وهن‌آباد

وهن‌آباد، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان رباط‌کریم در استان تهران ایران است. این روستا در منطقه تاریخی تپه سفالی معمورین قرار دارد که تمام روستا و اطراف آن جزء آثار ملی ایران به‌شمار می‌آید. در سال ۱۳۵۵، یونسکو این منطقه را از مناطق احتمالی عصر آهن اعلام می‌دارد. امامزادگان عین و غین نیز در این روستا قرار دارد.

وهن‌آباد

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	رباط‌کریم
بخش	بخش مرکزی
دهستان	وهن‌آباد
مردم
جمعیت	۱۵۴۱ نفر (سرشماری ۹۵)
کد آماری	۲۵۹۶۳۰

نام

براساس تحقیقات انجام شده، واژه وهن یا وحن در اوستا (فارسی باستان) به معنای خشت مالی و گل اندود کردن است. همچنین لغت نامه دهخدا به روایت ناظم‌الاطبا معنی وحن را گل اندودن و گل اندود کردن گزارش داده است.

مردم این روستا در گذشته، هر ساله به دیوارهای خانه‌های گلی خود در ماهی مشخص برای استحکام بیشتر گل می‌مالیدند (گل اندود می‌کردند) تا در ماه‌های پر بارش یا زلزله دوام کافی داشته باشد.

جمعیت

این روستا در دهستان وهن آباد قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱٬۳۴۴ نفر (۳۲۵خانوار) بود.

بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵)، جمعیت این روستا به ۱۵۴۱ نفر و تعداد خانوار به بیش از ۴۰۰ نفر می‌رسد.

موقعیت جغرافیایی

این روستا بر اساس فرهنگ کامل معین در زمان قاجاریه و پهلوی از روستاهای شهر ری به حساب می‌آمد. بر اساس گفته پیران این روستا، بخشی از خانات حکیم آباد بود. این روستا در کنار جاده ابریشم نیز قرار داشت. به خاطر قرارگیری در بین دو شهر قم و شهر ری همواره از محل‌های پر رفت و آمد مردم از گذشته بوده است.

این روستا، در شمال فرودگاه امام خمینی و در سمت غرب بزرگراه تهران-قم قرار دارد. یونسکو، این روستا و اطراف آن و شمال فرودگاه را از مناطق میراث فرهنگی کشف نشده می‌داند. این منطقه (تپه سفالی معمورین) از آثار ملی ایران به‌شمار می‌رود.

اماکن زیارتی، گردشگری

امامزاده عین و غین

امام زادگان عین و غین در این روستا قرار دارد و از مکان‌های زیارتی و جاذبه‌های گردشگری این روستا به‌شمار می‌آید.بنای قدیمی امام‌زاده به بنایی دایره وار و با گنبد هرمی به رنگ فیروزه‌ای بود. نخستین تغییر در ساختار سنتی امامزاده در سال ۱۳۷۷ صورت می‌گیرد.

تاریخ روستا

در سال‌های ۱۳۵۵، یونسکو این منطقه تا فرودگاه را به عنوان مناطق احتمالی پیدایش عصر آهن شناخت. تمام این روستا و اطراف آن از تپه سفالی معمورین به‌شمار می‌آیند. این منطقه مربوط به هزاره ۶ تا هزاره اول قبل از میلاد است این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این روستا به خاطر قرارگیری در کنار جاده ابریشم و قرارگیری در دو شهر ری و قم، در طول تاریخ محل رفت و آمد کاروان‌ها و استراحتگاه بوده است.

اراضی این روستا تا پیش از اصلاحات ارضی در ایران متعلق به میرزا حسین پیرنیا مؤتمن‌الملک، نماینده مجلس شورای ملی بود.

هنر

به گفته اهالی قدیمی روستا، این روستا علاوه بر کشاورزی و دامداری، به تولید صنایع دستی محلی از جمله فرش، گلیم، پارچه، ملافه و تشک و کوزه می‌پرداختند که به مرور زمان به فراموشی سپرده می‌شود.

افراد سرشناس تاریخی

• حیدر لطیفیان (۱۲۵۸–۱۲۹۴ خورشیدی)

مقالهٔ اصلی: حیدر لطیفیان

از اهالی وهن آباد، از مبارزان با حمله روس‌ها در طی جنگ جهانی اول و ازیاران سید حسن مدرس بود.

پس از جنگ جهانی اول، روس‌ها تا قزوین پیش رفتند. با احتمال سقوط تهران، مجلس از اکثریت افتاد و منحل شد. زمانی که در سال آغازین جنگ جهانی اول در حدود ۱۲۹۳هجری شمسی، روسیه به ایران برای اخراج مورگان شوستر اولتیماتوم دادو قوای این کشور وارد ایران شدند و تا رباط کریم آمدند و به قوای کمیته دفاع ملی که با حضور سید حسن مدرس و یاران او تشکیل شده بود حمله کردند.حسن اعظام قدسی (اعظام الوزارة) از یاران مدرس درکتاب خاطرات خود به نام «خاطرات من» در مورد نخستین برخورد نظامی روس‌ها با نیروهای ملی می‌نویسد:

قشون روس از یک طرف به روستای کُلمه (شهرک فجر) که بین راه رباط کریم به تهران واقع است می‌رسد، و مبارزین محلی از سه طرف محاصره می‌شوند روس‌ها تقریباً از یک فرسنگی شروع به بمباران منطقه می‌کنند، تا نزدیک غروب سنگرهای مبارزین محلی باتوپ بمباران می‌شود ولی همهٔ افراد جان سالم به در می‌برند. اما هنگام غروب سواران پیاده‌نظام قشون روس نزدیکتر می شوندو جنگ با شمشیر آغاز و بعد از زد و خوردی خونین ۷۰ نفر کشته می‌شوند. حیدر لطیفیان نیز همانند بقیه همرزمان خود کشته شد.

براساس روایات مردمان محلی روس‌ها با بریدن سرهای کشتگان، تشخیص اجساد را سخت می‌کند. مشهدی حسین شهریاری، از بزرگان روستا به همراه پسر ارشد حیدر با توجه به وجود کشمش و نخود در جیب‌های او، جسد او را شناسایی و در شمال امامزاده عین و غین به خاک سپردند.

جستارهای وابسته

• فهرست آثار ملی استان تهران
• فهرست روستاهای ایران
• تپه سفالی معمورین

منابع

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.