در مازندرانی ضمیر سه حالت دارد:[۱۰] فاعلی، مفعولی و ملکی.[۱۱]
| ضمیر |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| فاعلی، قائمشهر |
men |
te |
ve |
emâ |
šemâ |
vešun
|
| مفعولی، قائمشهر |
mere |
tere |
vere |
emâre |
šemâre |
vešunre
|
| ملکی، قائمشهر |
me |
te |
vene |
ame |
šeme |
vešune
|
در گویش قائمشهری دو نوع شناسه رواج دارد. که در این بین شناسه نوع اول بیشتر از شناسه نوع دوم در قائمشهر رواج دارد.[۱۲]
شناسه نوع اولویرایش
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش قائمشهری سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۱۳] (نمونه زیر بر اساس گویش قائمشهر تنظیم شده‌است)[۱۴]
۱. گذشته:
- بن ماضی ساده: -bait = گرفت
- بن ماضی استمراری: -git = می‌گرفت
| گذشته |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
eme |
i |
e |
emi |
eni |
ene
|
| شناسه (پس از واکه) |
me |
i |
e |
mi |
ni |
ne
|
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: -gir = می‌گیرد
| حال ساده |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
emme |
eni |
ene |
emmi |
enni |
enne
|
| شناسه (پس از واکه) |
mme |
ni |
ne |
mmi |
nni |
nne
|
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: -bair = بگیر
| حال التزامی |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
em |
i |
e |
im |
in |
en
|
| شناسه (پس از واکه) |
m |
i |
e |
im |
in |
n
|
شناسه نوع دومویرایش
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش قائمشهر سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[۱۵] (نمونه زیر بر اساس گویش قائمشهر تنظیم شده‌است)[۱۶]
. گذشته:
- بن ماضی ساده: -bait = گرفت
- بن ماضی استمراری: -git = می‌گرفت
| گذشته |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
eme |
i |
e |
emi |
eni |
ene
|
| شناسه (پس از واکه) |
me |
i |
e |
mi |
ni |
ne
|
۲. حال ساده:
- بن مضارع اخباری: -gir = می‌گیرد
| حال ساده |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
embe |
eni |
ene |
embi |
enni |
enne
|
| شناسه (پس از واکه) |
mbe |
ni |
ne |
mbi |
nni |
nne
|
۳. حال التزامی:
- بن مضارع التزامی: -bair = بگیر
| حال التزامی |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| شناسه |
em |
i |
e |
im |
in |
en
|
| شناسه (پس از واکه) |
m |
i |
e |
im |
in |
n
|
صرف فعل (قائمشهر) براساس شناسه نوع اولویرایش
در جدول زیر فعل گرفتن (baiten) بر اساس گویش قائمشهری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمان‌های: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل التزامی و حال التزامی n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمان‌های گذشته استمراری و حال ساده na جایگزین g در ابتدای فعل می‌گردد بنابراین نفی زمان‌های گذشته ساده و گذشته استمراری یک صورت دارد. همچنین دو زمان گذشته و حال در حال انجام حالت منفی ندارند.
| زمان/شخص |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| گذشته ساده |
baiteme |
baiti |
baite |
baitemi |
baiteni |
baitene
|
| گذشته کامل |
bait-bime |
bait-bi |
bait-bie |
bait-bimi |
bait-bini |
bait-bine
|
| گذشته التزامی |
bait-buem |
bait-bui |
bait-bue |
bait-buim |
bait-buin |
bait-buen
|
| گذشته التزامی کامل |
bait-bi-bum |
bait-bi-bui |
bait-bi-bu |
bait-bi-buim |
bait-bi-buin |
bait-bi-buen
|
| گذشته استمرای |
giteme |
giti |
gite |
gitemi |
giteni |
gitene
|
| گذشته در حال انجام |
daime-giteme |
daii-giti |
daie-gite |
daimi-gitemi |
daini-giteni |
daine-gitene
|
| حال ساده/آینده |
giremme |
girni |
girne |
giremmi |
girenni |
girenne
|
| حال در حال انجام |
darme-giremme |
dari-girni |
dare-girne |
darmi-giremmi |
darni-girenni |
darne-girenne
|
| حال التزامی |
bairem |
bairi |
baire |
bairim |
bairin |
bairen
|
| آینده |
xâmbe bairem |
xâni bairi |
xâne baire |
xâmbi bairim |
xânni bairin |
xânne bairen
|
صرف فعل (قائمشهر) براساس شناسه نوع دومویرایش
در جدول زیر فعل گرفتن (baiten) بر اساس گویش قائمشهری در زمان‌های مختلف صرف می‌شود. برای منفی کردن این فعل در زمان‌های: گذشته ساده، گذشته کامل، گذشته التزامی، گذشته کامل التزامی و حال التزامی n جایگزین b در ابتدای فعل می‌شود و در زمان‌های گذشته استمراری و حال ساده na جایگزین g در ابتدای فعل می‌گردد بنابراین نفی زمان‌های گذشته ساده و گذشته استمراری یک صورت دارد. همچنین دو زمان گذشته و حال در حال انجام حالت منفی ندارند.
