پیتزا
پیتزا (به ایتالیایی: Pizza)[۱] غذایی است به شکل نان گِرد صافی که در فر یا اجاق‌گاز یا تنور پخته می‌شود و معمولاً روی آن را با سس گوجه‌فرنگی و پنیر می‌پوشانند و همچنین مواد دلخواه دیگر، روی نان اضافه می‌کنند. پنیری که استفاده می‌شود معمولاً پنیر موزارلا یا پنیر پیتزا است. همچنین از مواد مختلفی (مانند ژامبون، قارچ، زیتون، پیاز، فلفل سبز، گوجه فرنگی و …) برای تهیه پیتزا استفاده می‌شود. به یک پیتزای کوچک پیزتا (Pizzetta)[۲] و به کسی که پیتزا می‌پزد، پیزائولو (Pizzaiolo) گفته می‌شود.[۳]
 | |
| گونه | نان مسطح |
|---|---|
| بخش | ظهر، شب |
| خاستگاه |  ایتالیا (به شکل کنونی) |
| منطقه | ناپل |
| سازنده | رافائل اسپوسیتو |
| دمای سرو | داغ یا گرم یا سرد |
| مواد اصلی | خمیر، اغلب سس گوجه فرنگی، پنیر قارچ |
| انواع | کلزون، استرومبلی، ناپولیتن |
در ایتالیا، پیتزایی که در مکان‌های رسمی مانند رستوران‌ها سرو می‌شود، برش نخورده‌است و با کارد و چنگال خورده می‌شود.[۴][۵] با این‌حال در مکان‌های غیررسمی‌تر، پیتزا برش خورده تحویل داده می‌شود و با دست خورده می‌شود.
اصطلاح پیتزا برای اولین بار در قرن دهم میلادی به‌زبان لاتین در دست‌نوشته‌ای در شهر گائتا (واقع در جنوب ایتالیا) به ثبت رسیده‌است.[۶][۷] پیتزای امروزی در ناپل اختراع شد و دستورالعمل تهیه آن در کشورهای مختلفی با تغییرات متعددی استفاده شده‌است.[۸] پیتزا یکی از مشهورترین غذاهای دنیا به‌حساب می‌آید و به‌عنوان یک فست‌فود متداول در اروپا و آمریکا استفاده می‌شود.[۹] بسیاری از شرکت‌ها پیتزاهای منجمد از قبل پخت شده را به‌فروش می‌رسانند که کافی است کمی گرم شود تا آماده مصرف شود.
تاریخچه ویرایش
باستان‌شناسان فرانسوی و ایتالیایی نان پخته شده با قدمت ۷۰۰۰ سال را در ساردینیا یافته‌اند.[۱۰] غذاهایی مانند پیتزا از دوران باستان تهیه می‌شده‌اند. اسناد حاکی از این است که مواد مختلفی برای ایجاد طعم به نان اضافه می‌شده‌است. در یونان باستان، نان‌ها را با روغن، گیاهان و پنیر می‌پوشاندند.[۱۱]
در قرن ششم قبل از میلاد سربازان شاهنشاهی هخامنشی سپرشان را روی آتش گذاشته و بعد خمیری روی آن می‌گذاشتند و مواد غذایی مختلفی مانند خرما و پنیر را روی آن می‌ریختند و می‌خوردند.[۱۲][۱۳]
پیتزا به شکل مدرن، در ابتدا در ظرف‌هایی در ناپولی در قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ میلادی طبخ می‌شد.[۱۴] در آن مقطع زمانی اغلب، نان با مواد تشکیل دهنده مانند سیر، نمک، گوشت، پنیر، ریحان پوشانده می‌شدند. معلوم نیست که گوجه فرنگی برای اولین بار در چه زمانی به پیتزا اضافه شد و در این مورد بسیاری از ادعاهای متناقض وجود دارد.[۱۴] تا حدود سال ۱۸۳۰ میلادی، پیتزا در غرفه‌هایی در هوای آزاد و در خارج از پیتزا فروشی‌ها فروخته می‌شد و برخی از پیتزا فروشی‌ها امروزه این سنت قدیمی را زنده نگه می‌دارند.
