ترویج بین‌المللی سلفی‌گری و وهابیت

ترویج بین‌المللی سلفی گری و وهابیت در اسلام سنی مورد علاقه پادشاهی عربستان سعودی^[۱]^[۲] و سایر پادشاهی‌های خلیج فارس که از اواسط دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شروع شده، به جایی رسیده که ژیل کپل، دانشمند علوم سیاسی فرانسوی، آن را «جایگاه برتر قدرت در بیان جهانی اسلام» تعریف می‌کند. تا دهه ۱۹۹۰ که عربستان سعودی (و شورای همکاری خلیج فارس) از اخوان المسلمین جدا شد، تفاسیر نه تنها شامل اسلام سلفیه عربستان سعودی، بلکه اسلام اسلام‌گرا / احیاگر، و «ترکیبی» از این دو تفسیر را شامل می‌شد.

نیروی محرکه ترویج این تفاسیر در جهان اسلام «بزرگترین کارزار پروپاگاندای جهانی بود که تا به حال شکل گرفته‌است» (به گفته آلکس الکسیف، دانشمند علوم سیاسی)،^[۳] «که تلاش‌های تبلیغاتی شوروی در اوج جنگ سرد در برابر آن کوچک جلوه می‌کرد» (به گفته روزنامه‌نگار دیوید ای. کپلن)^[۳] و از طریق صادرات نفت که پس از جنگ اکتبر ۱۹۷۳ افزایش یافت تأمین بودجه می‌شد.^[۴] یک تخمین این است که در دوره سلطنت ملک فهد (۱۹۸۲ تا ۲۰۰۵)، بیش از ۷۵ میلیارد دلار برای گسترش اسلام وهابی هزینه شد. این پول برای تأسیس ۲۰۰ دانشکده اسلامی، ۲۱۰ مرکز اسلامی، ۱۵۰۰ مسجد و ۲۰۰۰ مدرسه برای کودکان مسلمان در کشورهای مسلمان و غیرمسلمان استفاده شد.^[۵] این مدارس از نظر دیدگاه «بنیادگرا» بودند و شبکه‌ای را «از سودان تا شمال پاکستان» تشکیل دادند.^[۶] شاه فقید همچنین مرکزی انتشاراتی را در مدینه راه اندازی کرد که تا سال ۲۰۰۰، ۱۳۸ میلیون نسخه از قرآن (متن مرکزی دینی اسلام) را در سراسر جهان توزیع کرد. همراه با میلیون‌ها قرآنی که به صورت رایگان توزیع شد، متون اعتقاد پیروی تفاسیر سلفی ارائه شد.

در دهه ۱۹۸۰، حدود ۷۰ سفارت عربستان سعودی در سرتاسر جهان به وابستگان مذهبی مجهز شدند که وظیفه آنها ساخت مساجد جدید در کشورهایشان و متقاعد کردن مساجد موجود برای تبلیغ دعوت سلفیه بود. دولت عربستان تعدادی از سازمان‌های بین‌المللی را برای گسترش اسلام بنیادگرا از جمله اتحادیه جهانی مسلمانان، مجمع جهانی جوانان مسلمان، سازمان بین‌المللی امداد اسلامی و موسسات خیریه سلطنتی را تأمین مالی می‌کند. حمایت از دعوت (به معنای واقعی کلمه «دعوت کردن» به اسلام) - تبلیغ یا تبلیغ اسلام - برای حاکمان سعودی از «الزامات دینی» خوانده شده‌است که نمی‌توان آن را «بدون از دست دادن مشروعیت داخلی» خود به عنوان حامیان و ترویج کنندگان اسلام رها کرد.^[۷]

