سبلان
سبلان با ۴۸۱۱ متر بلندی از سطح دریا، سومین کوه بلند ایران است که در شمال غرب کشور و در استان اردبیل قرار دارد.
| سبلان | |
|---|---|
  | |
| مرتفع‌ترین نقطه | |
| ارتفاع | ۴۸۱۱ متر |
| برجستگی | ۳٬۲۸۳ متر (۱۰٬۷۷۱ فوت)  |
| ایزولاسیون | ۳۴۶ کیلومتر (۲۱۵ مایل) |
| جغرافیا | |
| موقعیت | شمال غرب ایران، استان اردبیل |
سبلان سومین قلهٔ بلند ایران پس از دماوند و علم کوه و یکی از ۱۵۱۵ قله بسیار برجستهٔ جهان به‌شمار می‌رود.[۱] سبلان یک کوه آتشفشانی نیمه فعال است که در مرحلهٔ فومرولیو بوده و در بالای قله آن دریاچه سبلان قرار دارد که تنها دریاچه دهانه ای کشور و با ارتفاع ۴۷۸۴ متر مرتفع‌ترین دریاچه ایران و یکی از مرتفع‌ترین دریاچه‌های جهان به‌شمار می‌آید، این دریاچه دارای مساحت ۱٫۰ هکتار، عمق تا ۱۵ متر و حجم تا ۸۰۰۰۰ متر مکعب است. سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی و طبیعت زیبا و منحصربه‌فرد و پیست اسکی آلوارس مورد توجه گردشگران است. همچنین برخی زرتشتیان سبلان را محل بعثت (زرتشت) می‌دانند. نمونه‌ای از آن در کتاب چنین گفت زرتشت، اثر نیچه، مشاهده می‌شود که به پایین آمدن زرتشت از کوه سبلان اشاره کرده‌است[۲] و از این نظر مکانی مقدس و مورد احترام است که حتی در میان بومیان و عشایر منطقه به نام آن قسم یاد می‌شود، و یکی دیگر از گمانه هایی که در مورد نام سبلان وجود دارد این است که در زبان ترکی ساو یعنی وحی و الان یعنی منطقه و ترکیب این دو واژه منطقه وحی را میسازد. سبلان در سنسکریت صبلیمن (śabaliman) و به معنی رگه بوده است؛ زیرا در دامنه‌ی این کوه، چشمه‌ی آب گرم و آب سرد با فاصله‌ی نزدیک یک متر از هم دیده می‌شود؛ یعنی یک رگه‌ی آن گرم و رگه‌ی دیگرش سرد است.[۳]
جغرافیا ویرایش
کوه ساوالان در ۳۵ کیلومتری غرب شهر اردبیل و ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مشکین‌شهر واقع است.[۴] از لحاظ تقسیمات اداری استان اردبیل، این کوه در مرز بین بخش مرکزی شهرستان اردبیل و بخش لاهرود شهرستان مشگین‌شهر واقع می‌باشد. این کوه در طول جغرافیایی ۴۷ درجه و ۵۰ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۸ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی قرار گرفته‌است. برای این کوه عظیم ۶۰ کیلومتر طول و ۴۵ کیلومتر پهنا تخمین می‌زنند و سطحی که به وسیله آن در آذربایجان قرار گرفته نزدیک به ۶۰۰۰ کیلومتر مربع است.[۵]
کوهستان ساوالان دارای چندین قله معروف است که قله مرتفع آن به سلطان مشهور است و قله های دیگر آن با نام (هره لر) (کسری) (بالا ساوالان) و (بابا مقصود) مشهورند. کوه سبلان از مجموعه‌ای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده که به موازات ارسباران ولی اندکی در شرق آن کشیده شده‌است. امتداد آن شرقی–غربی است و از شرق و شمال و جنوب کوهی به نام قوشه داغ آن را به رشته کوه ارسباران متصل می‌کند. در جنوب آن کوه بزقوش، که از سمت جنوب غربی به کوهستان سهند مربوط است، کشیده شده‌است.
قسمت شرقی کوه ساوالان به قله آتشفشان ساوالان که در بلندای ۴۸۱۱ متری قرار دارد، منتهی می‌شود. تمام قله‌های ساوالان در همهٔ ایام سال پوشیده از یخ و برف‌های دائمی هستند.
در جبهه غربی قله سلطان و در کنار جان‌پناه، سنگی به شکل عقاب قرار دارد که در طول زمان به نماد ساوالان تبدیل شده‌است. این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به سوی شرق چرخانده‌است. در مسیر صعود از یال شرقی (پناهگاه) سنگهایی به شکل روباه، کبوتر کاکلی و شاه و ملکه وجود دارد که در مسیر پرچم‌های راهنما وجود دارند.