بر طبق یکی از افسانه‌های معاصر، نمونه اولیه پیتزا یعنی پیتزا مارگریتا در سال ۱۸۸۹ اختراع شد، زمانی که کاخ سلطنتی کاپودیمونته از آشپز خود رافائل اسپوسیتو خواست تا به افتخار بازدید از ملکه مارگاریتا پیتزایی درست کند. از میان سه نوع پیتزای تهیه شده توسط او، ملکه پیتزایی که از سه رنگ پرچم ایتالیا: قرمز (گوجه)، سبز (ریحان)، سفید (موتزارلا) تهیه شده بود را شدیداً ترجیح داد. ظاهراً این نوع پیتزا پس از ملکه تحت عنوان «پیتزا مارگاریتا» نامگذاری شد.[۱۵]
پیتزا توسط مهاجران ایتالیایی در اواخر قرن ۱۹ میلادی به آمریکا آورده شد؛[۱۶] و در ابتدا در مناطقی که مهاجران ایتالیایی در آمریکا در آن سکونت داشتند، پدیدار شد. پیتزا لومباردی، نخستین پیتزا فروشی آمریکا بود که در سال ۱۹۰۵ میلادی در نیویورک افتتاح شد.[۱۷]
انواع پیتزا ویرایش
تعداد زیادی از انواع پیتزا وجود دارد که با انتخاب مواد و گاهی اوقات نوع خمیر نیز مشخص می‌شوند. از میان انواع پیتزاها با خمیرهای مختلف می‌توان به کالزونه، مادربزرگ، پیزتا و… اشاره کرد.[۱۸]
انواع پیتزا براساس منطقه ویرایش
ایتالیا ویرایش
پیتزای اصیل ناپلی با گوجه‌فرنگی سان مارزانو که در دشت‌های آتشفشانی جنوب کوه وزوویوس رشد می‌کند، و موزارلا دی بوفالا کامپانا که با شیر از گاومیش‌های آبی که در باتلاق‌های کامپانیا و لاتزیو پرورش یافته‌اند، تهیه می‌شود. پیتزاهای سنتی دیگر عبارتند: از پیتزا آلا مارینارا که روی آن با سس مارینارا پوشانده می‌شود و ظاهراً قدیمی‌ترین پیتزا با گوجه فرنگی است، پیتزا کاپریچیوزا که با پنیر موزارلا، ژامبون پخته، قارچ، کنگر فرنگی و گوجه فرنگی تهیه می‌شود.
یک نوع محبوب از پیتزا در ایتالیا پیتزا سیسیلی است (به‌طور محلی sfincione یا sfinciuni نامیده می‌شود) که یک پیتزا با پوسته ضخیم است که در قرن هفدهم در سیسیل نشات گرفت. این پیتزا تا دهه ۱۸۶۰، نوعی پیتزا بود که معمولاً در سیسیل، به ویژه در بخش غربی جزیره مصرف می‌شد. انواع دیگر پیتزاها نیز در دیگر مناطق ایتالیا یافت می‌شوند، به‌عنوان مثال پیتزا آل پادلینو یا پیتزا آل تگامینو، پیتزای با پوسته ضخیم که معمولاً در تورین سرو می‌شود.[۱۸]
ایالات متحده ویرایش
اولین پیتزا فروشی در ایالات متحده در سال ۱۹۰۵ در شهر نیویورک در ایتالیای کوچک افتتاح شد. چاشنی‌های رایج برای پیتزا در ایالات متحده شامل گوشت چرخ کرده، مرغ، ژامبون، قارچ، زیتون، پیاز، فلفل، پپرونی، آناناس، سالامی، سوسیس، اسفناج، استیک و گوجه فرنگی است. انواع سبک‌های پیتزاهای آمریکایی در قرن بیستم توسعه یافتند، از جمله سبک‌های بوفالو، کالیفرنیا، شیکاگو، دیترویت، یونانی، نیوهیون، نیویورک و سنت لوئیس.[۱۸]
۱۳ درصد از جمعیت ایالات متحده در هر روز پیتزا مصرف می‌کنند. پیتزافروشی‌های زنجیره ای مانند دومینوز پیتزا و پیتزا هات و خرید پیتزاهای منجمد از سوپرمارکت‌ها، پیتزا را به راحتی در سراسر کشور در دسترس قرار می‌دهند.[۱۸]
آرژانتین ویرایش
آرژانتین، و به‌طور خاص بوئنوس آیرس، شاهد مهاجرت‌های قابل توجهی از ایتالیا در پایان قرن نوزدهم بود. مهاجران از ناپل و جنوا اولین پیتزا فروشی‌ها در بوئنوس آیرس را افتتاح کردند، اگرچه با گذشت زمان ساکنان آرژانتینی صاحب اکثریت این پیتزافروشی‌ها شدند.
پیتزای آرژانتینی پوسته ضخیم‌تری دارد که به آن «مدیا ماسا» (نیم خمیر) نسبت به پیتزای سنتی ایتالیایی می‌گویند و در آن از پنیر بیشتری استفاده می‌کنند. در آرژانتین پیتزا اغلب همراه با شراب موسکاتو سرو می‌شود. محبوب‌ترین نوع پیتزا «موزارلا» نام دارد، شبیه پیتزای ناپل (نان، سس گوجه‌فرنگی و پنیر) اما با پوسته ضخیم‌ترِ «مدیا ماسا»، سه نوع پنیر و سس گوجه‌فرنگی؛ و همچنین معمولاً با زیتون نیز درست می‌شود. این پیتزا تقریباً در هر گوشه ای از کشور یافت می‌شود. دیگر گونه‌های محبوب پیتزای آرژانتینی عبارتند از ژامبون و لونگانیزا. دو نوع پیتزای آرژانتینی با پیاز نیز بسیار محبوب هستند: فوگازا دارای پوسته پیتزای معمولی با پنیر و پیاز؛ و فوگازتا، با پنیر بین دو پوسته پیتزا و با پیاز در بالا.[۱۸]
رکوردها ویرایش
از سال ۲۰۲۱ طبق رکوردهای جهانی گینس:[۱۸]
- بزرگ‌ترین پیتزای جهان در دسامبر ۲۰۱۲ در رم تهیه شد و مساحت آن ۱۲۶۱ متر مربع بود. این پیتزا برای ادای احترام به اولین امپراتور روم اکتاویان آگوستوس «اُتاویا» نامگذاری شد و با خمیر بدون گلوتن ساخته شد.