| زمان/شخص |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| گذشته ساده |
baiteme |
baiti |
baite |
baitemi |
baiteni |
baitene
|
| گذشته کامل |
bait-bime |
bait-bi |
bait-bie |
bait-bimi |
bait-bini |
bait-bine
|
| گذشته التزامی |
bait-buem |
bait-bui |
bait-bue |
bait-buim |
bait-buin |
bait-buen
|
| گذشته التزامی کامل |
bait-bi-bum |
bait-bi-bui |
bait-bi-bu |
bait-bi-buim |
bait-bi-buin |
bait-bi-buen
|
| گذشته استمرای |
giteme |
giti |
gite |
gitemi |
giteni |
gitene
|
| گذشته در حال انجام |
daime-giteme |
daii-giti |
daie-gite |
daimi-gitemi |
daini-giteni |
daine-gitene
|
| حال ساده/آینده |
girembe |
girni |
girne |
girembi |
girenni |
girenne
|
| حال در حال انجام |
darme-girembe |
dari-girni |
dare-girne |
darmi-girembi |
darni-girenni |
darne-girenne
|
| حال التزامی |
bairem |
bairi |
baire |
bairim |
bairin |
bairen
|
| آینده |
xâmbe bairem |
xâni bairi |
xâne baire |
xâmbi bairim |
xânni bairin |
xânne bairen
|
- صرف فعل شدن (baien\bavien) در زمان حال، گذشته و حال التزامی به گویش قائمشهری.[۱۷]
| فعل شدن |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| زمان حال (نوع اول) |
vumme |
vuni |
vune |
vummi |
vunni |
vunne
|
| زمان حال (نوع دوم) |
bumme |
buni |
bune |
bummi |
bunni |
bunne
|
| زمان گذشته |
baime |
bai |
baie |
baimi |
baini |
baine
|
| زمان گذشته کامل |
bai bime |
bai bii |
bai bie |
bai bimi |
bai bini |
bai bine
|
| زمان حال التزامی |
bavvem |
bavvi |
bavve |
bavvim |
bavvin |
bavven
|
| فارسی معیار |
گویش قائمشهری
|
|---|
| ظهر درست می‌شود |
čâšt deres vune
|
| چطور شدیم |
četi baimi
|
| می‌خواهم بزرگ بشم |
xâmme gat bavvem
|
- صرف فعل بودن (bien) در زمان حال و گذشته به گویش قائمشهری.[۱۸]
| فعل شدن |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| زمان حال |
hasseme |
hassi |
hasse |
hassemi |
hasseni |
hasene
|
| زمان گذشته |
bime |
bi |
bie |
bimi |
bini |
bine
|
| زمان گذشته |
buem\bavošem |
bui\bavoši |
bue\bavoše |
buim\bavošim |
buin\bavošin |
buen\bavošen
|
| فارسی معیار |
گویش قائمشهری
|
|---|
| دخترهایتان زیبا هستند |
šeme kijâon xojir hasene
|
| آنها مانند من بودند |
vešun me vâri bine
|
- صرف فعل بودن در جایی (daien\davien)در زمان حال، گذشته و حال التزامی در زمان‌های مختلف به گویش قائمشهری.[۱۹]
| فعل شدن |
۱ مفرد |
۲ مفرد |
۳ مفرد |
۱ جمع |
۲ جمع |
۳ جمع
|
|---|
| زمان حال |
dareme |
dari |
dare |
daremi |
dareni |
darene
|
| زمان گذشته |
daime |
dai |
daie |
daimi |
daini |
daine
|
| زمان حال التزامی |
davvem |
davvi |
davve |
davvim |
davvin |
davven
|
| فارسی معیار |
گویش قائمشهری
|
|---|
| من خانه هستم |
men sere dareme
|
| پایین خانه ات بودم |
te sere ben daime
|
| می‌توانم کنارت باشم |
tumme te pali davvem
|
شماری از واژه‌های مازندرانی با برابر گیلکی و فارسی و انگلیسی آن در اینجا به الفبای فونتیک بین‌المللی آوانویسی شده‌است:
| مازندرانی (لهجه قائمشهر) |
مازندرانی (لهجه کلاردشت)[۲۰] |
گیلکی |
فارسی |
فارسی آوانویسی شده |
انگلیسی
|
|---|
| dim |
dim |
dim |
روی/چهره/دیم |
ruy/čehreh |
face
|
| vače |
vače |
zäy |
کودک/بچه |
kudæk/bæčé |
Child
|
| piyer |
piyar |
pier |
پدر |
pedær |
Father
|
| ši piyer |
ši piyar |
mərdə per |
پدرشوهر |
pedær šohar |
Father-in-law
|
| kijâ/deter |
kijâ/detar |
kor/kilka/läku |
دختر |
doxtær |
Girl/Daughter
|
| rikâ/peser |
rikâ/pesar |
rey/ri |
پسر |
pesær |
Boy/Son
|
| kerk |
kerk |
kark |
مرغ خانگی |
morgh khanegi |
Hen
|
| guw |
gow |
gäb |
گاو |
gāv |
Cow
|
| melije |
malije |
pitär |
مورچه |
murčé |
Ant
|
| kangeli |
zanbur/kangali |
siftäl=garzak |
زنبور |
zanbur |
Bee
|
| bâmeši |
piča/bameši |
piča/piche |
گربه/پیشی |
gorbe/piši |
Cat
|
| mičkâ |
miška |
malĵå, čičini |
گنجشک |
gonješk |
Sparrow
|
| zemun/geder |
zamon |
zəmat |
زمان |
zaman |
Time
|
| esare/rooja |
esâre/setâre |
kiĵi/setarə |
ستاره |
setare |
Star
|
| nesum/sâyne |
nesum/sâye |
nesä/saye |
سایه |
saye |
Shadow
|
| jur |
jur |
buĵor / jor |
بالا |
bāla |
Up
|
| gat |
gat |
pilə=pila |
بزرگ |
bozorg |
Big
|
| vene |
vene/eštehâ |
vastån |
اشتها یا میل |
ešteha یا meyl |
Appetite
|
| bašendiyen |
barixtan |
šondån/fotan |
ریختن مایعات |
rixtan e mayeāt |
Bottling
|
