کشتار تهیری قتل‌عام بود که در ۳ ژوئن ۱۹۶۳ میلادی، بمطابق ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ شمسی، در تهیرهی، در استان سند، پاکستان رخ داد. در آن ۱۱۸ نفر از مسلمان شیعه توسط گروهک تنظیم اهل سنت از مسلمانان دیوبندی کشته شدند. اگرچه این اولین حادثه خشونت علیه مسلمانان شیعه پاکستان نبود، اما این حمله اولین کشتار دسته جمعی شیعیان پاکستان محسوب می‌شود.[۳][۴][۱][۲]

کشتار تهیرهی
بخشی از خشونت علیه شیعیان پاکستان
تهیرهی در پاکستان واقع شده
تهیرهی
تهیرهی
تهیرهی (پاکستان)
موقعیتتهیرهی، سند، پاکستان
تاریخ۱۲ خرداد ۱۳۴۲ شمسی
هدفشیعیان
گونه حمله
قتل‌عام
اسلحهچاقو و تبر[۱]
کشته‌ها۱۱۸[۲]
زخمی‌هانا مشخص
مرتکبتنظیم اهل سنت (گروهک افراط گرای دیوبندی)
انگیزهشیعه ستیزی

زمینه ویرایش

میراث سید احمد بریلوی ویرایش

سید احمد بریلوی و شاه اسماعیل دهلوی از پیشگامان تروریسم ضد شیعه مدرن در شبه قاره هند هستند. پروفسور باربارا میتکاف می‌نویسد:

"دومین گروهی که مورد حمله سید احمد قرار گرفتند، کسانی بودند که تمایل به عقاید شیعی داشتند. وی به ویژه از مسلمانان خواست تا از حمل تعزیه‌ها، ماکت‌هایی از حرم‌های شهدای کربلا که در دسته‌های عزاداری حمل می‌شوند، دست بکشند. محمد اسماعیل دهلوی می‌نویسد:

'یک مؤمن واقعی باید شکستن تعزیه‌ها به زور را به اندازه شکستن بت‌ها، پرفضیلت بشمارد اگر خودش نمی‌تواند آنها را بشکند، بگذارید به دیگران دستور دهد. حتی اگر این از توان او خارج است، بگذارید حداقل از آنها با تمام قلب و روح خود متنفر باشد و نسبت به آنها نفرت بورزد '.

گفته می‌شود، بدون شک با اغراق قابل توجهی، خود سید احمد هزاران حسینیه، ساختمانی که میزبان تعزیه هاست را، تخریب کرده‌است ".[۵]

این حملات بین سالهای ۱۸۱۸ و ۱۸۲۰ میلادی انجام شده‌است. پروفسور اطهر عباس رضوی جزئیات بیشتری در مورد زمان و مکان‌ها و شرایطی که در آن این حملات انجام شده‌است، بیان کرده‌است.[۶] پس از مرگ آنها در بالاکوت در سال ۱۸۳۱ در حالی که تحت تعقیب ارتش راجا رنجیت سنگ قرار داشتند، میراث تروریسم فرقه ای آنها در مکتب فکری دیوبند ادامه یافت. آمارها نشان می‌دهد که حدود ۹۰ درصد تروریست‌های مذهبی در پاکستان از نظر اعتقادی دیوبندی هستند و بسیاری از آنها به عشایر پشتون‌ها تعلق دارند.[۷]

خشونت ضد تشیع در پاکستان ویرایش

پس از فوت محمد علی جناح در شرایط اسرارآمیز، نخست‌وزیر سنی، نوابزاده لیاقت علی خان، با علمای دیوبندی همکاری کرد و در سال ۱۹۴۹ میلادی قطعنامه اهداف را تصویب کرد و جایگاه مذهب در قانون اساسی به رسمیت شناخته شد. وزیر قانون منصوب جناح، جوجندرا نات ماندال، که هندو مذهب بود، استعفا داد.

در سال ۱۹۴۹ میلادی در نارووال به عزاداران حمله شد. سال ۱۹۵۱ در انتخابات مجمع پنجاب، مبارزاتی علیه نامزدهای شیعه به دلایل فرقه ای آغاز شد و آنها کافر اعلام شدند. در سال ۱۹۵۵، دسته‌های عزاداری و حسنیه‌ها در ۲۵ نقطه در پنجاب مورد حمله قرار گرفتند که صدها نفر در این ماجرا زخمی شدند. در همان سال، یک روحانی اهل سنت در کراچی شایعه ای را منتشر کرد که شیعیان هر ساله یک کودک سنی را ذبح می‌کنند و گوشت وی را به غذاهایی که در ماه محرم سرو می‌کنند اضافه می‌کنند. در نتیجه، یک حسینیه بلتی در کراچی مورد حمله قرار گرفت و دوازده نفر به شدت زخمی شدند.[۸]

در سال ۱۹۵۷، سه عزادار در حمله ای به دسته‌های عزاداری محرم در روستای سیت پور (در ناحیه مظفرگر) جان خود را از دست دادند. یک هیئت قضایی توسط دولت تشکیل شد و پنج تروریست که در این حادثه نقش داشتند به اعدام محکوم شدند. در همان سال، طی پرتاب سنگ به دسته عزاداری در احمدپور شرقی، یک نفر کشته و سه نفر دیگر به شدت زخمی شدند. در ژوئن ۱۹۵۸، آقا محسن، روحانی شیعه، در بهکر ترور شد. قاتل در اعتراف خود متذکر شد که یک سخنرانی از مولوی نورالحسن بخاری که در آن قاتل شیعیان، با غازی علم الدین مقایسه شده و بهشت برایشان تضمین شده بود، او را به ارتکاب این جنایت تحریک کرده‌است. مولوی نورالحسن بخاری مجازات نشد، که این باعث تشویق علمای آشوبگر شد.[۹]

