کدکن

کَدکَن شهری در شهرستان تربت حیدریه استان خراسان رضوی است. این شهر مرکز بخش کدکن است. شهر کدکن در ۷۵ کیلومتری جنوب نیشابور قرار دارد و در گذشته بخشی از شهرستان نیشابور بوده‌است. همچنان نیز مردم کدکن با لهجه نیشابوری تکلم می‌کنند و برای خرید مایحتاج و فروش محصولات خود به نیشابور سفر می‌کنند.

کدکن کدکن
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
شهرستان	تربت حیدریه
مردم
اطلاعات شهری
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۱
وبگاه	سایت رسمی شهرداری کدکن
کدکن روی نقشه ایران ۳۵٫۵۸۵°شمالی ۵۸٫۸۸°شرقی / 35.585; 58.88

جدایی از نیشابور

کدکن اگر چه به بهانه خدمات رسانی بهتر در دهه ۶۰ به شهرستان تربت حیدریه پیوست و تاکنون نیز جزء نقشه سیاسی این شهرستان است اما کم توجهی شهرستان تربت حیدریه نیز سبب شد تا مردم کدکن که هنوز هم آداب و رسوم و زبان نیشابوری خود را حفظ کرده‌اند امروزه با کمبودهای زیادی مواجه شوند.

نبود یا عدم توسعه زیرساختهای ارتباط جاده ای مناسب، نداشتن امکانات درمانی کافی و جداشدن روستاهای مختلف از حوزه تقسیمات کشوری کدکن تنها نمونه ای از تضعیف و کم توجهی به این منطقه است. دهستان بلهرات به نیشابور پیوست و جلگه رخ به تربت حیدریه و اینک کدکن با فاصله ۷۵ کیلومتری از تربت حیدریه و ۶۰ کیلومتری از نیشابور نه تنها از زمان جداشدن از پیکره نیشابور پیشرفت خاصی نکرده‌است بلکه به نوعی محروم تر نیز گردیده‌است.

نظر شفیعی کدکنی دربارهٔ نیشابور و کدکن

محمد رضا شفیعی کدکنی، نام آشناترین استاد معاصر در شعر و ادبیات و فرهنگ امروزین ایران زمین، اصیل مردی است خراسانی که قریب هشتاد سال پیش در بطن و قلب خراسان پرافتخار تاریخی وفرهنگی، یعنی کدکن نیشابور تولد یافت. هم آثار پژوهشی دکتر شفیعی کدکنی به گونه ای قابل توجه به نیشابور تاریخی پیوند خورده‌است و هم وی در گفتار خویش، بر پیوند خود و نیز کدکن به نیشابور، تأکید دارد. «نیشابور» درشعر شفیعی از یک سو همان ابر شهر عظیم فرهنگی- علمی سترگ تاریخ ایران است و از دیگرسوکلمه ای ست نمادین، که در شعر او به جای «ایران» با تمام مفهوم وسیع وعمیق به کار گرفته می‌شود. در جست و جوی نشابور: شفیعی کدکنی به نیشابور عشقی دیرینه دارد. او خود را نیشابوری و همشهری عطار می‌داند، امری که در درستی آن تردیدی نیست. مولد او کدکن است، روستایی در جنوب شرقی نیشابور که اکنون از توابع شهرستان تربت حیدریه محسوب می‌شود. موضوعی که شفیعی آن را نمی‌پسندد و معتقد است کدکن از نظر فرهنگی و تاریخی جزوی از نیشابور است و باید عضو همین پیکره اصلی باقی بماند. اگر بپذیریم که یکسانی گویش نیز می‌تواند از دلایل اتصال تاریخی مکانی به ولایتی باشد، من – به عنوان یک نیشابوری، و زاده و پرورده این شهر- شهادت می‌دهم که میان گویش نیشابوری وکدکنی به اندازه سر سوزنی تفاوت وجود ندارد و من در کدکن همان گونه سخن می‌گویم و می‌شنوم که در نیشابور گفته و شنیده‌ام. شفیعی کدکنی در مقدمه کتاب «زبور پارسی» می‌نویسد: «... مورخین قدیم و تذکره نویسان کهن، عطار را اهل «کدکن» نوشته‌اند و این کدکن در رَبع شامات نیشابور کهن قرار دارد و در جلگه رُخ و رُخ از ولایات قدیم نیشابور کهن بوده‌است که در کتاب تاریخ نیشابور الحاکم به عنوان هفتمین ولایت از ولایات نیشابور از آن نام برده شده‌است…» شفیعی کدکنی در جای دیگر تصویری روشنتر از سابقة درخشان فرهنگی نیشابور ارائه می‌دهد: «این نیشابور، در نگاه من فشرده‌ای است از ایران بزرگ. شهری در میان ابرهای اسطوره و نیز در روشنای تاریخ، با صبحدمی که شهره آفاق است. ازیک سوی لگدکوب سمّ اسبهای بیگانه، در ادوار مختلف، و از سوی دیگرهمواره حاضر در بستر تاریخ، با ذهن و ضمیری گاه زندقه آمیز و فلسفی، دراندیشة خیام، و گاه روشن از آفتاب اشراق و عرفان، در چهره عطار…» و پس از تبیین حدود و ثغور نیشابور کهن، می‌نویسد: «کدکن در مرکز یکی از رَبْع‌های چهارگانة این نیشابور بزرگ قرار دارد واگر عطار را نیشابوری می‌خوانند به این دلیل است و چون که صد آمد (شرم آور است که بگویم: «نود» می‌گویم: یک هزارم، بلکه یک میلیاردم) هم پیش ماست. و بدین گونه این ناچیز نیز افتخار همولایتی بودن با آن یگانه دهر را خواهد یافت و نیشابوری خواهد بود.