علاوه بر تفسیر سلفی از اسلام، سایر تفاسیر سختگیرانه و محافظه کارانه از اسلام سنی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با کمک وجوه عربستان سعودی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس کمک می‌شود، تفاسیر سازمان‌های اسلام‌گرا مانند اخوان المسلمین و جماعت اسلامی است. در حالی که اتحادهای آنها همیشه دائمی نبوده، گفته می‌شود که سلفی گری و اشکالی از اسلام‌گرایی یک «تلاش مشترک» را تشکیل داده‌اند، که در یک «انزجار» شدید علیه نفوذ غرب، اعتقاد به اجرای دقیق دستورها و ممنوعیت‌های شریعت، مخالفت با اسلام شیعه و اعمال مذهبی رایج اسلامی (تکریم اولیای مسلمان)،^[۸] و اعتقاد به اهمیت جهاد مسلحانه اشتراک نظر دارند.^[۹] گفته می‌شود که این دو جنبش بعداً به ویژه در نتیجه جهاد افغانستان در دهه ۱۹۸۰ علیه اتحاد جماهیر شوروی، که منجر به آموزش و تجهیز هزاران مسلمان برای مبارزه با شوروی و متحدان افغان آنها در افغانستان در دهه ۱۹۸۰ شد «در هم آمیخته‌اند»، یا یک «ترکیب» را شکل داده‌اند.^[۹]

این بودجه به خاطر ترویج نوعی اسلام متعصب و نامداراگر مورد انتقاد قرار گرفته‌است که گفته می‌شود به پرورش تروریسم اسلامی کمک کرده‌است. منتقدان استدلال می‌کنند که داوطلبانی که برای جنگ در افغانستان بسیج شده‌اند (مانند اسامه بن لادن) و از موفقیت خود در برابر ابرقدرت شوروی «دچار شعف» شده‌اند، به جهاد علیه دولت‌های مسلمان و غیرنظامیان در کشورهای دیگر ادامه دادند. و اینکه گروه‌های سنی محافظه کار مانند طالبان در افغانستان و پاکستان نه تنها به غیر مسلمانان (کفار) بلکه به سایر مسلمانانی که آنها را مرتد می‌دانند، مانند شیعه‌ها و صوفیان حمله کرده و آنها را می‌کشند.^[۱۰] از سال ۲۰۱۷، تغییرات در سیاست مذهبی عربستان سعودی باعث شده‌است که برخی بر این نظر باشند که «اسلام‌گرایان در سراسر جهان باید از این روش پیروی کنند یا در خطر سقوط در سمت نادرست راست‌کیشی قرار گیرند».^[۱۱]

زمینه ویرایش

نقشه جهان اسلام. حنبلی (سبز تیره) مکتب غالب اهل سنت در عربستان سعودی و قطر است.^[۱۲]^[۱۳]

قبل از تحریم نفتی در سال ۱۹۷۳، مذهب در سراسر جهان اسلام «در تسلط سنت‌های ملی یا محلی بود که ریشه در مذهبی بودن مردم عادی داشت.» روحانیون به مکاتب مختلف فقهی خود (مذهب چهارگانه اهل سنت و شیعه جعفری) می‌نگریستند:

حنفی در سرزمین‌های ترکی و در شرق مدیترانه ;
مالکی در صحرا ;
شافعی در آسیای جنوب شرقی و شاخ آفریقا ;
حنبلی در بخش‌هایی از شبه جزیره عربستان

به گفته ژیل کپل، سه مکتب اول به «پوریتانیسم الهام‌گرفته از عربستان» (مکتب حنبلی) به دلیل ویژگی فرقه‌ای آن با ظن بزرگ می‌نگریستند. اما مشروعیت این طبقه از فقهای سنتی اسلامی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۶۰ توسط قدرت دولت‌های ملی‌گرای پسااستعماری تضعیف شده بود. در «اکثریت قریب به اتفاق» کشورهای مسلمان، موقوفات خصوصی مذهبی (اوقاف) که قرن‌ها پشتیبان استقلال علما/فقیهان اسلامی بودند، به تصرف دولت درآمد و فقها به کارمندان حقوق‌بگیر تبدیل شدند. حاکمان ملی‌گرا طبیعتاً کارمندان خود (و تفاسیر کارمندانشان از اسلام) را تشویق می‌کردند تا به منافع کارفرمایان/حکام خود خدمت کنند، و به ناچار فقها در بین عموم مسلمانان مجری این کار دیده شدند.

عربستانیهای سعودی ثروت نفتی خود را نه به عنوان یک حادثه زمین‌شناسی یا تاریخی، بلکه مستقیماً مرتبط با مذهب شان می دانستد - نعمتی که خداوند به آنها داده‌است، «تا حقانیت آنها را در جدایی آنها از سایر فرهنگ‌ها و مذاهب اثبات کند»، و نیز چیزی که با رفتار پرهیزگارانه «به رسمیت شناخته شود و به آن عمل شود» و بنابراین به رونق و پشتوانه سلسله «در غیر این صورت شکننده» آن «مشروعیت بخشد».

