پروکوپیوس

برای دیگر کاربردها، پروکوپیوس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

پروکوپیوس قیصریه‌ای (به لاتین: Procopius Caesarensis، یونانی:Προκόπιος ὁ Καισαρεύς) یا پروکوپ (به فرانسوی: Procope) (زادهٔ حدود ۵۰۰- مرگ حدود ۵۵۴ میلادی) تاریخنگار، پژوهنده و حقوقدان بیزانسی بود. وی را برجسته‌ترین تاریخ‌نویس سدهٔ ششم پس از میلاد و نیز واپسین تاریخ‌نگار بزرگ روزگار باستان می‌دانند. وی هم روزگار با یوستی‌نیانوس یکم بود و نوشته‌هایش نیز منبعی بر جنگ‌ها و فرمانروایی آن امپراتور است.

پروکوپیوس قیصریه‌ای
زاده	حدود ۵۰۰ میلادی قیصریه، امپراتوری روم شرقی
درگذشته	حدود ۵۵۴ میلادی
پیشه	مشاور حقوقی و وکیل
کار(های) برجسته	تاریخ جنگ‌ها ابنیه تاریخ سرّی

زندگی

پروکوپیوس در شهر قیصریه در فلسطین کنونی زاده‌شد و پس از کسب مهارت در علم بدیع در سرزمین مادری خود به‌عنوان وکیل یا قاضی، به قسطنطنیه مهاجرت کرد و در آنجا درس سخن‌وری می‌داد و در چندین پروندهٔ قانونی نیز مشاوره داده‌بود. وی به‌زودی استعدادهای خود را نمایان ساخت و به‌صورت رسمی به خدمت دولت درآمد. وی در سال ۵۲۷ به سمت مشاور بلیساریوس فرماندهٔ سپاه یوستی‌نیانوس در شرق منسوب شد و در سال ۵۳۲ با وی از شرق برگشت و در سال بعد دوباره به‌همراه وی به آفریقا و ایتالیا رفت.

ژوستینین به‌عنوان پاداش خدماتش به وی عنوان illustrious را اعطا کرد که بالاترین عنوانی بود که به طبقهٔ عادی مردم اعطا می‌شد و در اواخر عمر از پرداخت گاه‌وبیگاه مواجب خود به‌خاطر زحماتی که انجام داده بود و چندین سال بدون دستمزد زندگی می‌کرد، شکایت داشت. وی مدتی قبل یا بعد از مرگ ژوستنین در حالی که احتمالاً بیشتر از شصت سال داشت درگذشت.

آثار

پروکوپیوس سه جلد کتاب تألیف کرده و همهٔ حوادث دورهٔ پادشاهی یوستینین را تا حدود سال ۵۵۰ میلادی در آن‌ها ضبط کرده‌است. اولین و مهم‌ترین کتاب او تاریخ جنگ‌ها است که دارای هشت قسمت است که به ترتیب زیر تقسیم می‌شود: کتاب اول و دوم راجع به جنگ‌های ایران و روم، کتاب سوم و چهارم راجع به کشمکش‌های دولت روم با واندال‌های آفریقا، کتاب پنجم و ششم و هفتم راجع به زد و خورد میان رومیان با گوت‌ها در ایتالیا و کتاب هشتم به شکل ضمیمه و متمم آن‌هاست که وقایع عمومی اقطار مختلف امپراتوری روم در آن شرح داده شده هست. دومین کتاب وی تاریخ سری نام دارد و در این کتاب پروکوپیوس بی‌هیچ بیم و ملاحظه‌ای به امپراتور و ملکه و حتی به بلیساریوس و همسرانش تاخته‌است؛ و از دسایس و نیرنگ‌هایی که در امور اداری و اجتماعی رواج داشته، انتقاد می‌کند. کتاب سوم او موسوم به ابنیه، درست نقطهٔ مقابل کتاب تاریخ سری اوست؛ به این معنی که مؤلف در این کتاب کوشیده‌است با عباراتی تملق‌آمیز و پرتکلف، از یوستینین تمجید نماید و خود را مورد توجه و عنایت او قرار دهد.

پیوند به بیرون

متن آثار پروکوپیوس

• کارهای پروکوپیوس در پروژه گوتنبرگ
• آثار نوشته‌شده یا دربارهٔ پروکوپیوس در بایگانی اینترنت

• Complete Works, Greek text (Migne Patrologia Graeca) with analytical indexes
• The Secret History, English translation (Atwater, 1927) at the Internet Medieval Sourcebook
• The Secret History, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius
• The Buildings, English translation (Dewing, 1935) at LacusCurtius
• The Buildings, Book IV Greek text with commentaries, index nominum, etc. at Sorin Olteanu's LTDM Project
• H.B. Dewing's Loeb edition of the works of Procopius: vols. I-VI at the Internet Archive (History of the Wars, Secret History)
• Palestine Pilgrims' Text Society (1888): Of the buildings of Justinian by Procopius, (ca 560 A.D)
• Complete Works 1, Greek ed. by K. W. Dindorf, Latin trans. by Claude Maltret in Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae Pars II Vol. 1, 1833. (Persian Wars I–II, Vandal Wars I–II)
• Complete Works 2, Greek ed. by K. W. Dindorf, Latin trans. by Claude Maltret in Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae Pars II Vol. 2, 1833. (Gothic Wars I–IV)
• Complete Works 3, Greek ed. by K. W. Dindorf, Latin trans. by Claude Maltret in Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae Pars II Vol. 3, 1838. (Secret History, Buildings of Justinian)

منابع دست دوم

• مدخل پروکوپیوس در سودا, قابل دسترسی از Suda online.

• Herbermann, Charles, ed. (1913). "Procopius of Caesarea" . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.