کَشتی نوح نام یک کشتی در داستان‌های کتب مقدس در دین‌های ابراهیمی است. در این داستان گفته می‌شود نوح به فرمان یهوه این کشتی را ساخت تا خود، خانواده خود و چند نمونه از هر حیوان را از پیامدهای طوفان نوح نجات دهد. در بین تمدنهای میانرودان نیز داستانی مشابه وجود داشته‌است.

مینیاتوری از کتاب مجمع التواریخ حافظ ابرو که دربارهٔ کشتی نوح و نجات جانوران است (هرات ۱۴۲۵ میلادی).[۱]

این داستان در بخش‌های ۶ تا ۹ کتاب پیدایش، اولین کتاب از تورات یهودیان و قرآن (سوره‌های ۱۱ و ۷۱) آمده و نسخه‌های دیگری از آن نیز در دیگر منابع یهودی، مسیحی و اسلامی دیده می‌شود.

بررسی علمی ویرایش

 
در سفر پیدایش در عهد عتیق از کوه آرارات به عنوان محل به خاک‌نشستن کشتی نوح پس از طوفان بزرگ یاد شده‌است.

وقوع طوفانی در مقیاس جهانی با درک امروز بشر از علومی مانند زمین‌شناسی و دیرینه‌شناسی در تضاد است.[۲][۳] با این وجود، داستان طوفان بزرگی که برای نابودی نسل بشر فرستاده می‌شود، به حدی در اساطیر مردمان مختلف در سراسر جهان رایج است که به نظر می‌رسد یک ویژگی عمومی در تصورات انسانی باشد. عناصر بین‌النهرینی در روایت کتاب مقدس آشکار است[۴] و بیشتر محققان پذیرفته‌اند که افسانه طوفان ابتدا در آن سرزمین شکل گرفته‌است. با توجه به وابستگی زندگی مردم بین‌النهرین به دو رودخانه بزرگ دجله و فرات، سیل و طوفان و خسارات پس از آن امری رایج در منطقه بوده‌است و رایج شدن چنین داستانی نزد مردم دور از انتظار نیست. قدیمی‌ترین نسخه داستان باید ریشه در گذشته‌های بسیار دور و قبل از اختراع خط داشته باشد. توصیفات جهانِ پیش از طوفان در نسخه بابلی یادآور نیزارهای جنوب عراق است که در آن، خانه‌ها و قایق‌ها از نی ساخته می‌شدند.[۵]

به گفته اروین فینکل، شباهت روایت سفر پیدایش و لوح ۱۱ از حماسه گیلگمش به اندازه‌ای زیاد است که مستقل دانستن دو روایت از یکدیگر غیرممکن است. نظر معمول این است که متن عبری از یک نسخه خط میخی بابلی گرفته شده‌است. احتمالاً نیاز یهودیان به یک تاریخ مکتوب سبب شده آن‌ها بخش‌هایی از برخی داستان‌های بابلی دربارهٔ زمان‌های اولیه را وام بگیرند، زیرا داستان‌های سنتی خودشان ناکافی بوده‌است.[۶] وجود یک واسطه میان متن بابلی و روایت کتاب مقدس منتفی نیست. مردم هوری، از ساکنان بین‌النهرین شمالی، آناتولی و سوریه، می‌توانند واسطه مورد نظر باشند. نسخه هوری داستان طوفان تنها به صورت پراکنده موجود است اما در همین متون پراکنده، نامی به صورت Na-aḥ-ma-su-le-el وجود دارد که نوح ممکن است مخفف آن باشد، گر چه رابطه میان این دو نام قطعی نیست.[۷]

 
یک نگاره اثر ادوارد هیکس آمریکایی که در آن حیوانات جفت جفت در حال سوار شدن به کشتی نوح ترسیم شده‌اند.

