نجم‌الدین راوندی
نجم‌الدین ابوبکر محمدبن علی‌بن سلیمان‌بن محمد الراوندی (زادهٔ ۵۵۰ هـ. ق (؟) در راوند کاشان) دانشمند، خطاط، شاعر و نویسندهٔ نامدار قرن ششم هجری و صاحب کتاب «راحةالصدور» است که شامل تاریخ خاندان سلجوقی از آغاز تا پایان دوره طغرل بن ارسلان در سال ۵۹۰ ه. ق و از منابع مهم پژوهش در تاریخ عصر سلجوقیان است.
زندگی ویرایش
نجم‌الدین محمدبن علی‌بن سلیمان راوندی در سال ۵۵۰ یا ۵۵۵ هجری قمری در راوند از شهرهای کاشان به دنیا آمد. در کودکی پدرش را از دست داد و در کنف حمایت دایی‌اش تاج‌الدین احمدبن‌محمد راوندی به تعلیم علوم مقدماتی پرداخت. وی همچنین به خوشنویسی و تذهیب علاقه‌مند شد و از راه استنساخ مصاحف و تذهیب و تجلید کتب امرار معاش می‌کرد. هنگامی که سلطان طغرل‌بن‌ارسلان سلجوقی به آموختن خطاطی تمایل یافت، دایی دیگر وی محمودبن‌محمد راوندی به استادی سلطان برگزیده شد و نجم‌الدین نیز دست‌نوشته‌های سلطان را تذهیب کرد و بدین ترتیب وارد دربار و از مقربان حکومت شد. نجم‌الدین پس از قتل طغرل در سال ۵۹۰ هـ. ق، دچار افسردگی و آشفتگی‌های روحی شد و به تحصیل فقه و شریعت پرداخت. به آسیای صغیر رفت و در خدمت غیاث‌الدین کیخسرو بن قلج ارسلان (۵۸۸–۶۰۷ هـ. ق) درآمد و معروف‌ترین اثر خود یعنی «اعلام الملوک المسمی براحةالصدور و آیةالسرور» را در اوایل قرن هفتم به نام وی تمام کرد. به گفته خود راوندی تألیف این کتاب از ۵۹۹ ه. ق تا ۶۰۳ ه. ق به طول انجامید. راوندی در کتاب راحه الصدور پس از ذکر سبب تألیف کتاب و ستایش عدل و انصاف که پراست از فواید ادبی و تاریخی، وارد بحث و تحقیق در دولت سلجوقیان شده و کار آنان را از ابتدا شرح داده و وقایع عهد سلاجقه بزرگ را تا پایان کار سلطان سنجر به تفصیل درآورده و آنگاه به ذکر سلجوقیان عراق تا پایان کار طغرل بن ارسلان و استیلای خوارزمشاهیان بر عراق پرداخته و در عین حال از اتابکان عراق و آذربایجان سخن گفته است. راوندی در انتهای کتاب فصل‌هایی دربارهٔ آداب شطرنج، شراب، مسابقه و تیراندازی، شکار کردن، اصول خط و… پرداخته است.[۱] راوندی تألیف دیگری در حوزه خطاطی به نام «فصل فی معرفة اصول الخط من الدائرة و النقط» نیز دارد.
منابع ویرایش
- تاریخ ادبیات در ایران، ذبیح‌الله صفا، (انتشارات فردوس، تهران، ۱۳۷۳)، جلد دوم، صفحهٔ ۱۰۰۸ به بعد.
- راحةالصدور و آیةالسرور، تصحیح محمد اقبال، (انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۶۴).
- لغت‌نامهٔ دهخدا، ذیل مدخل «راوندی».
- نجم‌الدین ابوبکر راوندی، راسخون.