حاکمان عربستان سعودی سعی داشتند با ثروت جدید خود به دنبال جایگزینی جنبش‌های ملی‌گرایانه در جهان اسلام با اسلام باشند، اسلام را «به خط مقدم صحنه بین‌المللی» بیاورند و اسلام را در سرتاسر جهان تحت یک مذهب واحد سلفی متحد کنند و توجه خاصی به مسلمانانی داشتند که به غرب مهاجرت کرده بودند (یک "هدف ویژه"). به قول اسکات شین، روزنامه‌نگار، «وقتی امامان سعودی با پوشیدن لباس‌های سنتی عربی، صحبت به زبان قرآن - و چک‌های سخاوتمندانه به کشورهای مسلمان در آسیا یا آفریقا، یا در جوامع مسلمان در اروپا یا آمریکا می‌رسند. به‌طور خودکار دارای اعتبار بودند."^[۱۴]

منابع ویرایش

↑ Hasan, Noorhaidi (2010). "The Failure of the Wahhabi Campaign: Transnational Islam and the Salafi madrasa in post-9/11 Indonesia". South East Asia Research. گروه تیلور و فرانسیس on behalf of the دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی. 18 (4): 675–705. doi:10.5367/sear.2010.0015. ISSN 2043-6874. JSTOR 23750964.
↑ "6 common misconceptions about Salafi Muslims in the West". OUPblog (به انگلیسی). 2016-10-05. Retrieved 2021-08-20.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ Gaffney, Jr., Frank (December 8, 2003). "Waging the 'War of Ideas'". Center for Security Policy. Retrieved 8 July 2017.
↑ JASSER, ZUHDI. "STATEMENT OF ZUHDI JASSER, M.D. , PRESIDENT, AMERICAN ISLAMIC FORUM FOR DEMOCRACY. 2013 ANTI–SEMITISM: A GROWING THREAT TO ALL FAITHS. HEARING BEFORE THE SUBCOMMITTEE ON AFRICA, GLOBAL HEALTH, GLOBAL HUMAN RIGHTS, AND INTERNATIONAL ORGANIZATIONS OF THE COMMITTEE ON FOREIGN AFFAIRS HOUSE OF REPRESENTATIVES" (PDF). FEBRUARY 27, 2013. U.S. GOVERNMENT PRINTING OFFICE. p. 27. Retrieved 31 March 2014. Lastly, the Saudis spent tens of billions of dollars throughout the world to pump Wahhabism or petro-Islam, a particularly virulent and militant version of برترپنداری.
↑ Ibrahim, Youssef Michel (August 11, 2002). "The Mideast Threat That's Hard to Define". Archived from the original on September 4, 2014. Retrieved 21 August 2014. ... money that brought Wahabis power throughout the Arab world and financed networks of fundamentalist schools from Sudan to northern Pakistan. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
↑ Ibrahim, Youssef Michel (August 11, 2002). "The Mideast Threat That's Hard to Define". Council on foreign relations. Washington Post. Archived from the original on September 4, 2014. Retrieved 25 October 2014.
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام house-groups وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام roy-117 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ ^۹٫۰ ^۹٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Kepel2004-156 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ Pabst, Adrian. "Pakistan must confront Wahhabism". Guardian. Unlike many Sunnis in Iraq, most Taliban in Afghanistan and Pakistan have embraced the puritanical and fundamentalist Islam of the Wahhabi mullahs from Saudi Arabia who wage a ruthless war not just against western "infidels" but also against fellow Muslims they consider to be apostates, in particular the Sufis. … in the 1980s … during the Afghan resistance against the Soviet invasion, elements in Saudi Arabia poured in money, arms and extremist ideology. Through a network of madrasas, Saudi-sponsored Wahhabi Islam indoctrinated young Muslims with fundamentalist Puritanism, denouncing Sufi music and poetry as decadent and immoral.
↑ DAOUD, KAMEL (16 November 2017). "If Saudi Arabia Reforms, What Happens to Islamists Elsewhere?". New York Times. Retrieved 16 November 2017.
↑ Jurisprudence and Law – Islam Reorienting the Veil, University of North Carolina (2009)
↑ Daryl Champion (2002), The Paradoxical Kingdom: Saudi Arabia and the Momentum of Reform, Columbia University Press, شابک ‎۹۷۸−۰−۲۳۱−۱۲۸۱۴−۸, p. 23 footnote 7
↑ Shane, Scott (2016-08-25). "Saudis and Extremism: 'Both the Arsonists and the Firefighters'". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2017-06-22.

