کوه مهرگان، تپه‌ای باستانی در چند کیلومتری شهرستان سراوان، در منطقهٔ بلوچستان، استان سیستان و بلوچستان که ممکن است در این تپه باستانی آئین زرتشتی توسط مردم بلوچ انجام می شد.[۱] در محدودهٔ همین تپه سنگ‌نگاره‌هایی با قدمت هزاران سال قبل از میلاد کشف شده‌است.[۲][۳]

تصویری از سنگ نگاره های کوه مهرگان
تصویری دیگر از سنگ نگاره های کوه مهرگان

این تپه در حومهٔ شرقی شهرستان سراوان و در حد فاصل دو جادهٔ آسفالتهٔ سراوان به روستای دزک و همچنین جادهٔ آسفالته دیگر سراوان به آسپیچ محمدی و کوهک و در موازات آن قرار گرفته‌است.

مردم محلی از این تپه به نام کوه مهرگان یاد می‌کنند که بر فراز آن و بر روی سطح صخره‌هایش نقوش متنوعی نقش شده بود و از نیاکان خود نقل می کنند که در روز های معینی بر روی این تپه آتش روشن می کردند و مراسم نیایش اهورامزدا را انجام می دادند[۴] این کوه و سنگ‌نگاره‌های باستانی آن ثبت ملی شده‌اند اما پس از ظهور اسلام تمامی بلوچ های ایران مسلمان می شوند[۵] که در نتیجه این آئین کم کم از بین می رود و متأسفانه در حال حاضر فقط بخش اندکی از آن‌ها باقی مانده‌است. بر فراز کوه مهرگان، که کوهی کم‌ارتفاع است و در حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد، بر روی صخره‌های نسبتاً صاف و هموار آن، نقوش فراوانی دیده می‌شود که از جملهٔ مهم‌ترین موضوعات آن‌ها می‌توان به نقوش شکار حیوانات علف‌خواری همانند غزال، جبیر و بز کوهی اشاره کرد. همچنین آثاری از نقوش انسانی یا حیوانی همچون نقش دو انسان در حال گفتگو با یکدیگر یا نقش یک بز و یک غزال یا جبیر نیز در میان سنگ‌نگاره‌های کوه مهرگان به چشم می‌آید[۶][۷]


منابع

ویرایش
  1. احمدی، کامیل. کتاب از مرز تا مرز، با توجه به مکان های تاریخی مانند کوه مهرگان در سراوان بلوچستان، آیین زرتشتی ممکن است توسط مردم بلوچ انجام شود. در روستای داورپناه از توابع شهرستان سراوان تپه ای صخره ای وجود دارد که از قدیم اهالی آن را کوه مهرگان می نامند و از نیاکان خود نقل می کنند که در روزهای معینی بر روی این تپه آتش روشن می کردند و عبادت اهورامزدا را انجام می دادند. اما پس از ظهور اسلام، تمامی بلوچ های ایران مسلمان شدند. ص. ۹۹-۱۰۰. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. «سراوان؛ نگارخانه سنگواره های ایران/ سرزمین نخل و نگاره گردشگران را فرا می خواند- محمد صدیق دهواری مهمترين مناطق شهرستان سراوان و سنگ نـگاره ها را «کوه مهرگان» ،«دره کنديک» ، «دره شير و پلنگان» ، «دره درو» ، «دره هلي» ، «کوه تونان» در سب و سوران و نقاشي هاي صخره اي «پيرگوران» و همچنین شامل روستاي ناهوک ، سنگ نگاره هاي «سر دشت ناهوک» ، «دره نگاران» و «گشت » اشاره کرد». دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۲۵.
  3. «سنگ نگاره های کوه مهرگان ( سراوان)». دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۲۵.
  4. افشار سیستانی، ایرج (۱۳۷۱). بلوچستان و تمدن دیرینهٔ آن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. صص. ص۲۳۳.
  5. احمدی، کامیل. کتاب از مرز تا مرز، با توجه به مکان های تاریخی مانند کوه مهرگان در سراوان بلوچستان، آیین زرتشتی ممکن است توسط مردم بلوچ انجام شود. در روستای داورپناه از توابع شهرستان سراوان تپه ای صخره ای وجود دارد که از قدیم اهالی آن را کوه مهرگان می نامند و از نیاکان خود نقل می کنند که در روزهای معینی بر روی این تپه آتش روشن می کردند و عبادت اهورامزدا را انجام می دادند. اما پس از ظهور اسلام، تمامی بلوچ های ایران مسلمان شدند. ص. ۹۹-۱۰۰. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  6. «روی کوه مهرگان سراوان نقش‌هایی از صحنه‌های شکار دیده می‌شود؛ صحنه شکار آهو، غزال و بزکوهی به‌دست شکارچیان. در میان سنگ‌نگاره‌ها طرح‌های دیگری هم وجود دارد؛ مثلاً دو انسان که با هم گرم صحبت هستند. اگر بخواهیم طرح و نقش‌های تپه باستانی را بیشتر توضیح بدهیم باید بگوییم که در تصاویر روی صخره‌ها شاهد انسانی سوار بر اسب، حیوانی شبیه الاغ و بُزهایی که با خطوطی ابتدایی کشیده شده‌اند. دو بُز که پشت به هم کرده‌اند و… هستیم». blog.rahbal.com. دریافت‌شده در ۲ ژانویه ۲۰۲۵.
  7. «سنگ‌نگاره‌های کوه مهرگان». iranamzibast.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۸.[پیوند مرده]