جمعیت

جمعیت شهر کدکن در سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ برابر ۳۷۱۹ نفر (در ۱۱۶۳ خانوار) بوده‌است.

جاذبه‌های زیارتی و گردشگری

مزارات کدکن: آستان مقدس امامزاده عبداللّه موسی الکاظم مجموعه تاریخی فرهنگی باغ مزار کدکن معروف به شیخ حیدر، مزار امامزاده قوام الدین فرزند امامزاده عبداللّه موسی الکاظم، مزار امامزادگان جوادالدین و علاءالدین از ذریه سجاد معروف به پیر سر ده، مزار شیخ ابراهیم پدرشیخ فریدالدین عطار معروف به پیر زروند، پیر یاهو به احتمال مزار اسحاق، پیر یلمبو، پیر حسن جلال، پیر عاشورالحسینی، مزار شهید سید مهدی حسینی و آبشار دافی، برج زروند و آثار باستانی و روستای زیبای برس، قله ملکوه و دره سپیدر و چشمه پونه…

اهالی سرشناس

خاندان بزرگ مهمی در قرون نخستین هجری، شیخ ابراهیم (پدر عطار نیشابوری)، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری، غیاث الدین کدکنی و فرزندش نورالدین منشی، سلسله متصوفه خلوی الکبروی، میرزا محمد شفیع کدکنی (میرزای عالمیان)، میرزا ابوطالب کدکنی، شیخ هادی کدکنی، میرزا محمد شفیعی کدکنی، محمدرضا شفیعی کدکنی، عبدالحسین برونسی و …

قابل ذکر است استاد شفیعی کدکنی با افتخار خود را نیشابوری خوانده و مطالب زیادی در مورد نیشابور که بعنوان شهر مادر کدکن شناخته می‌شود نوشته‌اند.

منابع

• ·رضا نقدی، «آرام جای، مسجد و الواح قبور خواجگان متصوفه خلوی کبروی»، خراسان پژوهی، سال دوم، ش اول، بهار و تابستان ۱۳۷۸.
• رضا نقدی، «تندیس ساده زیستی»، نگاهی به زندگانی فیلسوف وارسته معاصر آقا شیخ هادی کدکنی، نگاه حوزه، ش۸۱–۸۰، اردیبهشت ۱۳۸۱.
• رضا نقدی، «زروند کدکن زادگاه عطار»، در کتاب پردگیان خیال ارجنامه محمد قهرمان به درخواست و اشراف دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی و دکتر محمد جعفر یاحقی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۸۴.
• رضا نقدی، «ولایت رخ و خاندان اشرافی محمی»، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، سال دوم، ش پنجم و ششم، پاییز و زمستان ۱۳۸۴.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، به کوشش سعید بختیاری.، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۵ خورشیدی، ص. ص ۱۰۷، شابک شابک: ۹۶۴-۳۴۲-۱۶۵-۱
• مرجع مختصات و ارتفاع