علیه مکان‌های مختلفی مانند اوروک و شوبارتو اشاره دارد. یک سال ناشناخته به عنوان «سالی که نارام-سین بر سیموروم در کیراشنیوه پیروز شد و کشیش-فرماندار سیموروم و دو «انسی» آرامی را به اسارت گرفت»، ثبت شد.[۴][۵] نام‌های سال دیگر به کار ساخت و ساز او در معابد در اکد، نیپور و زابالا اشاره دارد. او همچنین مراکز اداری را در ناگار و نینوا ساخت. در یک نقطه از سلطنت او، بسیاری از امپراتوری، به رهبری ایفور-کیس از شهر کیش به شورش برخاست که به شدت سرکوب شد.[۶]

تسلیم شدن پادشاهان سومری ویرایش

تسلیم برخی از فرمانروایان سومری به نارام-سین و به‌طور کلی به امپراتوری اکدی در حدود ۲۲۳۰–۲۲۱۰ پ. م، در مهر و کتیبه‌های فرمانروایان سومری مانند لوگال-وشومگال فرماندار (انسی) از لاگاش ("شیرپولا"). کتیبه‌های متعددی از لوگال-وشومگال شناخته شده‌است، به ویژه آثار مهرهایی که از او به عنوان فرماندار لاگاش و در آن زمان یک دست نشانده(𒀵، «آراد»، «بنده» یا «غلام») نارام-سین، و نیز جانشین او شار-کالی-شاری یاد می‌کند.[۷][۸][۹][۱۰][۱۱] یکی از این مهرها اعلام می‌کند:

ای نارام-سین، خدای توانای اکد، شاه چهارگوشه جهان، لوگالووشومگال، کاتب، «انسی» از لاگاش، بنده توست.

— مهر لوگال-وشومگال به عنوان رعیت نارام سین.[۸][۱۲]

می‌توان در نظر گرفت که لوگالووشومگال همکار امپراتوری اکدی و مسکیگال حاکم اداب همکار امپراتوری اکدی بوده‌است.[۱۳] با این حال، بعداً، لوگال-وشومگال توسط پوزر-ماما جانشین شد که با کاهش قدرت اکدی، از شار-کالی-شری استقلال یافت و عنوان «پادشاه لاگاش» را به خود گرفت و دومین دوره درخشان سلسله لاگاش را آغاز کرد.[۱۴][۱۵]

فتح آرمانوم و ابلا ویرایش

فتح آرمانوم و ابلا در سواحل مدیترانه توسط نارام-سین در چندین کتیبه او ذکر شده‌است:

«در حالی که از زمان پیدایش بشر، تا به حال هیچ پادشاهی که آرمانوم و ابلا، خدای نرگال، را به وسیله سلاح (خود) نابود کرده باشد، راه را برای نارام سین، قدرتمند، باز نکرده و آرمانوم و ابلا را به او بخشیده‌است. بعلاوه آمانوس، کوه سدر و دریای علیا را به او داد و با سلاح‌های خدای داگان، که پادشاهی او را بزرگ می‌کند، نارام سین، قدرتمند، آرمانوم و ابلا را فتح کرد.»

کنترل ایلام ویرایش

 
نارام-سین از ایلام در شرق تا ابلا و آرمانوم در غرب لشکرکشی کرد.

ایلام حداقل به‌طور موقت از زمان سارگون تحت سلطه اکد بود.[۱۶] احتمالاً پادشاه ایلامی خیتا با نارام-سین پیمان صلح امضا کرده‌است که می‌گوید: «دشمن نارام-سین دشمن من است، دوست نارام-سین دوست من است».".[۱۷][۱۸][۱۹]پیشنهاد شده‌است که معاهده رسمی به نارام-سین اجازه می‌دهد تا در مرزهای شرقی خود صلح داشته باشد تا بتواند به طور مؤثرتری با تهدید گوتیوم مقابله کند. این معاهده حاکی از آن است که خیتا نیروهای ایلامی را در اختیار نارام سین قرار داد، او دخترش را به عقد پادشاه اکدی درآورد، و موافقت کرد که مجسمه‌های نارام سین را در نیایشگاه‌های شوش برپا کند.[۲۰] در واقع، معروف است که نارام-سین در دوران سلطنت خود نفوذ شدیدی بر شوش داشت و معابد و کتیبه‌هایی به نام خود ساخت و زبان اکدی را جایگزین زبان ایلامی در اسناد رسمی کرد.[۲۱]