[1] Hasan, Noorhaidi (2010). "The Failure of the Wahhabi Campaign: Transnational Islam and the Salafi madrasa in post-9/11 Indonesia". South East Asia Research. گروه تیلور و فرانسیس on behalf of the دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی. 18 (4): 675–705. doi:10.5367/sear.2010.0015. ISSN 2043-6874. JSTOR 23750964.

[2] "6 common misconceptions about Salafi Muslims in the West". OUPblog (به انگلیسی). 2016-10-05. Retrieved 2021-08-20.

[Gaffney-2003-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ Gaffney, Jr., Frank (December 8, 2003). "Waging the 'War of Ideas'". Center for Security Policy. Retrieved 8 July 2017.

[JASSER-4] JASSER, ZUHDI. "STATEMENT OF ZUHDI JASSER, M.D. , PRESIDENT, AMERICAN ISLAMIC FORUM FOR DEMOCRACY. 2013 ANTI–SEMITISM: A GROWING THREAT TO ALL FAITHS. HEARING BEFORE THE SUBCOMMITTEE ON AFRICA, GLOBAL HEALTH, GLOBAL HUMAN RIGHTS, AND INTERNATIONAL ORGANIZATIONS OF THE COMMITTEE ON FOREIGN AFFAIRS HOUSE OF REPRESENTATIVES" (PDF). FEBRUARY 27, 2013. U.S. GOVERNMENT PRINTING OFFICE. p. 27. Retrieved 31 March 2014. Lastly, the Saudis spent tens of billions of dollars throughout the world to pump Wahhabism or petro-Islam, a particularly virulent and militant version of برترپنداری.

[threat-alliance-5] Ibrahim, Youssef Michel (August 11, 2002). "The Mideast Threat That's Hard to Define". Archived from the original on September 4, 2014. Retrieved 21 August 2014. ... money that brought Wahabis power throughout the Arab world and financed networks of fundamentalist schools from Sudan to northern Pakistan. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)

[CFR-Ibrahim-6] Ibrahim, Youssef Michel (August 11, 2002). "The Mideast Threat That's Hard to Define". Council on foreign relations. Washington Post. Archived from the original on September 4, 2014. Retrieved 25 October 2014.

[house-groups-7] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام house-groups وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[roy-117-8] خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام roy-117 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[Kepel2004-156-9] ۹٫۰ ^۹٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Kepel2004-156 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[10] Pabst, Adrian. "Pakistan must confront Wahhabism". Guardian. Unlike many Sunnis in Iraq, most Taliban in Afghanistan and Pakistan have embraced the puritanical and fundamentalist Islam of the Wahhabi mullahs from Saudi Arabia who wage a ruthless war not just against western "infidels" but also against fellow Muslims they consider to be apostates, in particular the Sufis. … in the 1980s … during the Afghan resistance against the Soviet invasion, elements in Saudi Arabia poured in money, arms and extremist ideology. Through a network of madrasas, Saudi-sponsored Wahhabi Islam indoctrinated young Muslims with fundamentalist Puritanism, denouncing Sufi music and poetry as decadent and immoral.

[DAOUD-NYT-16-11-17-11] DAOUD, KAMEL (16 November 2017). "If Saudi Arabia Reforms, What Happens to Islamists Elsewhere?". New York Times. Retrieved 16 November 2017.

[12] Jurisprudence and Law – Islam Reorienting the Veil, University of North Carolina (2009)

[13] Daryl Champion (2002), The Paradoxical Kingdom: Saudi Arabia and the Momentum of Reform, Columbia University Press, شابک ‎۹۷۸−۰−۲۳۱−۱۲۸۱۴−۸, p. 23 footnote 7

[:0-14] Shane, Scott (2016-08-25). "Saudis and Extremism: 'Both the Arsonists and the Firefighters'". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2017-06-22.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]