گویش افتری

گویشی از زبان طبری

گویش افتری گویشی از خانواده زبان‌های کومشی[۱] می باشد که توسط مردم روستای اَفتَر (هَفدَر)، از توابع شهرستان سرخه، استان سمنان صحبت می شود که همچون زبان سنگسری تحت تاثیر زبان مازندرانی (طبری) قرار دارد.[۲] گویش افتری برای تمامی گویشوران زبان های کومشی همچون سمنانی، سرخه ای و ... قابل فهم می باشد.[۳]

گویش افتری
افتری
زبان بومی در ایران
استان سمنان
منطقهشهرستان سرخه
گویش‌ها
افتری
الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹

دستور زبان

ویرایش

ضمایر

ویرایش

در گویش افتری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[۴]

ضمیر ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
فاعلی، افتری a to o hem huj jun
مفعولی، افتری monne(monde) tade jude hemde hujde junde
ملکی، افتری mon ta ju hem huj jun

شناسه

ویرایش

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش افتری پنج دسته شناسه داریم: گذشته(فعل متعدی)، گذشته(فعل لازم)، حال ساده، حال التزامی (فعل متعدی) و گذشته نقلی.[۵] (نمونه زیر بر اساس گویش افتر تنظیم شده‌است)

گذشته ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
شناسه حال i a e im in en
شناسه حال التزامی (فعل متعدی) om ot a/∅ omon oton ošon
شناسه گذشته (فعل متعدی) om ot omon oton ošon
شناسه گذشته(فعل لازم) i at a/∅ im in en
شناسه گذشته نقلی ey eya e ehim ehin ehen

صرف فعل (لازم)

ویرایش

در جدول زیر فعل (لازم) خوابیدن (baxoton) بر اساس گویش افتری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۶](نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده be-xot-ešt-i be-xot-ešt-at be-xot be-xot-ešt-im be-xot-ešt-in be-xot-ešt-en
گذشته کامل bexot-bošti bexot-boštat bexot-boa bexot-boštim bexot-boštin bexot-bošten
گذشته استمراری mi-xot-ešt-i mi-xot-ešt-at mi-xot-ešt-a mi-xot-ešt-im mi-xot-ešt-in mi-xot-ešt-en
گذشته در حال انجام dabošti mixotešti daboštat mixota daboa mixotešte daboshtim mixoteštim daboštin mixoteštin dabošten mixotešten
گذشته نقلی be-xot-e-y be-xot-e-ya be-xot-e be-xot-e-him be-xot-e-hin be-xot-e-hen
حال ساده/آینده xos-enn-i xos-enn-a xos-enn-e xos-enn-im xos-enn-in xos-enn-en
حال در حال انجام dari xosenni dara xosenna dare xosenne darim xosennim darin xosennin daren xosennen
حال التزامی bexosi baxosa baxose baxosim baxosin baxosen
آینده ge-nn-e-m bexosi ge-nn-e-t baxosa ge-nn-e baxose ge-nn-e-mon baxosim ge-nn-e-ton baxosin gennešon baxosen

صرف فعل (متعدی)

ویرایش

در جدول زیر فعل (متعدی) گفتن (bevâton) بر اساس گویش افتری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[۷](نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)

زمان/شخص ۱ مفرد ۲ مفرد ۳ مفرد ۱ جمع ۲ جمع ۳ جمع
گذشته ساده be-vât-om be-vât-ot be-vât-oš be-vât-omon be-vât-oton be-vât-ošon
گذشته کامل bevât-boam bevât-botat bevât-boa bevât-boamon bevât-bevât-boaton bevât-boašon
گذشته استمراری mi-vât-am mi-vât-at mi-vât-a mi-vât-omon mi-vât-oton mi-vât-ošon
گذشته در حال انجام dabošti mivâtam daboštat mivâtat daboa mivâta daboshtim mivâtomon daboštin mivâtoton dabošten mivâtošon
گذشته نقلی be-vât-e-y be-vât-e-ya be-vât-e be-vât-e-him be-vât-e-hin be-vât-e-hen
حال ساده/آینده vâ-nn-i vâ-nn-a vâ-nn-e xos-nn-im vâ-nn-in vâ-nn-en
حال در حال انجام dari vânni dara vânna dare vânne darim vânnim darin vânnin daren vânnen
حال التزامی bâji bâja bâje bâjim bâjin bâjen
آینده ge-nn-e-m bâji ge-nn-e-t baja ge-nn-e bâje ge-nn-e-mon bâjim ge-nn-e-ton bâjin gennešon bâjen

منابع

ویرایش
  1. BORJIAN, HABIB (2010). "Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb". Journal of the Royal Asiatic Society (به انگلیسی): 2.
  2. جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ( گذشته و حال). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
  3. حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲.
  4. حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۱۵.
  5. حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۳.
  6. حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.
  7. حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.

پیوند به بیرون

ویرایش

موسیقی بهار با گویش اَفتَری در صدا و سیمای سمنان تولید شد