در زمان نارام سین، «فرمانداران نظامی کشور ایلام» (شاکانکوها) با نام‌های معمولی اکدی، مانند ایلی‌شمانی یا اپیرموپی، شناخته می‌شوند.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵] این نشان می‌دهد که این فرمانداران ایلام از مقامات امپراتوری اکد بوده‌اند.[۲۲]

نفرین اکد ویرایش

 
ستون پیروزی نارام-سین حدود ۲۲۳۰ پ. م، او را نشان می‌دهد که لولوبی‌ها، قبیله‌ای در رشته‌کوه زاگرس و پادشاه آنها ساتونی را شکست می‌دهد، آنها را زیر پا می‌گذارد و نیزه می‌کند. ساتونی، درست ایستاده، به نارام-سین التماس می‌کند که او را نجات دهد.[۲۶] نارام-سین نیز دو برابر سربازانش است. در قرن دوازدهم قبل از میلاد به شوش برده شد، جایی که در سال ۱۸۸۹ یافت شد.
ویدئوهای بیرونی
 
  Victory Stele of Naram-Sin, Smarthistory

یکی از اسطوره‌های میانرودانی، شعری تاریخ‌نگاری با عنوان «نفرین اکد:انتقام ایکور»، توضیح می‌دهد که چگونه امپراتوری ایجاد شده توسط سارگون اکدی سقوط کرد و پایتختش شهر اکد ویران شد. این اسطوره صدها سال پس از زندگی نارام-سین نوشته شد و تلاش شاعر برای توضیح چگونگی موفقیت گوتی‌ها در فتح سومر است. پس از یک قطعه آغازین که شکوه اکد را قبل از نابودی آن توصیف می‌کند، این شعر می‌گوید که چگونه نارام سین با غارت ایکور (معبد انلیل در نیپور) خدای اصلی انلیل را خشمگین کرد. انلیل با خشم خود گوتیان را از تپه‌های شرق دجله به پایین فراخواند و طاعون، قحطی و مرگ را در سراسر میانرودان به ارمغان آورد. قیمت غذا تورم بالایی پیدا کرد، با این شعر که ۱ بره فقط نصف سیلا (حدود ۴۲۵ میلی لیتر) غلات، نصف سیلا روغن یا نصف مینا" (حدود ۲۵۰ گرم) پشم.[۲۷] برای جلوگیری از این نابودی، هشت نفر از خدایان (یعنی اینانا، انکی، سین، نینورتا، اوتو، ایشکور، نوسکو و نیسابا) حکم کردند که شهر اکد باید نابود شود تا بقیه سومر در امان بماند و آن را نفرین کردند. این دقیقاً همان چیزی است که اتفاق می‌افتد و داستان با نوشتن سرنوشت اکد توسط شاعر به پایان می‌رسد و کلمات نفرین خدایان را قبلاً منعکس می‌کند:

در جاده‌های ارابه‌های آن چیزی جز «گیاه زاری» رشد نمی‌کرد. علاوه بر این، در مسیرهای یدک‌کش و فرود قایق‌های کانال آن، هیچ انسانی به خاطر بزهای وحشی، حیوانات موذی، مارها و عقرب‌های کوهستانی راه نمی‌رود. دشت‌هایی که در آن گیاهان آرامش بخش می‌روییدند، چیزی جز نی اشک نمی‌روید. اکد به جای آب شیرینش، آب تلخ جاری بود، چه کسی گفت "من در آن ساکن خواهم شد، مسکن خوبی پیدا نکرد، کی گفته "در اکد دراز می‌کشم، جای خواب خوبی پیدا نکرده‌است.

تهاجمات گوتیان ویرایش

این یورش‌های گوتیان واقعاً ویرانگر بود، اما مشخص نیست که آنها چقدر بر سومر تأثیر منفی گذاشتند. در مقطعی از دوره اکدی، گوتیان پایتختی را در شهر ادب تأسیس کردند.[۲۸] نارام-سین ممکن است ۲۲۱۹ پ. م امپراتوری خود را به پسرش شار کالی شری پس از مرگش در سال کم و بیش دست نخورده واگذار کرده باشد یا ممکن است کمی بیشتر از خود اکد گذشته باشد.[۲۹] نام‌های سال شار کالی شری بیانگر تداوم تسلط بر نیپور و حداقل بابل است.[۳۰] گوتی‌ها بیش از ۱۰۰ سال در آنجا ماندند تا اینکه با ایالت اور سوم به عنوان قدرت سیاسی غالب جایگزین شدند.[۳۱][۳۲]

در فرهنگ عامه ویرایش

در سال ۲۰۲۱ پادشاه نارام سین شخصیتی در بازی ویدئویی "خانه خاکستر" است که داستان اصلی در معبد شخصی او رخ می‌دهد.[۳۳] در بازی، او «خدا پادشاه» خودخوانده اکد است و پس از نفرین شدن توسط خدا انلیل درگیر جنگ با گوتیان است. او پس از غارت معبدش دچار جنون شد. صدای نارام سین و ضبط حرکت توسط سامی کریم انجام شد.

کتیبه نارام‌سین ویرایش

از نارام-سین نوه سارگون یک لوح سنگی از جنس آهک به طول ۲۰۰ سانتی‌متر باقی مانده که در آن پیروزی نارام-سین و سپاهش با شکست دادن قوم لولوبی، قبیله‌ای در کوه‌های زاگرس (ایران)، نقش شده‌است. در لوح نارام سین بزرگی اندازه شاه تأکید بر قدرتمندی و پیروزی او دارد.[۳۴]

نارام-سین پس از تصرف شوش، به نواحی کوهستانی مغرب ایران نیز، حرکت کرد و با لولوبی‌ها که در آن نواحی مسکن داشتند نیز جنگید و پیروز شد و یادگار این پیروزی را لوحه‌ای سنگی به صورت نقش برجسته نمایش داد و آن را در معبد شهر «سیپار» قرار داد. بعدها ایلامی‌ها موفق شدند اکدی‌ها را از شهرهای خود بیرون کنند و این سنگ را نیز به شوش آوردند، و قرنها بعد فرانسوی‌ها در ضمن کاوش‌های شوش آن را پیدا کرده به موزه لوور در پاریس بردند و اکنون در آن موزه موجود است.

جستارهای وابسته ویرایش

پانویس ویرایش

  1. ↑ Steinkeller, Piotr. "The Divine Rulers of Akkade and Ur: Toward a Definition of the Deification of Kings in Babylonia". History, Texts and Art in Early Babylonia: Three Essays, Berlin, Boston: De Gruyter, 2017, pp. 107-157
  2. ↑ Alkhafaji, N. , & Marchesi, G. (2020). Naram-sin's war against armanum and ebla in a newly-discovered inscription from tulul al-baqarat. Journal of Near Eastern Studies, 79(1), 1. doi:http://dx.doi.org/10.1086/707663
  3. ↑ Bromiley, Geoffrey W. (1995). The International Standard Bible Encyclopedia. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 186. ISBN 978-0-8028-3785-1.
  4. ↑ Cohen, Mark E. “A New Naram-Sin Date Formula. ” Journal of Cuneiform Studies, vol. 28, no. 4, 1976, pp. 227–32
  5. ↑ Year-Names of Naram-Sin of Agade
  6. ↑ Steve Tinney, A New Look at Naram-Sin and the "Great Rebellion", Journal of Cuneiform Studies, vol. 47, pp. 1-14, 1995
  7. ↑ "Sumerian Dictionary". oracc.iaas.upenn.edu.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Radau, Hugo (2005). Early Babylonian History: Down to the End of the Fourth Dynasty of Ur (به انگلیسی). Wipf and Stock Publishers. pp. 6–7. ISBN 978-1-59752-381-3.
  9. ↑ Woolley, Leonard (1938). The Summerians. p. 83.
  10. ↑ The Art Of Ancient Mesopotamia (Art Ebook) (به انگلیسی). p. 53.
  11. ↑ Seal image M4 in: The Art Of Ancient Mesopotamia (Art Ebook) (به انگلیسی). p. 53.
  12. ↑ "CDLI-Archival View RT 165". cdli.ucla.edu. Archived from the original on 13 June 2021. Retrieved 17 January 2023.
  13. ↑ The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. 1971. p. 436. ISBN 978-0-521-07791-0.
  14. ↑ "Puzur-Mama, who served as a “governor” of Lagash, in all probability during the reign of Shar-kali-sharri. After the Akkadian empire had collapsed, Puzur-Mama became fully independent, assuming the title of "King of Lagash"" in Álvarez-Mon, Javier; Basello, Gian Pietro; Wicks, Yasmina (2018). The Elamite World (به انگلیسی). Routledge. p. 254. ISBN 978-1-317-32983-1.
  15. ↑ The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. 1971. p. 998. ISBN 978-0-521-07791-0.
  16. ↑ Gershevitch, I. (1985). The Cambridge History of Iran (به انگلیسی). Cambridge University Press. p. 8. ISBN 978-0-521-20091-2.
  17. ↑ Edwards, I. E. S.; Gadd, C. J.; Hammond, N. G. L. (1971). The Cambridge Ancient History (به انگلیسی). Cambridge University Press. p. 651. ISBN 978-0-521-07791-0.
  18. ↑ Hansen, Donald P. (2002). Leaving No Stones Unturned: Essays on the Ancient Near East and Egypt in Honor of Donald P. Hansen (به انگلیسی). Eisenbrauns. p. 233. ISBN 978-1-57506-055-2.
  19. ↑ "Site officiel du musée du Louvre". cartelfr.louvre.fr.
  20. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام CAH651<ref name= وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  21. ↑ Edwards, I. E. S.; Gadd, C. J.; Hammond, N. G. L. (1971). The Cambridge Ancient History (به انگلیسی). Cambridge University Press. pp. 444–445. ISBN 978-0-521-07791-0.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Potts, D. T. (2016). The Archaeology of Elam: Formation and Transformation of an Ancient Iranian State (به انگلیسی). Cambridge University Press. p. 100. ISBN 978-1-107-09469-7.
  23. ↑ "CDLI-Archival View". cdli.ucla.edu.
  24. ↑ Álvarez-Mon, Javier (2020). The Art of Elam CA. 4200–525 BC (به انگلیسی). Routledge. p. 216. ISBN 978-1-00-003485-1.
  25. ↑ "Site officiel du musée du Louvre". cartelfr.louvre.fr.
  26. ↑ Roux, Georges (1995). La Mésopotamie. Essai d'histoire politique, économique et culturelle. Le Seuil. p. 141. ISBN 9782021291636.
  27. ↑ Samuel Noah Kramer (2010-09-17). The Sumerians: Their History, Culture, and Character. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-45238-8.
  28. ↑ M. Molina, "The palace of Adab during the Sargonic period", D. Wicke (ed.), Der Palast im antiken und islamischen Orient, Colloquien der Deutschen Orient-Gesellschaft 9, Wiesbaden: Harrassowitz 2019, pp. 151-20
  29. ↑ Samuel Noah Kramer (2010-09-17). The Sumerians: Their History, Culture, and Character. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-45238-8.
  30. ↑ "Year Names of Sharkalisharri [CDLI Wiki]". cdli.ox.ac.uk.
  31. ↑ Budge, E. A. Wallis, Sir (2005). Babylonian Life and History. New York: Barnes & Noble. ISBN 0-7607-6549-9. OCLC 63278058.
  32. ↑ Reade, Julian (2000). Mesopotamia. British Museum Press. pp. 67–68. ISBN 0-7141-2181-9. OCLC 43501084.
  33. ↑ "The Dark Pictures Anthology: House of Ashes Preview". The Sixth Axis (TSA) (به انگلیسی). 27 May 2021. Retrieved 5 November 2021.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  34. ↑ "صفحهٔ اصلی". Wikipedia, the free encyclopedia. 2022-01-31.

منابع ویرایش

  • معین، محمد (۱۳۵۸). فرهنگ فارسی، جلد ششم. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

پیوند به بیرون ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نارام_سین&oldid=37970257»