صعود به کوه ویرایش
به صورت کلی برای صعود به سبلان سه مسیر وجود دارد:[۶]
- مسیر شمال‌شرقی (مسیر رایج)، که از آبگرم شابیل واقع در جنوب شهر لاهرود در جاده اردبیل به مشکین‌شهر آغاز می‌شود و با عبور از پناهگاه به وسیله یال شرقی به قله می‌رسد. مسیر پناهگاه تا قله کاملاً پاکوب بوده و مشخص است و در بیشتر قسمت‌های آن پرچم‌های راهنما وجود دارد. این جبهه ساده بوده و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می‌دهند.[۷]
- مسیر غربی، که از پای دریاچه قره گل شروع می‌شود و پس از گذر از هره چال و یخچال عظیم هره به جان‌پناه غربی و سپس قله سبلان می‌رسد.[۸]
- مسیر جنوبی، که از سمت جنوب قله آغاز می‌شود و در نزدیکی قله به وسیله یال شرقی به قله منتهی می‌شود. در این مسیر جان‌پناهی وجود ندارد. این جبهه سخت‌ترین راه صعود به این قله می‌باشد که از سنگ‌های بزرگ تشکیل شده‌است. پیست اسکی آلوارس که یکی از مجهزترین پیست‌های اسکی ایران است در این مسیر قرار دارد.[۹]
ثبت در فهرست آثار طبیعی ملی ویرایش
قله سبلان به شماره ۱۹۴۹۶/۱۲ در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و سند مالیکت آن از ارتفاع بالای سه هزار و ۶۰۰ متری قله به وسعت شش هزار و ۲۰۰ هکتار به نام سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده‌است.[۱۰]
سنددار شدن قله سبلان ویرایش
قله سبلان در اسفند سال ۱۳۹۹ توسط اداره کل منابع طبیعی استان اردبیل به مساحت ۹۷۴۰۰۰ هکتار و به شعاع ۱۰ کیلومتری از ییلاقات آن دارای سند رسمی گردید.صدور این سند زمینه پیشگیری از کوه خواری ، تصرفات غیرقانونی و ثبت در فهرست یونسکو را فراهم می آورد.[۱۱]
نگارخانه ویرایش
عکس‌های ماهواره‌ای ناسا از سبلان:
-
در تاریخ ۲۰۰۰/۰۷/۱۴
-
در تاریخ ۲۰۰۰/۰۹/۰۲
-
در تاریخ ۲۰۰۱/۰۲/۲۵
-
در تاریخ ۲۰۰۱/۰۸/۱۱
-
در تاریخ ۲۰۰۲/۰۱/۲۵
-
در تاریخ ۲۰۰۲/۰۷/۲۹
-
در تاریخ ۲۰۰۲/۰۸/۱۴
-
در تاریخ ۲۰۰۲/۱۰/۱۷
پانویس ویرایش
- ↑ «Iran Mountain Ultra-Prominence - peaklist.org». www.peaklist.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۱.
- ↑ خیاو یا مشکین شهر (کعبه ییلاقات شاهسون)، نویسنده: غلامحسین ساعدی (گوهرمراد)، 1343
- ↑ Nadine Stchoupak. Luigia. Nitti. Louis Renou. Dictionnaire sanskrit-français. Librairie d'amérique et d'orient. Paris: 1959.
- ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۸ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «قله سبلان – اردبیل».
- ↑ «صفحه قله سبلان در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ «صفحه صعود به قله سبلان از جبهه شمالی شرقی در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ «صفحه صعود به قله سبلان از جبهه غربی در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ «صفحه صعود به قله سبلان از جبهه جنوبی در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۴ مارس ۲۰۲۱.
- ↑ خبرگزاری مهر - قله سبلان در فهرست آثار طبیعی ملی ثبت شد بایگانی‌شده در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، ۱۲ خرداد ۱۳۹۰ - بازدید: ۳ ژوئن ۲۰۱۱
- ↑ «قله سبلان سند دار شد». پایگاه خبرگزاری تسسنیم |. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۹.
منابع ویرایش
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
- نوبختی خیاوی؛ سلیمان، خیاو، گمشدهٔ تاریخ، تهران: نشر قو، ۱۳۸۰، ص۱۷.
جستارهای وابسته ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
- دانلود جی پی اس Gps تمام مسیرهای صعود به قله سبلان بایگانی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
- سبلان صفحه قله سبلان در جلودار بایگانی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine