پل سفید اهواز

پل سفید اهواز
پل سفید اهواز
مختصات	۳۱°۱۹′شمالی ۴۸°۴۱′شرقی / ۳۱٫۳۲°شمالی ۴۸٫۶۸°شرقی
مکان	اهواز، روی رود کارون
نام رسمی	پل سفید
ویژگی‌ها
درازای کل	۵۰۱٫۲۰ متر
پهنا	۹٫۸ متر
بلندی	۱۳ متر
شمار دهنه‌ها	سه دهانه ۴۹ متری، دو دهانه ۱۳۰ و ۱۳۶ متری

پل سفید اهواز
پل سفید اهواز
	پل‌سفید در شب
نام	پل سفید اهواز
کشور	ایران
اطلاعات اثر
کاربری	پل
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۴۹۳
تاریخ ثبت ملی	۱۳۷۸/۸/۲۶
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	دارد
	پل سفید اهواز مکان در ایران

پل سفید یکی از نمادهای شهر اهواز و دومین پُلی هست که بر روی رودخانه کارون ساخته شده است. این پل در سال ۱۳۱۵ خورشیدی، هفت سال پس از احداث پل‌سیاه، در دوره‌ی رضا شاه پهلوی احداث شد. پل سفید، نخستین پل معلق ایران محسوب می‌شود.

این پُل، دارای دو بخش معلق به طول‌های ۱۳۶ متر و ۱۳۰ متر و سه بخش قوسی به طول ۴۹ متر است و در مجموع ۵۰۱ متر طول دارد. در حال حاضر، برای حفظ سازه و ایمنی بیش‌تر، عبور و مرور بر روی پل به‌صورت یک‌طرفه انجام‌می‌شود و تنها مسیر خروجی فلکه شهدا به سمت بیمارستان رازی، فعال است^[۱]. پل سفیدِ اهواز، دومین پلی است که روی رودخانه کارون ساخته شد‌. اولین پل، به پل‌سیاه مشهور بوده که راه‌آهن را به بندر امام متصل می‌کند. کارون، پرآب‌ترین رود ایران است که تنها رودی است که امکان عبور کشتی از آن وجود دارد. این رودخانه، آب آشامیدنی و آب مورد نیاز صنایع را تأمین کرده و باعث رونق کشاورزی در استان خوزستان نیز می‌باشد. کارون ، اهواز را به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم نموده و پل‌های روی آن، اغلب از جاهای دیدنی اهواز هستند که این دو نیمه را به هم پیوند می‌دهند. پل سفید یکی از ۱۰ پل معروف اهواز است که دو طرف کارون را به‌هم وصل می‌کند. تعداد زیاد پل‌‌های اهواز باعث شده یکی از القاب مرکز استان خوزستان، شهر پل‌‌ها باشد. مهندسان هنگام بهره‌‌برداری، سه قانون برای استفاده از این پل وضع کردند؛ اول اینکه فقط یک خودرو از روی پل عبور کند. دوم اینکه خودرو‌ها سرعت‌شان بیشتر از ۵ کیلومتر بر ساعت نباشد و سوم اینکه نباید هم‌زمان چند درشکه از روی پل رد شوند. مهندسان سازنده، پل را به مدت ۲۴ ماه ضمانت کردند و آن را به راه‌آهن ناحیه جنوب تحویل دادند.

نحوه بسته شدن قرارداد و چگونگی اجرای پل

در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۱۲ از طرف ریاست اداره بهره‌برداری راه‌آهن ناحیه جنوب اهواز (اریک کسوندسن) و معاونت فنی و مهندسی سیف‌الله‌خان مشاور، پروژه ساخت یک پل جدید بر روی رود کارون برای عبور و مرور اهالی شهر اهواز در یازده صفحه به وزارت راه و ترابری داده و سه محل برای احداث پل پیشنهاد شد. تا این زمان تنها پل معلق بر روی رودخانه کارون پل فلزی راه‌آهن (پل سیاه) بود که برای اتصال راه‌آهن سراسری به بندر شاپور در سال ۱۳۰۸ احداث شده بود.

در تاریخ هفده‌خرداد ۱۳۱۳ قراردادی در دوازده ماده بین میرزا علی‌خان منصور، وزیر راه و ترابری ایران و اسکار لیندال نماینده شرکت سوئدی سونسکا انترپرناد اکتی بولاگت (Svenska Entreprenad AB (SENTAB منعقد و طبق قرارداد مسئولیت ساختمان پل کارون اهواز و امتحان زمین و تهیه نقشه‌های اصلی به شرکت مذکور که به اختصار (سنتاب) نامیده می‌شد، واگذار شد. شرکت سنتاب که در سال ۱۹۳۳ تأسیس شده بود، در سال ۱۹۶۷ در شرکت اسکانسکا ادغام شد.^[۲] کل هزینه عملیات مربوط به پل کارون که بایستی به موجب قرارداد پرداخت می‌شد، مجموعاً پنج‌ میلیون‌ و‌ هفتصد و هشت‌ هزار ریال (5/708/000 ریال) برآورد شده بود که پرداخت آن طی دوازده فقره چک، برعهده بانک ملی ایران قرار داده شد. فولاد مورد نیاز و سایر مصالح و لوازم ساختمان پل از طرف شرکت سنتاب پس از تأیید رسمی سفارت ایران در استکهلم به کشور سوئد داده شد.

