کشور محصور در خشکی
کشور محصور در خشکی، خشکی‌بست،[۱] محاط به خشکه یا بی‌دریا، به کشوری اطلاق می‌شود که هیچ‌گونه دسترسی به آب‌های آزاد (اقیانوس‌ها و دریاها) نداشته باشد. تعداد ۴۴ کشور جهان به همراه ۵ کشور دارای رسمیت محدود در وضعیت خشکی‌بست قرار دارند.[۲] قزاقستان بزرگ‌ترین کشور محصور در خشکی جهان است.[۳]
در سال ۱۹۹۰، فقط ۳۰ کشور محصور در خشکی در جهان وجود داشت. از آن سال با فروپاشی یوگسلاوی، شوروی و چکسلواکی، و همچنین استقلال اریتره و سودان جنوبی ۱۵ کشور مستقل و ۴ کشور با رسمیت محدود محصور در خشکی پدید آمده‌اند.
فهرست کشورهای محاط در خشکیویرایش
- a در دریای خزر دارای ساحل است
- b در دریای مرده دارای ساحل است
- c کاملاً به رسمیت شناخته نشده‌است
- d فقط توسط یک کشور محصور در خشکی شده‌است
- e بخشی از دولت فلسطین
حقوق کشورهای محصور در خشکیویرایش
از ابتدای تاریخ شکل‌گیری مرزها تاکنون، تلاش‌های بسیار از طرف کشورهای محصور در خشکی انجام شده تا بتوانند مانند کشورهای ساحلی از دریا نفع برده و به آن دسترسی داشته باشند. در جریان کنفرانس‌های مختلف و از آن جمله کنفرانس ۱۹۸۲ تلاش‌هایی برای حل مشکلات و معضلات کشورهای محصور در خشکی انجام شد. اما یک نکتهٔ بسیار مهم بحث حاکمیت کشورهاست. در مباحث بین‌المللی شاید بتوان دیوار حاکمیت را بزرگ‌ترین مانع در جهت حل مشکلاتی همچون معضلات کشورهای محاط در خشکی دانست. این امر باعث می‌شود تا در روابط بین‌المللی نتوان رفتاری مانند رفتار موجود در مباحث حقوقی انجام داد و برای آن قانون تعیین کرد؛ بنابراین تنها به شرط وجود مناسبات حسنه بین کشورها، مشکل ارتباط بین کشور محاط و دریا می‌تواند از طریق کشور حائل حل شود. هر کشور محاط در حالتی می‌تواند به دریا دسترسی داشته باشد که با کشور حاکم در آن منطقهٔ دریایی ارتباط خوبی داشته باشد وگرنه کشور ساحلی می‌تواند مرزهای دریایی خود را به هر دلیلی به سوی کشورهای دیگر ببندد یا از بارگیری و تردد کشتی‌های دیگر کشورها در بنادر خود جلوگیری کند. حتی بحث استفاده از مازاد صید کشورهای ساحلی به وسیلهٔ کشورهای محاط نیز می‌تواند به راحتی به وسیلهٔ کشور ساحلی از بین برود و آن کشور با اعلام عدم وجود صید مازاد، کشور محاط را از این قرار داد بین‌المللی بی‌نصیب کند. استفاده از منابع دریایی یکی دیگر از مشکلات کشورهای محاط است که از طریق استفاده از مازاد منابع کشور ساحلی قابل حل است. امّا آنچه عملاً وجود دارد بحث وجود کشوری ساحلی است که منابع مازاد میزان صید خود داشته باشد و حاضر باشد آن را در اختیار کشور محاط قرار دهد. این مباحث در صورتی قابل تحقق است که کشور محاط توانایی و امکانات دریایی صید را داشته باشد؛ در حالی که بسیاری از این کشورها نه توانایی و نه صنعت دریایی و صید را دارند. افزون بر این، بسیاری از منابع غیر جاندار دریایی مانند کلوخه‌های ته دریا که در منطقهٔ انحصاری اقتصادی قرار دارند، تحت سلطهٔ کشورهای ساحلی هستند و هیچ امکانی برای کشورهای محاط جهت دسترسی به آن‌ها وجود ندارد. اگرچه تمامی کشورهای دنیا طبق بحث میراث مشترک بشریت باید به میزان یکسان از منابع الهی بهره‌مند شوند؛ لیکن کنوانسیون‌های بین‌المللی موجود تاکنون نتوانسته‌اند مشکل کشورهای محاط برای دستیابی به منابع هیدروکربنی موجود در منطقهٔ انحصاری اقتصادی را حل کند. مشکلات زیست‌محیطی و نبودن امکانات آب و هوای خوب نیز از معضلات کشورهای محاط است که به دست بشریت قابل حل نیست. کنوانسیون ۱۹۸۲ جامائیکا مدعی است برای تمامی مشکلات پیش گفته کشورهای محاط در خشکی راه‌حل دارد؛ طبق مفاد این کنوانسیون تلاش بر آن است تا کشورهای محاط نیز بتوانند از دریا و موهبت ارتباطات آبی و منابع زیر آبی استفاده کنند؛ لذا در آن به حق عبور بی‌ضرر کشتی‌های کشورهای محاط در آب‌های آزاد و دریایی سرزمینی اشاره شده که این ماده می‌تواند مشکل عبور آبی را برای این کشورها حل کند. از طرفی به انجام رفتار یکسان با کشتی‌های کشورهای دیگر در بنادر نیز تأکید شده‌است. مشکل بعدی بحث ارتباط بین کشور محاط و دریا است که از طریق کشور حائل انجام می‌شود. طبق مواد کنوانسیون کشورهای محاط می‌تواند با ایجاد راه‌های ریلی و اتوبان‌ها با کمک کشور حائل، برای حمل و نقل و عبور از خاک کشور حائل چاره‌ای بیاندیشند و به این طریق مشکلات ترانزیتی خود را حل کنند. اما همهٔ این راه‌حل‌ها تنها زمانی کارآمد خواهند بود که روابط مساعد بین کشورها حاکم باشد در این صورت کنوانسیون ۱۹۸۲ می‌تواند در حل مشکل نبود راه آبی و دریایی برای این کشورها راه‌گشا باشد.[۴]
کشورهای محصور دوگانه در خشکیویرایش
دو کشور لیختن‌اشتاین و ازبکستان محصور دوگانه در خشکی هستند یعنی تمامی همسایگان آن‌ها نیز کشورهای محاط در خشکی هستند.
پانویسویرایش
- ↑ «کشور خشکی‌بست، خشکی‌بست» [جغرافیای سیاسی، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل] هم‌ارزِ «landlocked state/land-locked state, landlocked country, landlocked»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر یازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۴۵-۳ (ذیل سرواژهٔ کشور خشکی‌بست)
- ↑ 44 Landlocked Countries Without Direct Ocean Access
- ↑ "Largest LLC". United Nations Conference on Trade and Development.
- ↑ «پایان‌نامه کارشناسی ارشد».
منابعویرایش
Wikipedia contributors, "Landlocked country," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Landlocked_country&oldid=200187547