ژوستینین یکم
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
ژوستینین یکم یا یوستینیانوس یکم[الف] (تولد: ۴۸۳ میلادی – مرگ: ۵۶۵ میلادی)، که با عنوان ژوستینین کبیر هم شناخته میشود، بزرگترین امپراتور روم شرقی (بیزانس) بود که از سال ۵۲۷ تا هنگام مرگش در سال ۵۶۵ میلادی به مدت ۳۸ سال بر امپراتوری بیزانس حکومت کرد.
| ژوستینین یکمἸουστινιανός | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| امپراتور بیزانس (روم شرقی) | |||||
.jpg) نمایی از یوستینیانوس بر موزاییکی شناختهشده در کلیسای سن ویتاله در راونا | |||||
| سلطنت | ۱ اوت ۵۲۷ – ۱۴ نوامبر ۵۶۵ | ||||
| تاجگذاری | ۱ اوت ۵۲۷ | ||||
| پیشین | یوستین یکم | ||||
| جانشین | یوستین دوم | ||||
| زاده | ۴۸۳ تائورسیوم، داردانیا | ||||
| درگذشته | ۱۴ نوامبر ۵۶۵ میلادی (۸۲ سال) کنستانتینوپول | ||||
| همسر(ان) | ملکه تئودورا | ||||
| |||||
| دودمان | دودمان ژوستینی | ||||
او نزد کلیسای ارتدکس شرقی با عنوان «قدّیس یوستینیانوس بزرگ» شناخته میشود. او پس از عمویش ژوستین یکم دومین فرمانروا از دودمان ژوستینی به حساب میآید. دوران سلطنت او اوج امپراتوری بیزانس بود.
زندگی
ویرایش.jpg)
این سیسترن در سده ششم میلادی و در دوران سلطنت ژوستینیان یکم ساخته شد.
ژوستینیان احتمالاً در سال 482 در تورسیوم، داردانیا به دنیا آمد. او که بومی زبان لاتین بود (احتمالاً آخرین امپراتور لاتین زبان روم بود)، او از خانوادهای دهقانی بود که گمان می رفت منشأ ایلرو-رومی یا تراکو-رومی داشتند. نام یوستینیانوس که بعداً آن را گرفت، نشان دهنده فرزندخواندگی توسط داییش جاستین است. او در دوران سلطنت خود جاستینیانا پریما را نه چندان دور از زادگاهش تأسیس کرد. مادرش ویگلانتیا، خواهر جاستین بود. جاستین، که قبل از امپراتور شدن، فرمانده یکی از واحدهای گارد امپراتوری (Ecubitors) بود، ژوستینیان را به فرزندی پذیرفت، او را به قسطنطنیه آورد و تحصیل او را تضمین کرد. در نتیجه، ژوستینیانوس در فقه، الهیات و تاریخ روم تحصیلات خوبی داشت. ژوستینیان به عنوان یک کاندیداتور خدمت کرد، یکی از 40 مردی که از scholae palatinae برای خدمت به عنوان محافظ شخصی امپراتور انتخاب شد. وقایع نگار جان مالالاس که در زمان سلطنت ژوستینیان می زیست، ظاهر او را کوتاه، پوست روشن، موهای مجعد، صورت گرد و خوش تیپ و موها و ریش های خاکستری توصیف می کند. یکی دیگر از مورخان معاصر، پروکوپیوس، که او را با عباراتی مشابه توصیف می کند، ظاهر ژوستینیان را با امپراتور دومیتیان مقایسه می کند.
هنگامی که امپراتور آناستاسیوس در سال 518 درگذشت، ژوستین با کمک قابل توجهی از خواهرزادهاش ژوستینیان به عنوان امپراتور جدید معرفی شد. ژوستینیان جاه طلبی زیادی از خود نشان داد و چندین منبع ادعا می کنند که او مدت ها قبل از اینکه جاستین او را به امپراتوری تبدیل کند، به عنوان نایب السلطنه مجازی عمل می کرد، اگرچه هیچ مدرک قطعی در این مورد وجود ندارد. هنگامی که جاستین در اواخر سلطنت خود پیر شد، ژوستینیان بالفعل حاکم شد. پس از ترور ژنرال ویتالیان در سال 520 (با سازماندهی جوستینیان یا ژوستین)، ژوستینیان به عنوان کنسول و فرمانده ارتش شرق منصوب شد. ژوستینیان از نزدیکان ژوستین باقی ماند و در سال 525 القاب نوبیلیسیموس و سزار (وارث ظاهری) به او اعطا شد. او در 1 آوریل 527 به عنوان امپراتور مشترک منصوب شد و پس از مرگ جاستین در 1 اوت 527 فرمانروایی انحصاری شد.
از کارهای ژوستینین تدوین بدنه قانون مدنی و اصلاحات دیوانی و ارتشی بود. او امپراتور جاهطلبی بود و کوشید تا مرزهای پیشین امپراتوری روم را بازگرداند و این روم غربی و به ویژه شهر رم را نیز در بر میگرفت. فرمانروایی او به شکوفایی فرهنگ بیزانسی انجامید. او سازههای چندی از خود بهجا گذارد که برجستهترینش کلیسای ایاصوفیه که تا سدهها مرکز کلیسای ارتدکس خاوری بود، است. یوستینیانوس کوشش بسیاری برای گسترش مسیحیت نمود.
سلطه مجدد بر سرزمینهای غربی
ویرایش
پس از مرگ اودوآکر، پادشاه ایتالیا، ژوستینین که از دست رفتن سرزمینهای غربی را غیرقابل بازگشت نمیدید، جنگهایی را آغاز نمود تا این زمین ها را باز پس بگیرد. او در ابتدا سال ۵۳۳ میلادی به آفریقای تحت سلطه وندالها و سپس در سال ۵۳۴ میلادی به ایتالیا حمله برد. شورش در ایتالیا موقتاً پادشاهی استروگوتها را زنده کرد اما تا سال ۵۵۴ میلادی سرکوب شد. همزمان بیشتر سواحل اسپانیا نیز به زیر سلطه ژوستینین درآمد. بدین شکل تمامی سرزمینهای اطراف مدیترانه مجدداً در تصرف رومیها قرار گرفت و تنها سرزمین گل و مناطق داخلی اسپانیا بیرون از فرمانروایی مستقیم آنها بود. این پیروزیها پادشاهیهای وَندالها و استروگوتها را برای همیشه از میان برد و آنها را مجدداً وارد جامعه استانی روم نمود.[۱]
سرکوب سایر ادیان و فلسفه
ویرایشدر سال ۵۲۹ میلادی یوستینیانوس یکم که معتقد بود فرایند آموزش باید تنها در دست مسیحیان باشد، آکادمی نوافلاطونیان آتن را بست و همچنین ممنوع بودن آموزش و فراگیری فلسفه در قلمروی امپراتوری روم شرقی را اعلام نمود. در پی این رویداد، فیلسوفان آتن به دربار خسرو انوشیروان، شاهنشاه ایران ساسانی، پناهنده شدند و کتابهای بسیاری را نیز با خود به ایران آوردند. این کتابها که آثار ارسطو در میان آنها بود، نخست به زبان سریانی و سپس به زبان پارسی برگردانده شدند. پس از روی کار آمدن بنی عباس، از سال ۷۶۲ برخی از این کتابها بهدست کشیشان مسیحی نسطوری مذهب، به زبان عربی برگردانده شدند ولی از سال ۸۳۲ میلادی، روند ترجمه کردن این کتابها به زبان عربی، شدت بیشتری به خود گرفت.
همچنین چون در این هنگام، بازرگانی ایران از بازرگانی روم خاوری پیشی گرفته بود، یوستینیانوس یکم به ناچار رو به دریانوردان اتیوپیایی آورد تا از آنها در بازرگانی خود سود ببرد ولی با این همه، او نتوانست از این ترفند خود بهره چندانی ببرد.
جنگ با شاهنشاهی ساسانی
ویرایشژوستینیانوس از عمویش وارث خصومت های مداوم با امپراتوری ساسانی شد. در سال 530، نیروهای ایرانی در دارا و ساتالا متحمل شکست مضاعف شدند، اما سال بعد شاهد شکست نیروهای رومی تحت فرمان بلیزاریوس در نزدیکی کالینیکوم بودیم. یوستینیان سپس سعی کرد با آکسومیت های اتیوپی و هیمیاری یمن علیه ایرانیان متحد شود، اما در این کار شکست خورد. هنگامی که قباد یکم پادشاه ایران درگذشت (سپتامبر 531)، ژوستینیان با جانشین او خسرو یکم (532) "قرار صلحی ابدی" (که 11000 پوند طلا برای او تمام شد) منعقد کرد. ژوستینیان پس از تثبیت مرزهای شرقی خود، توجه خود را به غرب معطوف کرد، جایی که پادشاهی های آلمانی در قلمروهای امپراتوری روم غربی سابق تأسیس شده بود.[۲]
میان سالهای ۵۴۰ تا ۵۶۲ میلادی به جنگ با شاهنشاهی ساسانی پرداخت. در بهار ۵۴۰ خسرو یکم به مرزهای روم لشکر کشید. حلب را گرفت. آنگاه در ژوئن بر انطاکیه چیره گشت( پیش از تصرف شهر به 6000 نیروی رومی درون شهر طی توافقی اجازه خروج داده شد)[۳]. درعا را محاصره کرد. آنگاه به پادشاهی کوچک ولی استراتژیک لازستان در کنار دریای سیاه که پیرو روم بود روی آورد. بلیزاریوس سردار رومی در ۵۴۱ به پدافند پرداخت و در آغاز پیروزیهای کوچکی نیز به دست آورد ولی در نهایت شکست خورد و در ۵۴۲ به کنستانتینوپول فراخوانده شد. طی این جنگ خسرو یکم صلحی با شرایط پرداخت 5000 پوند طلا برای آغاز صلح و پرداخت 500 پوند طلای سالانه برای حفظ صلح را به دولت روم تحمیل کرد.[۴] در ۵۴۳ گسترش طاعون جنگ را آرام نمود. در ۵۴۴ انوشیروان ادسا را محاصره کرد ولی در دستیابی بدان شهر بزرگ ناکام ماند. پیشرفت هر دو سوی نبرد، اندک بود، پس در ۵۴۵ دو سوی میدان، دست از جنگ کشیدند و بر سر مرزهای جنوبی با هم کنار آمدند ولی جنگ لازستان در شمال دنباله داشت، تا اینکه در ۵۵۷ قرار صلحی که پنج سال ادامه داشت بین دو قدرت وضع شد.
یادداشتها
ویرایش- ↑ تلفظ اصلی نام ژوستینین در زبان لاتین، به این ترتیب است. مرتضی ثاقبفر در ترجمهٔ کتاب شاهنشاهی ساسانی نوشتهٔ تورج دریایی این نام را به همین صورت ثبت کردهاست. نام وی به شکلهای دیگری ازجمله ژوستینیان و جاستینین هم رواج دارد که خوانشی از زبانهای دیگر هستند.
پانویس
ویرایش- ↑ Wickham 2016, p. 27.
- ↑ Galliard, T.; Phillips, D. R.; Matthew, J. A. (1975-11-21). "Enzymic reactions of fatty acid hydroperoxides in extracts of potato tuber. II. Conversion of 9- and 13-hydroperoxy-octadecadienoic acids to monohydroxydienoic acid, epoxyhydroxy- and trihydroxymonoenoic acid derivatives". Biochimica Et Biophysica Acta. 409 (2): 157–171. doi:10.1016/0005-2760(75)90151-4. ISSN 0006-3002. PMID 63.
- ↑ Procopius mentions this event both in the Wars and in the Secret History, but gives two entirely different explanations for it. The evidence is briefly discussed in Moorhead (1994), pp. 97–98.
- ↑ "Byzantium, the early centuries (review)". Parergon. 9 (2): 182–182. 1991-12. doi:10.1353/pgn.1991.0053. ISSN 1832-8334.
{{cite journal}}: Check date values in:|date=(help)
منابع
ویرایش- Wickham, Chris (2016). Medieval Europe. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-20834-4.
- تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقبفر، نشر ققنوس. شابک ۹۶۴-۳۱۱-۴۳۶-۸
پیوند به بیرون
ویرایش
| پیشین: یوستین یکم |
امپراتور بیزانس ۵۲۷–۵۶۵ میلادی |
جانشین: یوستین دوم |