جمنا (رود)
جَمُنا[۲][۱] (یا آوانویسی شده از روی انگلیسی به صورت یامونا؛ Yamuna)[۳] (به هندی: यमुना، به اردو: جمنا، به بنگالی: যমুনা)، رودی مقدس برای هندوها[۴] در شمال هندوستان است که از کوه‌های هیمالیا سرچشمه گرفته و با جریان یافتن عمدتاً به‌سمت جنوب شرقی در الله‌آباد به رود گنگ می‌پیوندد.[۵] این رود یکی از بزرگترین شاخه‌های رود گنگ است.
| جمنا | |
|---|---|
 نمایی از رود جمنا و بنای تاج محل بر کرانهٔ آن در آگرا  رود جمنا و حوضهٔ آبخیز آن | |
| ویژگی‌های ظاهری | |
| دهانه | رود گنگ در نزدیکی الله‌آباد |
| طول | ۱۳۷۰[۱] یا ۱۳۷۶[۲] کیلومتر |
رود جمنا غالباً در هیبت یمی، دختر خورشید و خواهر دوقلوی یمه، خدای مرگ تجسم می‌شود.[۴]
مشخصاتویرایش
رود جمنا، رودی به طول تقریبی ۱۳۷۰[۱] یا ۱۳۷۶[۲] کیلومتر است. این رود که یکی از رودهای مهم شمال هند به‌ویژه در ایالت‌های اوتاراکند و اوتارپرادش به‌شمار می‌رود، درعین حال یکی از مقدس‌ترین رودهای این کشور است.[۲] این رود از دامنه‌های کوه باندارپونچ در هیمالیا در نزدیکی یمنتری در اوتاراکند سرچشمه می‌گیرد و در کوهپایه‌های هیمالیا به سمت جنوب جریان می‌یابد. پس از گذر از دهلی و تغذیهٔ آبراه آگرا، در جنوب دهلی به‌سمت جنوب شرقی تغییر مسیر داده و در حالی‌که اینک به‌طور کامل در ایالت اوتارپرادش جریان دارد، از آگرا، فیروزآباد و اتاوا می‌گذرد.[۲] شماری از ریزابه‌های جنوبی در جنوب اِتاوا به جمنا می‌پیوندد که از میان آنها، رودهای چمبل، سند، بتوا و کِن بزرگترینشان هستند.[۲] رود جمنا در نزدیکی الله‌آباد به رود گنگ می‌پیوندد که محل تلاقی این دو رود، مکانی مقدس برای هندوهاست.[۲][۱]
بناهای تاریخی بسیاری همچون تاج محل در آگرا در امتداد کرانه‌های جمنا ساخته شده‌اند.[۱] این رود پیش‌تر شریانی تجاری برای منطقه بود اما امروزه منبعی برای آبیاری ایالت‌های اوتار پرادش و پنجاب به‌شمار می‌رود و درعین حال، میزان آلودگی آب‌های آن به‌ویژه در ناحیهٔ دهلی، بسیار زیاد است.[۱] در نتیجه رود جمنا به‌جز فصل بارندگی موسوم به مانسون، بسیار آلوده و کم‌آب بوده[۱] و در فصل تابستان، با توجه به میزان آب برداشتی از آن توسط کانال‌های مختلف، به جویباری کوچک در بالادست آگرا تبدیل می‌شود.[۲]
کانال‌ها یا آبراه‌های جمنای شرقی، جمنای غربی و آگرا، مهمترین کانال‌های موجود در مسیر رود جمنا هستند.[۱]
نگارخانهویرایش
منابعویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ Yamuna. (n.d.). The Columbia Electronic Encyclopedia, Sixth Edition. Retrieved December 01, 2011, from Answers.com Web site: http://www.answers.com/topic/yamuna
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ Yamuna River 2011. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 29 November, 2011, from http://www.britannica.com/EBchecked/topic/651644/Yamuna-River
- ↑ واحد پژوهش و تألیف گیتاشناسی زیر نظر سعید بختیاری (تابستان ۱۳۸۷)، «نقشهٔ سیاسی هند»، اطلس جامع گیتاشناسی ۸۷–۸۸، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ص. ص ۴۵، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۴۲-۲۷۰-۷
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Yamuna. (n.d.). A Dictionary of Asian Mythology. Retrieved December 01, 2011, from Answers.com Web site: http://www.answers.com/topic/yamuna
- ↑ Yamuna. (n.d.). The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Retrieved December 01, 2011, from Answers.com Web site: http://www.answers.com/topic/yamuna
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جمنا (رود) موجود است. |