ویکی‌پدیا:جارزنی

جارزنی در مفهوم ویکی‌پدیایی فرستادن پیام به یک یا چند ویکی‌نویس به منظور آگاهانیدن ایشان از بحثی در جریان است. در شرایطی ویژه خبر کردن ویراستاران دیگر از بحثی در جریان، پذیرفتنی است ولی پیام‌های دعوتی که به منظور تأثیر بر نتیجه، به جای ارتقای کیفیت بحث، نوشته می‌شوند به روند اجماع‌سازی ضربه می‌زنند و ممکن است اخلالگرانه تلقی شوند. برای تشخیص اینکه فلان عمل مصداق جارزنی هست یا نه، باید هدف و قصد کاربر از انجام آن عمل هم بررسی شود. اگر هدف تأثیرگذاری بر نتیجهٔ اجماع باشد، آن وقت می‌توان نام آن عمل را جارزنی گذاشت و در مورد آن خواهان برخورد شد.

جدول زیر نشان می‌دهد که در چه شرایطی اطلاع‌رسانی پذیرفتنی تلقی شده و چه در چه شرایطی ناپذیرفتنی‌است.

اصطلاح	مقیاس		پیام		خواننده		شفافیت
اعلان‌های دوستانه	پیام‌گذاری محدود	و	بی‌طرف	و	غیرجناحی	و	پیدا
	↕		↕		↕		↕
جارزنی نامناسب	پیام‌پراکنی گسترده	یا	جانبدار	یا	جناحی	یا	نهان
	پیام‌پراکنی مفرط چندجایی		دعوتگری		رأی‌اَلْفَنْجی		جارزنی مخفیانه

اعلان‌های دوستانه

پیام‌هایی با انشای بی‌طرف به شمار اندکی از ویراستاران اگر با خواست ارتقای کیفیت در مقابل تأثیر در نتیجه (ضمن لحاظ کردن پیام‌پراکنی مفرط چندجایی در زیر)، نوشته شوند «اعلانی دوستانه» تلقی می‌شوند؛ مثلاً فرستادن پیغام به ویراستارانی که در مقاله‌های مربوط به موضوع بحث، بسیار ویرایش داشته و در بحث‌های مربوط شرکت داشته‌اند، یا مثلاً پیام به ویراستارانی که در مبحثی مربوط، متخصص هستند یا علاقهٔ خود را با مشارکت در بحث‌های مربوط نشان داده‌اند.

به یاد داشته باشید که بی‌طرفی در پیام را همیشه حفظ کنید و در خود بحث هم پیامی بگذارید که اعلان‌هایی (به کاربرانی) فرستاده‌اید. اگر کاربران دعوت‌شده به شرکت در بحث، پیشتر، خواسته باشند که آگاه شوند دعوت از ایشان بیشتر پذیرفتنی است؛ ولی اگر دعوت‌شوندگان از شما خواسته باشند که از فرستادن پیام به خودشان خودداری کنید، دیگر فرستادن پیام، پذیرفتنی نیست. کاربرانی که می‌خواهند از بحث‌های ویکی‌پدیا آگاه شوند می‌توانند اعلانی مبنی بر آن در صفحهٔ کاربری خود قرار دهند.

ویراستارانی که می‌خواهند، شمار گسترده‌تری از ویراستاران آگاه ولی غیردرگیر را به بحثی جلب کنند شاید اعلانی در بحث ویکی‌پروژه یا قهوه‌خانه، یا صفحه‌ای مشابه قرار دهند؛ این کار را می‌توان در کنارِ (یا به جای) فرستادن شماری محدود اعلان دوستانه به شخص ویراستاران انجام داد.

جارزنی نامناسب

جارزنی نامناسب غالباً مخل تلقی می‌گردد.

پیام‌پراکنی مفرط چندجایی

گاه بحث‌های مهم در گوشه‌ای دورافتاده در ویکی‌پدیا رخ می‌دهد، از این رو ممکن است که ویراستاران وسوسه شوند که بحث‌ها را با فرستادن نامه در مقیاس وسیع به ویکی‌نویسان عمومی‌تر کنند. حتی اگر هدف از این کار تأثیر بر نتیجهٔ بحث نباشد، فرستادن فله‌ایِ اعلانیه به کاربران غیردرگیر «هرزفرستی در صفحهٔ بحث کاربر» (یا هرزنامه فرستی) تلقی می‌شود و لذا مخلّ است.

دعوتگری

دعوتگری کوششی است برای متمایل کردن خوانندهٔ پیام به جانب مطلوب، با توسل به لحن، واژه‌گزینی یا قصدِ جانبدارانه. گرچه این کار در بحثی دوستانه مقبول است، جار زدن چنین پیام‌هایی نامناسب است.

رأی‌الفنجی

رأی‌اَلْفَنْجی کوششی است جهت سوق اجماع به جانبی مطلوب، با آگاه‌کردن گزینشی کاربرانی که دیدگاه یا نظرِ ازپیش‌معلومی (مثلاً ممکن است از الگوهای کاربری صفحهٔ کاربری ایشان پیدا آمده باشد) می‌دارند، و در نتیجه ترغیب ایشان به شرکت در بحث.