بر اساس ماده ۳ این قرارداد، انجام کار بعد از تصویب نقشه‌های تفصیلی و امضاء قرارداد بیست ماه تعیین شد و طبق شش ماه شرکت سنتاب موظف بود، یک‌نفر نماینده با اختیارات تام برای مذاکرات و تصمیمات مربوط به امور ساختمان در محل کار تعیین نمایند؛ در همین بند از قرارداد اداره راه‌آهن جنوب نیز به عنوان نماینده وزارت طرق و شوارع به منظور نظارت بر اجرای عملیات ساختمانی بر طبق نقشه‌های مصوب معرفی شد.

یک ماه بعد از تاریخ بیست‌مرداد ۱۳۱۳، گونتربرگ از طرف شرکت سنتاب به سمت ریاست ساختمان پل اهواز منصوب و به‌عنوان نماینده شرکت مذکور به اهواز اعزام شد. مهندس سیف‌الله‌خان مشاور از طرف وزارت طرق و شوارع به نمایندگی انتخاب شد.

در اوایل مهرماه ۱۳۱۳ موقعیت خط وسط پل بر روی رود کارون تعیین گردید. در نیمه دوم همان سال به منظور استحکام زمین برای شالوده ریزی پایه‌های پل، از شرکت نفت درخواست وسایل حفاری شد. در ۲۸ مهرماه ۱۳۱۴ اولین پی‌کنی آن آماده گردید و تا بیست‌بهمن‌ماه همان سال پنج پایه از هفت پایه اصلی پل بر اساس طرح (ک. لوبرک استاد فرهنگستان استکهلم) پی‌کنی و بتن ریزی شد. در ماه‌های اردیبهشت و تیر ماه سال ۱۳۱۴ دو پایه باقیمانده آن تکمیل شد. قطعات فلزی پل که در کارخانه «موتلا ورکاستاد»(Motala Verkstad) سوئد ساخته ^[۳]^[۴] و به هم متصل گردیده بود، از «دوبه» راه‌آهن به‌وسیلهٔ جرثقیل کشتی فلورستان متعلق به کمپانی استریل در روز هجده‌مرداد ۱۳۱۴ اولین قطعه آهن پل فلزی اهواز بالا کشیده شد.

در دوازده‌مرداد ۱۳۱۵ بتن ریزی سرتاسری پل به پایان رسید و در پانزده‌مرداد آسفالت سطح اتومبیل روی پل آغاز شد. ۲۴ مرداد همان سال ضمن شروع سیم کشی برق جهت روشنایی پل از سوی شرکت سنتاب اعلام شد که پل اهواز چهارده‌روز دیگر برای تحویل حاضر خواهد شد.^[۵]

یک سراسرنما از پل‌سفید و رود کارون در شب

اولین آزمایش پل

آزمایش پل ،چهار ساعت و نیم به درازا کشید و سرانجام در ساعت ده و نیم روز سی‌شهریور ۱۳۱۵ خورشیدی با بیش از هفت ماه تأخیر با ضمانت بیست و چهارماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه‌آهن جنوب تحویل داده شد. این پل در تاریخ پانزده آبانماه ۱۳۱۵ با رعایت موارد ذیل افتتاح گردید:

در موقع عبور، بیش از یک ماشین روی پل در حرکت نباشد.
چند درشکه پشت سرهم روی پل در حرکت نباشد.

۳-سرعت حداکثر اتومبیل روی پل ۵ کیلومتر در ساعت باشد.

و ارتباط و عبور و مرور اهالی از شهر قدیم اهواز به شهر جدید آغاز شد.

اولین بازسازی پل سفید

در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل در دستور کار قرار گرفت. به گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اهواز، عملیات مرمت و بازسازی این پل در حال انجام است و با مساعد شدن شرایط جوی عملیات جوشکاری اتصالات و قطعات فرسوده و همچنین رنگ‌آمیزی پل انجام خواهد شد. همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید، با حمایت مالی بانک ملی، از کشور ایتالیا تهیه شده‌اند و پس از پایان عملیات رنگ‌آمیزی، عملیات نورپردازی پل سفید اهواز آغاز می‌شود تا این پل در ایام نوروز جلوه‌ای خاص داشته باشد.^[۶]

هدف از بازسازی

رفع خطرات احتمالی، به لحاظ گذشت پانزده‌سال از عمر مفید پنجاه ساله پل
بهینه‌سازی، مرمت و احیاء سمبل تاریخی شهر

مراحل اجرایی پروژه

شامل عملیات تخریب بتن کف، نصب قطعات فلزی، بتن ریزی و کف سازی، ساخت نرده مناسب، سند بلاست، رنگ‌آمیزی مجدد کل قطعات فلزی پل و نورپردازی با استفاده از فیبر نوری است.

هزینه و روش اجرا

این پروژه با اعتبار ۵/۷ میلیارد ریال و در سه فاز اجرایی برنامه‌ریزی شده‌ بود.

- فاز اول :شامل سه دهانه وسطی

- فاز دوم :شامل دهانه بزرگ غربی

- فاز سوم :شامل دهانه بزرگ شرقی^[۵]

ثبت در آثار ملی ایران

این اثر در تاریخ ۱۳۷۸/۰۸/۲۶ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.^[۷]

درخواست برای تبدیل پل به پیاده‌راه

با بالا رفتنِ قدمت پل سفید و همچنین ورودِ پرندگان مهاجر در فصل پاییز و زمستان به اهواز که در کنار این پل مستقر می‌شوند، جمعی از فعالان فرهنگی اهواز خواستارِ تعطیلی این پل در روزهای جمعه و تبدیل شدنش به پیاده راه شدند. برای این منظور نیز کمپین‌هایی شکل گرفت.^[۸] مردم شهر اهوازی پل سفید را یکی از سرمایه‌های نمادین شهر به شمار آورده و یکی از علت‌های این درخواست را، کمبود فضای گردشگری در این شهر دانستند.^[۹]^[۱۰]