در نظر مایکل کوگان، روایت کتاب مقدس از طوفان آشکارترین نمونه وابستگی مستقیم آن به دیگر افسانه‌های باستانی است و بیشتر جزئیات آن شباهت قابل تشخیصی با روایات بین‌النهرینی، به خصوص گیلگمش و اترهسیس، دارند. مانند فهرست پادشاهان سومری و منابع سنتی بین‌النهرینی، تاریخ اولیه بشر در کتاب مقدس نیز به دو دوره قبل از طوفان و بعد از طوفان تقسیم شده‌است. عهد قبل از طوفان، در بر گیرنده گذشته‌ای دور است که ادعا شده در آن انسان‌ها طول عمری دراز و غیر معمول داشتند.[۸] در روایت بروص، قهرمان داستان دهمین پادشاه بابل قبل از طوفان است و به‌طور مشابه، نوح دهمین شه‌پدر پیش از طوفان است.[۹] در هر دو سنت روایی، خدایی به قهرمان داستان از طوفانی قریب‌الوقوع خبر می‌دهد. او شروع به ساختن کشتی می‌کند و با وقوع طوفان، به اتفاق خانواده‌اش و همه گونه‌های حیوانی سوار آن می‌شود. در پایان، کشتی بر کوهی می‌نشیند و قهرمان داستان سه پرنده به اطراف می‌فرستد تا مطمئن شود زمان پایین آمدن فرا رسیده‌است.[۱۰]

هر چند داستان کتاب مقدس باید از متن بابلی گرفته شده باشد اما دیدگاه اسرائیلیان در آن غالب است. در داستان بابلی، خدایان به دلیل افزایش سر و صدا (یعنی افزایش جمعیت انسان‌ها) که خوابشان را مختل می‌کرد، تصمیم می‌گیرند انسان‌ها را نابود کنند اما یکی از خدایان به قهرمان داستان اطلاع می‌دهد که قایقی بسازد و خانواده‌اش و حیوانات را نجات دهد. سرانجام، خدایان به این نتیجه می‌رسند که عجولانه عمل کرده‌اند و تصمیم می‌گیرند دیگر چنین نکنند. اما در سفر پیدایش، یهوه طوفان را به عنوان مجازات ظلم و شرارت می‌فرستد و همان خدا نیز نوح و خانواده‌اش را نجات می‌دهد.[۱۱]

اسناد باستانی دربارهٔ طغیان دجله و فرات در بین‌النهرین وجود دارد اما هیچ مدرکی دربارهٔ وقوع سیل و طوفان جهانی یافت نشده‌است. همچنین هیچ مدرکی دربارهٔ روی دادن چنین طوفانی در منطقه فلسطین نیز موجود نیست. با این حال، داستان نوح را نیز در همان بین‌النهرین قرار داده‌اند زیرا کشتی بر کوه آرارات استراحت می‌کند. علاوه بر دجله و فرات، باستان‌شناسان یافته‌هایی دربارهٔ طوفان بزرگ حاصل از دریای سیاه نیز پیدا کرده‌اند که شاید الهام‌بخش داستان کتاب مقدس باشد.[۱۲]

در ابتدای روایت به رابطه جنسی خدایان و زنان آدمیان و تولد قهرمانان از ایشان اشاره شده‌است؛ چنین چیزی در داستان بابلی دیده نمی‌شود اما مشابه آن در اساطیر یونانی وجود دارد. در عصر قهرمانی یونانی نیز قهرمانان فرزندان نیمه‌الهی متولد شده از آمیزش خدایان و موجودات فانی هستند و دقیقاً مشابه باب ۱۰ سفر پیدایش، مردمانی که نسلشان به این قهرمانان می‌رسد نام برده شده‌اند. بدین ترتیب داستان طوفان بابلی در این چارچوب قرار داده شده تا نشان‌دهنده قضاوت خدا دربارهٔ دوران قهرمانان باشد[۱۳] اما تناسبی میان جرم و مجازات دیده نمی‌شود و به همین دلیل، با گسترش و تفسیر متن تلاش کرده‌اند آن را توجیه کنند.[۱۴] پسران خدا در سایر بخش‌های تنخ موجوداتی الهی و حاضر در دربار خدا هستند. در اساطیر کنعانی، تمام خدایانی که تحت سلطه ال بودند را «بنو ایلی» (پسران خدا) می‌نامیدند.[۱۵] بخش آغازین داستان نوح همچنین نشان می‌دهد نویسنده این قسمت از تورات با داستان آدم و حوا و رانده‌شدن آن‌ها از باغ عدن آشنایی نداشته، زیرا جهانی را توصیف کرده که در آن هنوز رابطه صلح‌آمیز خدایان و آدمیان (در اثر نافرمانی آدم و حوا) از بین نرفته‌است.[۱۶] در نظر والتر بلتس، داستان تجاوز پسران خدا به دختران آدمیان در واقع توصیف‌کننده مرحله انتقال از زن‌سالاری به مردسالاری در تمدن بشر است.[۱۷]

