علوم پرورشی

علوم تربیتی
(تغییرمسیر از پداگوژی)

علوم تربیتی (آموزش‌شناسی) شاخه‌ای از علوم انسانی است که به موضوع آموزش و پرورش انسان می‌پردازد و وجوه بی‌پایان آن از جمله یادگیری، رشد، به‌کارگیری و تقویت نیروهای فکری و بدنی و غیره را مورد بررسی قرار می‌دهد.[۱] هرچه که به نوعی، به تعلیم و تربیت انسان‌ها مربوط می‌شود، شاخه‌ای از حیطهٔ وسیع علوم تربیتی علم کاربردی است یا پایه (به انگلیسی: Educationa Science) است.[۲]

جنبش آموزشی. ۱۹۱۲ شماره ۸ - ماهنامه اختصاص داده شده به روندهای جدید در آموزش (ضمیمه "Głos Teacherstwa Ludowy")

ریشه لغوی ویرایش

کلمه انگلیسی پداگوگی مشتق یونانی παιδαγωγία (payagōgia) ، از παιδαγωγός (payagōgos) ، ترکیبی از گوگ ἄγω (ágō) ، "رهنمون کردن" وپد بمعنی پسر παῖς (país ، παιδلاً )" است. [۳]

آموزشگری به عنوان رشتهٔ درسی ویرایش

رشته دانشگاهی علوم تربیتی یکی از رشته‌های درسی است که در ایران دارای ۴ گرایش در سطح کارشناسی است.[۴][۵][۶]

راهبردهای آموزشی بر اساس دانش و تجربه پیشینه دانش آموز، موقعیت و محیط و همچنین اهداف یادگیری تعیین شده توسط دانش آموز و معلم تنظیم می‌شود. یک مثال می‌تواند روش سقراطی باشد.[۷]

گرایش‌های تحصیلی در دانشگاه ویرایش

از گرایش‌ها و شاخه‌های تحصیلی رشتهٔ علوم تربیتی (پرورشی) در تحصیلات آکادمیک، می‌توان: برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی، تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، تربیت معلم قرآن کریم، مدیریت آموزشی، مدیریت و برنامه‌ریزی آموزش عالی، سنجش و اندازه‌گیری پیشرفت تحصیلی و… را فهرست نمود.

مدرک تحصیلی دکترای پداگوژی، توسط برخی از دانشگاه‌های آمریکا به صورت افتخاری به معلمان برجسته اعطا می‌شود (در ایالات متحده و بریتانیا، مدارک تحصیلی در رشته آموزشی دکترای فلسفه به عنوان Ed.D.، دکترای آموزش و پرورش یا Ph.D طبقه‌بندی می‌شوند). این اصطلاح همچنین برای نشان دادن تأکید در آموزش به عنوان یک تخصص در یک زمینه (به عنوان مثال، مدرک دکترای موسیقی در آموزش پیانو) استفاده می‌شود.

علوم تربیتی در ایران ویرایش

دکتر عیسی صدیق:

دکتر عیسی صدیق اعلم، در سال ۱۲۷۳ ش. در تهران متولد شد. پدرش میرزاعبدالله شاملو ملقب به صدیق التجار اصفهانی از نوادگان میرزا مهدی خان استرآبادی بود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدارس ادب، کمالیه و دارالفنون فرا گرفت. در سال ۱۲۹۰ جزو اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دورة بعد از مشروطیت بود که عازم فرانسه شد. در سال ۱۲۹۷ دورة دانشسرای ورسای را به پایان رساند و از دانشگاه پاریس دانشنامة ریاضیات گرفت. پس از چندی در انگلستان ضمن مطالعه و تدریس در دانشگاه کمبریج به عنوان دستیار پروفسور ادوارد براون مستشرق و ایران‌شناس معروف و معاشرت با دانشمندان و فلاسفه غربی نظیر برتراند راسل، به تجربیات و آگاهی‌های بیشتری دست یافت. عیسی صدیق در سال ۱۲۹۷ به ایران مراجعت کرد و به سمت بازرس مدارس منصوب شد. چندی نیز رئیس تعلیمات عالی،معلم مدرسة حقوق،دارلفنون و دارالمعلمین مرکزی و نمایندة ایران در مجمع بین‌المللی آموزش و پرورش در ژنو بود. در سال ۱۳۰۹دکتر صدیق بنا به دعوت دانشگاه کلمبیا برای مطالعه و تحقیق به آمریکا رفت و موفق به اخذ درجة دکترا در رشته علوم تربیتی از دانشگاه مذکور شد. او برای اولین بار واژة دانشگاه را به جای دارالفنون به کار برد. دکتر صدیق در سال ۱۳۱۰به ایران بازگشت و مامورتأسیس دانشگاه تهران شد. ابتدا به سمت ریاست دارالمعلمین عالی انتخاب شد و سپس آن را هستة مرکزی دانشگاه قرار داد. دکتر صدیق چندین سال در سمت وزیر فرهنگ فعالیت نمود. دکتر عیسی صدیق در ۱۵ آذر ماه ۱۳۵۷ در تهران درگذشت. برخی آثار علمی او عبارت است از : " اصول تدریس حساب و حل مسائل فکری"، "اصول تعلیم و تربیت "،"اصول علمی علم تربیت" ، "روش نوین در تعلیم و تربیت " ، " صد مسئله حل شده حساب" ، " چهل گفتار مشهودات چهل ساله در فرهنگ" ، نه کنفرانس در خصوص تعلیمات عمومی ".

