یاقوت

یاقوت یا بهرامن نوع سرخ‌رنگ و متبلور کوراندوم است که بعد از الماس سخت‌ترین کانی‌ها محسوب می‌شود. درجه سختی یاقوت ۹ در مقیاس موس است. کوراندوم از کانی‌های سنگ‌های آذرین و دگرگونی است و نوعی آلومین (اکسید آلومینیوم) محسوب می‌شود که ممکن است حاوی مقدار کمی ناخالصی از عناصری همچون تیتانیوم، مس، منگنز، کروم و آهن باشد. وجود این ناخالصی‌ها باعث ایجاد رنگ‌های مختلف مانند آبی، زرد، بنفش، صورتی، نارنجی، و سرخ در کوراندوم می‌شود. کوراندوم‌هایی که رنگی به‌جز سرخ و صورتی داشته باشند یاقوت کبود نامیده می‌شوند و کوراندوم‌های سرخ‌رنگ و صورتی با نام یاقوت سرخ شناخته می‌شوند. صورتی به رنگ خون قرمز رنگ است سنگ قیمتی ، انواع از مواد معدنی سنگ سنباده (اکسید آلومینیوم) انواع دیگر کوراندوم با کیفیت جواهرات یاقوت کبود نامیده می شوند. یاقوت سرخ به همراه آمتیست ، یاقوت کبود ، زمرد و الماس یکی از جواهرات اصلی است.

یاقوت
یک کریستال یاقوتی از منطقه دودوما، تانزانیا
اطلاعات کلی
رده‌بندی	انواع معدنی اکسید
فرمول شیمیایی (بخش تکراری)	اکسید آلومینیوم با کروم ، Al2O3:Cr
دستگاه بلوری	مثلثی
رده بلوری	مقیاس شش ضلعی ( 3 متر) نماد HM : ( 3 2/متر)
گروه فضایی	R۳c
ویژگی‌ها
رنگ	نارنجی قرمز از طریق قرمز به شدت بنفش.
رفتار بلوری	منشورهای شش ضلعی جدولی خاتمه یافته است
رَخ	بدون شکاف واقعی
شکستگی	مخروطی ، شکافنده
Tenacity	شکننده
سختی موس	9.0
جلا	ساب آدامانتین ، زجاجیه ، مروارید (روی جدا شدن)
رنگ خاکه	سفید
شفافیت	شفاف
وزن مخصوص	3.97–4.05
ویژگی‌های ظاهری	تک محوری/ -
ضریب شکست	nω=1.768–1.772 nε=1.760–1.763
دوشکستی	0.008 تا 0.010
چندرنگ‌نمایی	قوی: بنفش-قرمز-نارنجی-قرمز
پاشندگی	0.018
فلورسنس فرابنفش	قرمز زیر موج بلند
ناخالصی‌های معمول	Cr (گاهی اوقات: Ti ، Fe)
منابع

بیشتر یاقوت جهان در کشورهای میانمار، سری‌لانکا، کنیا، ماداگاسکار ، موزامبیک ، گرینلند و افغانستان قرار دارد و مرغوبترین آن‌ها در دره موگوک در میانمار یافت می‌شود.

ریشه نام

ریشهٔ نهایی این واژه از یونانی باستان hyakinthos است که یک بار از عربی به صورت «یاقوت» و یک بار از فارسی میانه به صورت یاکَند وارد فارسی شده‌است. خود زبان یونانی این واژه را از یکی از زبان‌های کهن غیر هندواروپایی مدیترانه‌ای به وام گرفته که اصل آن مشخص نیست.

کلمه یاقوت از ruber ، در لاتین به معنی قرمز آمده است. رنگ یاقوت سرخ به دلیل وجود عنصر کروم است. همچنین یاقوت طبق سنگ های تولد به میلادی یاقوت متعلق به ماه ژوئیه است.

باور پیشینیان

یونانیان اعتقاد داشته‌اند که این سنگ به صاحبش نیروهای خاصی از جمله سلامتی، دانش، ثروت وموفقیت در عشق می‌دهد. بر پایه باور و پیشینیان همه گوهرها در آتش می‌گدازد بجز یاقوت رُمّانی. محمد بن محمود همدانی در کتاب عجایب‌نامه دربارهٔ یاقوت می‌گوید:

«طبع وی گرم و خشک است، به درجه رابع. هر که با خود دارد از طاعون ایمن بُوَد. یاقوت از زر و سرب سنگی‌تر بُوَد. معدن وی کوه رُهون است به سَرَندیب (سریلانکا) که آدم به آن فروآمد، و در میان دریاست. هر که یاقوت با خود دارد، خون در تن وی صافی کند و از خُمود و سکته و صرع ایمن بود.»

نگارخانه

• 
• 
• 

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ruby». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۲۱.
• همدانی، محمد ابن محمود، عجایب‌نامه، ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی، تهران: نشر مرکز ۱۳۷۵خ، ص۳۹۲