در ۷:۱۶ نوشته شده که خدا در کشتی را بست. انسان‌انگاری سنت حماسی قدیمی (یهوه‌ای) در این خط حفظ شده تا «سادگی نسبتاً کودکانه» را با پیامی عمیق دینی ترکیب کند. در نسخه بابلی، اوتنپیشتیم خود در را می‌بندد اما در نسخه کتاب مقدس، تنها یهوه می‌تواند چنین کند. در ۸:۴ کشتی بر کوه آرارات استراحت می‌کند؛ این بازی با کلمات است زیرا کلمه عبری استفاده شده (nwh) با نام نوح (به معنای استراحت) از نظر زبانی ریشه مشترک دارد. در ۵:۲۹ نیز گفته شده که نوح برای بشر «تسلی» آورد که موردی مشابه است.[۱۸]

در عهد باستان، ناخداها از پرندگان برای یافتن خشکی استفاده می‌کردند. نوح نیز به همان شیوه از آنان استفاده می‌کند. روایت نسخه بابلی داستان هم همین‌گونه است، منتها آنجا از زاغ، پرستو و کبوتر استفاده می‌شود، هر چند ارتباط دو روایت غیرقابل انکار است. مانند نسخه بابلی، قربانی و عبادت بلافاصله از زمان پیاده شدن آغاز می‌شود. اما میان دو نسخه تفاوت وجود دارد؛ خدایان حماسه گیلگمش گرسنه هستند و مثل مگس جمع می‌شوند.[۱۹]

مکان‌های نسبت داده‌شده به کشتی نوح ویرایش

داستان مذکور منجر شده تا تحقیقات بسیاری از سوی پیروان ادیان ابراهیمی برای یافتن بقایای کشتی نوح، به خصوص در منطقه آرارات انجام شود. در سال ۲۰۰۷ تیمی با حمایت کلیسای مسیحی تکه چوب‌هایی در ارتفاعات قله آرارات در ترکیه پیدا کرد. هرچند تیم جستجوگر مدعی شد که ۹۹٪/۹ مطمئن است که کشتی نوح را یافته‌است ولی باستان شناسان این ادعا را با توجه به شواهد علمی موجود مورد تردید فراوان دانسته‌اند.[۲۰] در ایران نیز در پی پژوهشی، تکه چوب‌هایی در اطراف کوه‌های تخت سلیمان در شمال ایران یافت شد که برخی باورمندند این چوب‌ها از آنِ کشتی نوح است؛ این پژوهشگران مدعی شده‌اند که بر پایهٔ بقایای یافته، کشتی نوح در بالای کوه تحت سلیمان در شمال ایران جا گرفته بوده‌است. این پژوهشگرانِ باستان‌شناسی، طی بررسی‌هایی که انجام دادند تکه چوب‌های سنگ شده‌ای را، در کوهِ تحت سلیمان در شمال ایران، پیدا کردند که باور دار هستند این چوب‌ها از آنِ کشتی نوح هست و با نگریستنِ ادعاهایی که پژوهشگران بنیاد باستان‌شناسی و جست‌وجو و کاوش کتاب‌های مقدس به‌دست آورده‌اند، شواهد بسیار نیرومند و درستی، بودن دارد که بر پایهٔ آن می‌گویند بقایای کشتی نوح در بالای کوهِ تخت سلیمان در شمال ایران، نقش دارد. این گروه از پژوهشگران اعلام کرده‌اند که تکه‌هایی از چوبِ سنگ شده را، در بُلندای ۴۵۰۰ متری، پیداکرده‌اند که پس از بررسی، شواهدی از زندگی موجودات آبزی که به‌طورمعمول در کف دریا زندگی می‌کنند را نیز، در این تکه‌های چوبِ سنگ شده، یافته‌اند.[۲۱] طبق بسیاری از روایات یهودیان مسیحیان و مسلمانان نیز محل فرود این کشتی در کوه جودی در ترکیه است.

ماکت ویرایش

مرکز مسیحی جنسیس (یک مرکز مسیحیان در آمریکا)، ماکتی بزرگ از کشتی نوح را بازسازی کرد و درب آن را از ژوئیه ۲۰۱۶ به عنوان یک پارک تفریحی بروی عموم باز کرده‌است. سازندگان این کشتی می‌گویند اندازه‌های آن را هم بر اساس داده‌های انجیل محاسبه کرده‌اند؛ ۱۵۵ متر طول، ۲۶ متر عرض و ۱۵ متر ارتفاع. ساخت کشتی نوح ۱۰۰ میلیون دلار هزینه برداشته‌است.[۲۲]