دکتر اسدالله بیژن:

دکتر میرزااسدالله خان بیژن ، دکتری خود را در رشته علوم تربیتی از دانشگاه کلمبیای آمریکا دریافت نمود و پس از بازگشت به ایران به عنوان مشاور فنی وزارت فرهنگ و استاد دانشسرای عالی دروس علوم تربیتی را به همراه دکتر هوشیار و دکتر صدیق تدریس می کرد. در دانشگاه تهران از سال ۱۳۱۹ درسی به نام علم‌الاجتماع به لحاظ تربیت(علم‌الاجتماع پرورشی)در دو واحد درسی در هفته توسط دکتر اسدالله بیژن،به صورت ترجمه‌هایی فشرده از پاره‌ای متون خارجی در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات ، تدریس می‌شد. از مهمترین آثار علمی ایشان" سیر تمدن و تربیت در ایران باستان" و" سیر تکاملی تعلیم و تربیت در ایران باستان" می باشد.

دکتر محمد باقر هوشیار :

محمد باقر هوشیار شیرازی در ۱۲ اسفند ماه سال ۱۲۸۳در خانواده‌ای دوستدار فرهنگ و ادب در شهر بوانات از توابع شیراز به دنیا آمد. پدرش میرزا محمد هوشیار شعر می‌گفت و پیشه بازرگانی داشت. محمدباقر در ۱۳ سالگی پدر خود را از دست داد و مادرش سرپرستی او و دیگر اعضای خانواده را به عهده گرفت. محمدباقر هوشیار از همان دوران کودکی با مادر بزرگ و پدربزرگ خود که زنی فرهیخته و شایسته بوند همدم و همنشین شد و در دامان آنان رشد کرد. محمد باقر پس از اتمام تحصیلات ابتدایی به مدت دو سال در مدرسهٔ شعاعیه شیراز به دبیرستان رفت. وی در سن ۱۷ سالگی از طریق کشور هندوستان (بمبئی و کلکته) برای تحصیلات عالی ، به اروپا (آلمان) رفت و مدتی در مدرسهٔ عالی کشاورزی " فردریش اوبره آل شولد فاکلمان" برلن به تحصیل نظری کشاورزی و عملیات زراعی پرداخت. محمدباقر پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۳۰۸ به ایران بازگشت و در امتحانات دانشجویان اعزامی تهران قبول شد و سه ماه بعد دوباره به همراه محصلین اعزامی به اروپا ، به برلن رفت و ابتدا در دانشکدهٔ ادبیات برلن و سپس در دانشگاه تویین گن و دانشگاه مونیخ در رشتهٔ علوم تربیتی به تحصیل پرداخت او پس از کسب گواهینامه در زمینه روانشناسی نظری ، آموزش و پرورش و روانشناسی علمی، از دانشگاه مونیخ موفق به اخذ دکترای علوم تربیتی شد. ایشان از افراد زیادی مانند شیلر ، فندر ، هینست ، گوته و بیشتر از همه از گئورگ کرشن اشتاینر(Georg Kershensteiner) تاثیر علمی پذیرفته است. او پس از اتمام تحصیلات به تهران آمد و در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی و هنرستان موسیقی و آموزشگاه پست و تلگراف و دبیرستان نظام به تدریس و تعلیم مشغول شد. وی در سال ۱۳۳۶ بر اثر عارضهٔ قلبی درگذشت. از آثارش "اصول آموزش و پرورش " و " روانشناسی علمی سنجش هوش" می توان نام برد. او آموزش و پرورش را علم می‌دانست و برای آن اصول نوشت دکتر هوشیار در بنیانگذاری رشته علوم تربیتی نقش بسیار مهمی ایفا نمود.[۸][۹][۱۰]

منابع ویرایش

  1. Li, G. , 2012. Culturally contested Pedagogy: Battles of literacy and schooling between mainstream teachers and Asian immigrant parents. Suny Press.
  2. "Definition of PEDAGOGY". Merriam-webster.com (به انگلیسی). Retrieved 9 January 2019.
  3. "pedagogy" بایگانی‌شده در ۱ مه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine. Online Etymology Dictionary.
  4. "Blueprint for government schools. Flagship strategy 1: Student Learning. The Principles of Learning and Teaching P-12 Background Paper" (PDF). Department of Education and Training Victoria. Archived from the original (PDF) on 15 February 2017. Retrieved 12 June 2017.
  5. "Knowledge and Teaching: Foundations of the New Reform" (PDF). Harvard Educational Review. 15 (2): 4–14. 1987. Retrieved 12 June 2017.
  6. بررسی سابقهٔ آموزشگری علوم پرورشی به عنوان رشتهٔ درسی در ایران و جهان (۲۰۲۱-۰۷-۱۱). «سوالات استخدامی مربی پرورشی». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۱۵.
  7. Petrie et al. (2009). Pedagogy – a holistic, personal approach to work with children and young people, across services. p. 4. بایگانی‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine
  8. Peel, Edwin A. "pedagogy". www.britannica.com (به انگلیسی). Retrieved 15 August 2022.
  9. Chazan, Barry (2022). "What is "Education"?". Principles and Pedagogies in Jewish Education (به انگلیسی). Springer International Publishing. pp. 13–21. doi:10.1007/978-3-030-83925-3_3. ISBN 978-3-030-83925-3. S2CID 239896844. Archived from the original on 12 May 2022. Retrieved 13 May 2022.
  10. Marshall, James D. (2006). "The Meaning of the Concept of Education: Searching for the Lost Arc". Journal of Thought. 41 (3): 33–37. ISSN 0022-5231. JSTOR 42589880. Archived from the original on 12 May 2022. Retrieved 13 May 2022.
  • مشایخ، فریده، دیدگاه‌های نو در برنامه‌ریزی آموزشی، سمت، ۱۳۷۹.