در موارد بازبینی بحث‌های پیشین (مثل نتایج «اجماع حاصل نشد» در نظرخواهی‌های حذف)، بسیاری از ویراستاران فرستادنِ فله‌ای پیام تنها به کسانی با رأی خاص در بحث قبلی را (مثلاً فرستادن پیام فقط به موافقان حذف در بحث پیشین)، زشت می‌دانند.

برخی ویکی‌نویسان پیش نهاده‌اند که آگاه‌کردنِ ویراستارانِ همهٔ طرف‌های درگیر (مثلاً آگاه‌کردنِ همهٔ کسانی که در بحث پیشین شرکت داشته‌اند) شاید که مقبول باشد.

جارزنی مخفیانه

از آنجا که خبرکردن ویراستاران از طرق خارج ویکی چون ایمیل، فرایندی شفاف نیست، امر پسندیده‌ای محسوب نمی‌شود؛ مگر اینکه دلیل مهمی برای استفاده نکردن از صفحه‌های ویکیایی بحث وجود بدارد. بسته به شرایط، ممکن است که خبرکردن گروهی خاص از ویراستاران از طریق ایمیل زشت‌تر از خبرکردن ایشان از طریق ویکیایی باشد.

مطلوب‌جویی

اصطلاح مطلوب‌جویی هنگامی به کار می‌رود که شخص پی‌درپی نظر اشخاص گوناگون را جویا شود تا سرانجام نظرِ دلخواهش را بشنود. مثلاً اگر دسترسی‌تان قطع کرده شد و درخواست بازبینی خارجی کردید و پس از بازبینی قطع دسترسی بجا تشخیص داده شد، معمولاً دیگر درست نیست که باز درخواست یک بازبینی خارجی دیگر کنید.

مطلوب‌جویی شامل مطرح‌کردن یک موضوع در چند جا (مثل قهوه‌خانه و وپ:تام و وپ:نبح) از پی یک‌دیگر، به دلیل اینکه در بارهای پیش نتیجهٔ دلخواه به دست نیامده‌است هم می‌شود.

اگر قصد جارزنی دارید

رهنمودهای زیر، برای فرستادن چندجایهٔ «اعلان دوستانه»، نزد ویکی‌نویسان مقبولیت گسترده‌ای می‌دارد.

• شفاف عمل کنید. پیام‌هایی مگذارید که در نگاه اول به نظر بیاید که پیام‌هایی منفردند.
• مؤدب باشید. هنگامی که پیام توسط شمار زیادی از افراد خوانده می‌شود اخلاق ویکی‌پدیایی اهمیت مضاعف می‌یابد.
• از چندباره‌کاری بپرهیزید. به جای کپی یک انشای چندصفحه‌ای در چند صفحهٔ بحث کاربری آن را یک بار در مربوط‌ترین جا نوشته و سپس به آن پیوند دهید.
• از ربات استفاده مکنید. اگر حاضر نیستید که خود شخصاً پیام را بفرستید از ما انتظار مدارید که وقت خود را صرف خواندن (یا دور انداختن) آن کنیم. همچنین توجه کنید که راندنِ بی‌مجوزِربات، تقریباً صددرصد بسته‌شدن حساب شما و ربات را تضمین می‌کند.

معمولاً گزینه‌های بهتری از جارزنی هست. مثلاً فرض کنید که مقالهٔ جدیدی نوشته‌اید و می‌خواهید که مردمان آن را ببینند. کافی‌است از مقاله‌های دیگر دانشنامه، که به مقالهٔ شما مربوط‌اند، به مقالهٔ خود پیوند دهید و همچنین مقالهٔ خود را در رده‌های مناسب قرار دهید. این کار مقالهٔ شما را بیشتر در معرض قرار می‌دهد و در عین حال به حال دانشنامه مفید است، بی آن که نیاز باشد دیگر مشارکت‌کنندگان را به‌طور مستقیم بیاگاهانید.

واکنش به جارزنی مخل

مؤثرترین واکنش به جارزنیِ صریحاً مخل و اخیر این است که مؤدبانه درخواهید که کاربر(ان) جارزن دست از پیغام‌پراکنی بدارند و فقط هنگامی دسترسی کاربر(ان) قطع شود که همچنان ادامه دهند و قطع دسترسی برای جلوگیری از پیام‌پراکنی بیشتر باشد.

هرچه پیام‌گیرندگان پرشمارتر باشند و این رفتار بیشتر سر زند و اخلالِ ناشی شدیدتر باشد، احتمال انجامیدن آن به هشدار و/یا تحریم بیشتر است.

می‌توان کاربرانی با سابقهٔ جارزنی مخل را که پیشتر هم از ایشان خواسته شده‌است که ادامه ندهند، بدون هشدار بست؛ اگر چنین کاری لازم تشخیص داده شود.

استفاده از ابزار واگردانی برای حذف اعلان‌ها از صفحهٔ بحث کاربران پیشنهاد نمی‌شود، چرا که دریافت‌کنندگان پیام به هر حال آن را خواهند خواند و شمار زیادی پیام شکایت‌آمیز در صفحهٔ بحثتان خواهند گذاشت.

جستارهای وابسته

• جارزنی درب‌پشتی
• پینگ کردن
• رهنمود صفحهٔ بحث