در داخل این کشتی ماکت‌هایی از حیوانات و خانواده نوح بر اساس باورها و برداشت‌های مذهبی قرار گرفته‌است. در این کشتی حتی ماکت‌هایی از دایناسورها هم قرار داده شده چرا که پیروان این گروه مسیحی معتقدند همه موجودات حتی دایناسورها را خداوند حدود ۶ هزار سال پیش آفریده‌است. این در حالی است که دانشمندان می‌گویند دایناسورها حدود ۶۵ میلیون سال پیش و قبل از آن که گونه انسان روی کره زمین پدیدار شود، منقرض شدند. این پروژه در سال ۲۰۱۴ معافیت مالیاتی به ارزش ۱۸ میلیون دلار دریافت کرد. ساخت این ماکت عظیم در چند سال گذشته، منشأ بروز مناقشه‌های فراوان در ایالت کنتاکی بود. منتقدان ساخت آن می‌گویند از آنجا که فرضیه‌های پشت احداث این پروژه در تضاد با نظریات علمی پذیرفته شده‌است، نباید دولت معافیت مالیاتی برای آن در نظر می‌گرفت.

پانویس ویرایش

  1. [۱]
  2. Weber, The Fatal Flaws of Flood Geology, 24–37.
  3. Montgomery, The Rocks Don't Lie: A Geologist Investigates Noah's Flood.
  4. Whybray, “Genesis”, The Pentateuch, 63.
  5. Finkel, The Ark Before Noah: Decoding the Story of the Flood, 240.
  6. Finkel, The Ark Before Noah: Decoding the Story of the Flood, 241.
  7. Young, “Noah”, Encyclopaedia Judaica, 287.
  8. Coogan, The Oxford History of the Biblical World, 21.
  9. Young, “Noah”, Encyclopaedia Judaica, 287.
  10. Coogan, The Oxford History of the Biblical World, 21.
  11. Van Seters, The Hebrew Bible Today: Critical Issues, 25.
  12. Bandstra, Reading the Old Testament, 62.
  13. Van Seters, The Hebrew Bible Today: Critical Issues, 25.
  14. Beltz, Gott und die Götter: Biblische Mythologie, 47.
  15. Attridge and Meeks, “Genesis 6”, The HarperCollins Study Bible.
  16. Beltz, Gott und die Götter: Biblische Mythologie, 47.
  17. Beltz, Gott und die Götter: Biblische Mythologie, 47.
  18. Arnold, “The Primeval History”, Genesis, 104.
  19. Arnold, “The Primeval History”, Genesis, 105–108.
  20. Noah's Ark Found in Turkey?
  21. «ادعای پیدا شدن بقایای کشتی نوح (ع) در ایران». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۱-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۲.
  22. «'کشتی نوح' در کنتاکی آمریکا افتتاح شد». BBC News فارسی. ۲۰۱۶-۰۷-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۲-۲۰.

منابع ویرایش

  • Van Seters, John (1998). McKenzie, Stepehn L.; Graham, Matt Patrick (eds.). The Hebrew Bible Today: An Introduction to Critical Issues. Westminster John Knox Press.
  • Attridge, Harold W.; Meeks, Wayne A. (2017). The HarperCollins Study Bible. HarperOne.
  • Coogan, Michael. D (1999). "In the Beginning". The Oxford History of the Biblical World. Oxford University Press.
  • Bandstra, Barry L. (2008). Reading the Old Testament: An Introduction to the Hebrew Bible. Wadsworth.
  • Arnold, B. T. (2008). "Commentary Part Two". Genesis. Cambridge University Press. p. 124–27.
  • Beltz, Walter (1990). Gott und die Götter: Biblische Mythologie. Aufbau-Verlag.
  • Young, Dwight; Halevy, Elimelech Epstein; Hirschberg, Haim Z'ew (2007). "َNoah". Encyclopaedia Judaica. Macmillan Reference USA. p. 290–287.
  • Montgomery, David R. (2012). The Rocks Don't Lie: A Geologist Investigates Noah's Flood. Norton. ISBN 978-0-393-08239-5.
  • Weber, Christopher Gregory (1980). "The Fatal Flaws of Flood Geology". Creation Evolution Journal. 1 (1): 24–37.
  • Whybray, R. N. (2010). "Genesis". The Oxford Bible Commentary: The Pentateuch. Oxford University Press. p. 92–53.
  • Finkel, Irving (2014). The Ark Before Noah: Decoding the Story of the Flood. Nan A. Talese.

http://en.wikipedia.org/wiki/Noah%27s_Ark مشارکت ویکی انگلیسی