حادثه ویرایش

در روز عاشورا در ۳ ژوئن ۱۹۶۳ میلادی، شیعیان روستای تهیرهی اقدام به اجرای تعزیهکردند. هنگامی که این خبر به یک حوزه دیوبندی در خیرپور رسید، طلبه‌ها و اعضای گروه «تنظیم اهل سنت» به تهیرهی شتافتند و بسیاری از مردم عزادار را با چاقو و تبر کشتند. بعد از آن حسینیه را آتیش زدند و تعداد زیادی از مجروحان سوختند.[۱۰]

مطبوعات به درستی حوادث را پوشش ندادند، زیرا هویت عاملان و قربانیان پنهان ماند.[۱۱] در ۱۶ ژوئن، شش سازمان دیوبندی در لاهور جلسه عمومی برگزار کردند و در آنجا خود قربانیان این خشونت را مقصر دانستند. در ماه ژوئیه کمیسیونی برای بررسی شورش‌ها تعیین شد. گزارش آن در دسامبر همان سال منتشر شد، اما از هیچ فرد یا سازمانی نام نبرده شد. هیچ‌کس مجازات نشد.[۱۲]

عواقب ویرایش

در سال ۱۹۶۹ میلادی، موکب عاشورا در شهر جهنگ مورد حمله قرار گرفت. در ۲۶ فوریه ۱۹۷۲ میلادی، در عاشورا در دیره غازی خان بر سر عزاداران سنگ اندازی شد. در ماه مه ۱۹۷۳ میلادی، محله شیعه گوبند گره در شهر شیخوپوره مورد حمله گروه‌های دیوبندی قرار گرفت. در پاراچنار و گلگت نیز دارگئری پیش آمد. در سال ۱۹۷۴ میلادی، مردان مسلح دیوبندی به روستاهای شیعه نشان در گلگت حمله کردند. در ژانویه ۱۹۷۵ چندین حمله به موکب‌های محرم در شهرهای کراچی، لاهور، چکوال و گلگت صورت گرفت. در یک روستای بابو سابو در نزدیکی لاهور، سه نفر از شیعیان کشته و بسیاری مجروح شدند.[۱۳]

از طرف دیگر مولوی احسان الهی ظهیر، خواجه قمر الدین سیالوی، مولوی خالد محمود دیوبندی و دیگران علیه شیعیان کتاب نوشتند.

واکنش‌های بین‌المللی ویرایش

آیت الله العظمی محسن الحکیم، رهبر مذهبی شیعه در آن زمان، نامه ای به رئیس‌جمهور محمد ایوب خان نوشت و محکومیت شدید خود را نسبت به این عمل ابراز داشت.[۱۴]

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ "On June 6, 1963, at least 116 Shia Muslims were massacred – LUBP". lubpak. Archived from the original on 8 June 2019. Retrieved 8 June 2019.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ "Banned terrorist outfits trying to establish network in Interior Sindh". www.geo.tv. Retrieved 8 June 2019.
  3. A. Rieck, "The Shias of Pakistan", p. 110, Oxford University Press, (2015).
  4. Zardari, Shehnila (27 March 2015). "Unsupervised madrassas have destroyed Sindh's pluralism". The Nation (به انگلیسی). Retrieved 8 June 2019.
  5. B. Metcalf, “Islamic revival in British India: Deoband, 1860–1900”, p. 58, Princeton University Press (1982).
  6. S. A. A. Rizvi, "A Socio-Intellectual History of Isna Ashari Shi'is in India", Vol. 2, pp. 306 – 308, Mar'ifat Publishing House, Canberra (1986).
  7. Pervez Hoodbhoy, "Could Pakistan Have Remained Pluralistic", p. 37, Faith-Based Violence and Deobandi Militancy in Pakistan, eds: J. Syed et al. , Palgrave (2016).
  8. A. Rieck, “The Shias of Pakistan”, pp. 88-90, Oxford University Press, (2015).
  9. A. Rieck, “The Shias of Pakistan”, pp. 94-97, Oxford University Press, (2015).
  10. Eamon Murphy (18 October 2018). Islam and Sectarian Violence in Pakistan: The Terror Within. Taylor & Francis. pp. 100–. ISBN 978-1-351-70961-3. Retrieved 9 June 2019.
  11. Abbas Zaidi, "Covering Faith-Based Violence: Structure and Semantics of News Reporting in Pakistan", in: J. Syed et al. (eds.), Faith-Based Violence and Deobandi Militancy in Pakistan, Palgrave Macmillan, (2016).
  12. A. Rieck, "The Shias of Pakistan", pp. 109 – 114, Oxford University Press, (2015).
  13. A. Rieck, "The Shias of Pakistan", pp. 181– 184, Oxford University Press, (2015).
  14. S. W. Fuchs, "In a Pure Muslim Land: Shi'ism Between Pakistan and the Middle East", p. 113, The University of North Carolina Press, (2019).