- طولانی‌ترین پیتزای جهان ۱۹۳۰٫۳۹ متر طول داشت و در فونتانا، کالیفرنیا در سال ۲۰۱۷ ساخته شد. دیگر رکوردهای قبلی شامل رکورد مارکینتی (تومه‌یوسو، اسپانیا) است که در آن پیتزای ۱۱۴۱٫۵ متری به دست آمد که خود از رکورد قبلی در لهستان پیشی گرفت.
- گران‌ترین پیتزای موجود جهان که توسط رکوردهای جهانی گینس به رسمیت شناخته شده‌است، ۲۷۰۰ دلار آمریکا قیمت دارد و از ۲۴ آوریل ۲۰۱۷ در Industry Kitchen در نیویورک، ایالات متحده آمریکا فروخته شد. این پیتزا از خمیر جوهر ماهی مرکب ساخته شده‌است. روی آن از پنیر استیلتون سفید بریتانیایی، فوای گراس فرانسوی، خاویار اوسترا از دریای خزر، خاویار آلماس، و برگ‌های طلای ۲۴ عیار پوشانده شده‌است.
پیتزاهای گران‌تری گزارش شده‌اند، اما توسط رکوردهای جهانی گینس به رسمیت شناخته نشده‌اند، مانند پیتزا رویال ۴۲۰۰ پوندی در رستورانِ "هاگیس ۰۰۷" در گلاسکو، اسکاتلند، که مملو از خاویار، خرچنگ و گرد و غبار طلای ۲۴ عیار است؛ و همچنین پیتزای خاویاری ۱۰۰۰ دلاری ساخته شده توسط پیتزا فروشی Nino's Bellissima در شهر نیویورک، آمریکا.
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «معنی پیتزا | فرهنگ فارسی معین». www.vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۷.
- ↑ "Definition of pizzetta". Merriam-Webster. May 17, 2016. Retrieved May 21, 2016.
- ↑ «Definition of pizzaiolo». Merriam Webste. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۳۹۹.
- ↑ Naylor, Tony (6 September 2019). "How to eat: Neapolitan-style pizza". The Guardian. Archived from the original on 14 September 2019. Retrieved 20 September 2019.
- ↑ Godoy, Maria (13 January 2014). "Italians To New Yorkers: 'Forkgate' Scandal? Fuhggedaboutit". National Public Radio. Archived from the original on 20 September 2019. Retrieved 20 September 2019.
- ↑ Maiden, Martin. "Linguistic Wonders Series: Pizza is a German(ic) Word". yourDictionary.com. Archived from the original on 2003-01-15.
- ↑ Salvatore Riciniello (1987) Codice Diplomatico Gaetano, Vol. I, La Poligrafica
- ↑ Miller, Hanna (April–May 2006). "American Pie". American Heritage Magazine. Archived from the original on 3 February 2012. Retrieved 4 May 2012.
- ↑ Baofu, P. (2013). The Future of Post-Human Culinary Art: Towards a New Theory of Ingredients and Techniques. Cambridge Scholars Publisher. p. 281. ISBN 978-1-4438-4484-0. Archived from the original on 2016-06-03. Retrieved 2016-01-08.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on July 22, 2011. Retrieved April 4, 2009.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link) - ↑ Talati-Padiyar، Dhwani (۲۰۱۴). Travelled, Tasted, Tried & Tailored: Food Chronicles. شابک ۱۳۰۴۹۶۱۳۵۴.
- ↑ "Pizza, A Slice of American History" Liz Barrett (2014), p.13
- ↑ "The Science of Bakery Products" W. P. Edwards (2007), p.199
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Helstosky، Carol (۲۰۰۸). Pizza: A Global History. London. صص. pp٫ ۲۱-۲۲. شابک ۱-۸۶۱۸۹-۳۹۱-۴.
- ↑ «Pizza Margherita: History and Recipe». Italy Magazine. ۲۳ آوریل ۲۰۱۲.
- ↑ Helstosky، Carol (۲۰۰۸). Pizza: A Global History. صص. ۴۸. شابک ۹۷۸-۱-۸۶۱۸۹-۶۳۰-۸.
- ↑ "The people who eat pizza every day". BBC News (به انگلیسی). 2014.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ ۱۸٫۳ ۱۸٫۴ ۱۸٫۵ "Pizza". Wikipedia.org (به انگلیسی).
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pizza». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۴.
| کتاب آشپزی ویکیکتاب یک دستور آشپزی در این رابطه دارد: |
| کتاب آشپزی ویکیکتاب یک دستور آشپزی در این رابطه دارد: |
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ پیتزا موجود است. |