چوقا یا چوخا، بالاپوش مردان ایل بختیاری و پوشش مشترک مردم لر است.[۲] بلندای چوقا تا زیر زانو است و این بالاپوش دکمه، آستین و یقه ندارد. این لباس توسط زنان بختیاری، با استفاده از پشم گوسفند یا پنبه برای مردان این قوم تهیه می‌شود.

بافت چوقای لَویسی (یکی از انواع مرغوب چوقا)[۱]

نام ویرایش

چوقا یا چوخا به بالاپوش مردانه گفته می‌شود. لفظی که برای اشاره به تن‌پوش در قفقاز، گرجستان تا ایران در میان ایلات لر اعم از بختیاری و فیلی از آن استفاده می‌کنند.[۲]

تاریخچه ویرایش

چوقا قدمتی چند هزار ساله دارد و بافت آن، از معبد باستانی چغازنبیل در شوش الهام گرفته شده است. در گذشته، چوقا بین لرهای فیلی نیز رایج بود ولی در حال حاضر بیشتر در بین لرهای بختیاری رایج است. همچنین در گذشته، چوقا مخصوص مردم عادی بختیاری بود و بزرگان و خوانین بختیاری، از قبا استفاده می‌کردند.[۱]به عقیده جین راف گارثویت بختیاری ها بازماندگان مردم دوران ساسانیان و هخامنشیان هستند و برای اثبات نظريه خود لباس بختياريها را با تنپوش مجسمه هايي كه از دوران هخامنشي و ساساني بر روي صخره ها كنده شده و به جاي مانده است، مقايسه ميكنند.[۳]

بافت و طرح ویرایش

چوقا پوششی با دو رنگ سیاه و سفید است که بلندای آن به زیر زانو می‌رسد. نقش و نگارهای چوقا همواره دارای شکلی ثابت است و در آن خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می‌شوند. درباره چرایی نگاره این بالاپوش چند نظریه وجود دارد اما هنوز پیشنهاد همه‌پسندی درباره خاستگاه یا مضمون این نقش از سوی صاحب نظران انجام مطرح نشده است. برای بافتن چوقا از دار خوابیده استفاده می‌کنند و تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم بافی است، با این تفاوت که خیلی ریز بافت تر است و تار و پود نازک دارد. طول پارچه مخصوص چوقا ۲٫۵ الی ۳٫۵ متر و عرض آن ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر است و با تاری از جنس پنبه (گاه پشم) و پود پشمی بافته می‌شود. قطعات را پس از بافتن به اندازه لازم می‌برند و کنار هم می‌دوزند.[۱]

نگارخانه ویرایش

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ پوشش اقوام ایرانی، نوشته حسین رضائیان.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ ماهنامه سفر، «پیشانی هنر ایرانیان» نوشته فاطمه عرفانی، شماره۱۳، سال شانزدهم، دوره جدید، دی ۱۳۸۶، ص. ۳۵.
  3. بازتاب نمودهاي فرهنگي در نظام ساختاري ونقوش پوشاک مردان جامعه عشایری،مجید اسدی ،محمدتقی اشوری،(ص۹۷).