ویسه

ویسه در شاهنامه فرزند زادشم و نوه تور است. وی پدر پیران و سپهبد پشنگ بود و در رایزنی برای نبرد با ایرانیان حضور داشت. افراسیاب او را به یاری کروخان به دنبال شبستان نوذر بسوی پارس فرستاد. فردوسی در بیتی از شاهنامه، از ویسه، چنین یاد کرده‌است:

ویسه
اطلاعات کلی
نام	ویسه
منصب	وزیر پشنگ
آئین	دیویسنا
زادگاه	ویسه گرد
درفش	سیاه
ملیت	توران
سایر اطلاعات
شناخته شده	تصاحب شبستان نوذر
جنگ‌ها	ایران و توران
جنگ اول	جنگ پشنگ
نتیجه نبرد	هلاکت نوذر تصرّف کامل ایران
خانواده
نام نیا	تور
نام پدر	زادشم
فرزندان	پیران، هومان، فرشیدورد، پیلسم، نستیهن، کلباد، بارمان و لهاک

سپهبدش چون ویسه تیزچنگ

که سالار بُد بر سپاه پشنگ

ویسه در شاهنامه

هنگامی که جنگ پشنگ به فرمان پشنگ صادر شد، افراسیاب جوان سپهسالار توران به مرزهای ایران یورش آورد و در نزدیکی دهستان محل استقرار نوذر و سپاه ایران سه جنگ بزرگ با لشکر نوذر در گرفت. در ابتدای نبرد نخست، بارمان پسر ویسه که پهلوانی بزرگ بود هماورد خواست و قباد برادر کهنسال قارن (کارن پسر کاوه آهنگر) سپهسالار سپاه نوذر و ایرانیان ، به رزم با او شتافت و بارمان بر او غلبه کرد و اورا کشت. پس از جدا شدن قارن از نوذر و رفتن قارن همراه با گروهی از لشکر ایران به سوی پارس برای دفاع از زنان و خانواده سربازان، در نزدیکی دژ سپید با بارمان روبرو می شود و در نبردی بارمان را می کشد. افراسیاب که از رفتن قارن خبردار می شود دستور می دهد که بارمان به دنبال قارن برود و جلوی اورا بگیرد. اما وقتی به او خبر می دهند که بارمان قبلا کشته شده، به ویسه میگوید که با لشکری جنگاور به سوی قارن برود و هم اورا شکست دهد و هم انتقام خون پسرش بارمان را بگیرد.

بشد ویسه سالار توران سپاه

ابا لشکری نامور کینه خواه

ویسه به لشکر قارن می رسد و به کین فرزندش با قارن نبرد نمود و قبل از نبرد خطاب به قارن گفت:

ز قلب سپه ویسه آواز داد		که شد تاج و تخت بزرگی به باد
ز قنّوج تا مرز کابلستان		همان تا در بُست و زابلستان
همه سر بسر پاک در چنگ ماست		بر ایوانها نقش و نیرنگ ماست
کجا یافت خواهی تو آرامگاه		ازان پس کجا شد گرفتار شاه

پس از نبرد دو لشکر و کشته شدن بسیاری، ویسه شکست می خورد و از جنگ روی بر می گرداند و به نزد افراسیاب بر می گردد.

ویسه، پدر پیران ویسه از شخصیت های بارز و خردمند شاهنامه است.

جستارهای وابسته

• شاهنامه
• فهرست تورانیان در شاهنامه

منابع

• حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
• پارسی نگاشتهٔ شاهنامه، نگارش: فرانک دوانلو، انتشارات آهنگ قلم، چاپ سوم، ۱۳۸۷ (با اندکی تغییر)