کرمِ شب‌تاب برخلاف نامش که از خانواده حشرات است، دراصل عضو خانوادهٔ سوسکها و زیرشاخه غلاف پران یا قاب بالان می‌باشد. کرم‌های شب تاب نور سرد تولید می‌کنند که فاقد طیف‌های فروسرخ و فرابنفش می‌باشد. این نور که طول موج آن از ۵۱۰ تا ۶۷۰ نانومتر متغیر است می‌تواند به رنگ‌های زرد، سبز یا قرمز کم‌رنگ دیده شود. دانشمندان پیشتر بر این عقیده بودند که این حشرات با نور شفقی فسفری شان موجب جلب توجه جنس مخالف برای جفتگیری یا صید برای شکار می‌شوند. اما تحقیقاتی که اخیراً توسط گروهی از محققان با سرپرستی دانشمند بلژیکی، رافائل دی کاک انجام شده‌است نشان می‌دهد که کرم‌های شب تاب از نوردهی به عنوان یک سیستم دفاعی برای مقابله با شکارچیان استفاده می‌کنند. تاکنون در حدود ۲۰۰۰ گونه از این نوع حشرات در نواحی معتدل و گرمسیری شناسایی شده‌است. بسیاری از آنها در مناطق مردابی و جنگلی، جایی که لاروهایشان به منابع غذایی دسترسی داشته باشند زندگی می‌کنند. در بین بیشتر گونه‌ها هر دو جنس نر و ماده توانایی پرواز دارند. اما در بین بعضی گونه‌ها، جنس ماده قادر به پرواز نمی‌باشد.

حشرات
Photuris lucicrescens
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: بندپایان
رده: حشرات
راسته: قاب‌بالان
زیرراسته: بس‌خواران
فروراسته: Elateriformia
بالاخانواده: Elateroidea
تیره: Lampyridae
Latreille, ۱۸۱۷
Subfamilies

Cyphonocerinae
Lampyrinae
Luciolinae
Ototetrinae (disputed)
Photurinae
and see below


سرده طبقه‌بندی نامشخص:
Oculogryphus
Pterotus LeConte, 1859

مکانیزم تولید نور ویرایش

تولید نور توسط کرمهای شبتاب نتیجه یک واکنش شیمیایی است با عنوان زستابی شه در عضو ویژه‌ای که عموماً در قسمت تحتانی شکم حشره واقع شده‌است انجام می‌گیرد. طی این روند ماده‌ای به نام لوسی‌فرین با اکسیژن ترکیب شده و تولید نور می‌کند. البته ماده دیگری هم با نام لوسیفراز در فرایند تولید نور نقش دارد. این ماده به عنوان کاتالیزور عمل می‌کند.

کرم شب تاب در ادبیات فارسی ویرایش

در کتاب کلیله و دمنه داستانی دربارهٔ کرم شب‌تاب و میمون‌هایی که گمان می‌کردند این کرم قطعه‌ای آتش است، وجود دارد.[۱]

سعدی نیز در بوستان حکایتی دربارهٔ کرم شب تاب آورده‌است:

مگر دیده باشی که در باغ و راغ

بتابد به‌شب کرمکی چون چراغ

یکی گفتش ای کرمک شب فروز

چه بودت که بیرون نیایی به‌روز

ببین کاتشین کرمک خاکزاد

جواب از سر روشنایی چه داد

که من روز وشب جز به‌صحرا نیم

ولی پیش خورشید پیدا نیم![۲]

همچنین نیما یوشیج می نویسد: می تراود مهتاب، می درخشد شب تاب، ... خواب به چشم كس و ليك غم اين خفته ي چند خواب در چشم ترم مي شكند...

نگارخانه ویرایش

منابع ویرایش

  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸.
  2. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸.