درآمد

اروپا یکی از چند قاره در جهان است. از دید گیتاشناختی، این قاره بخشی از دو ابرقاره به نام‌ها اوراسیا و آفرو-اوراسیا است. این قاره را گاه «قارۀ کهن» نامیده‌اند (به‌طبعیت از «بر جدید».

اروپا، به‌ویژه تمدن یونانی‌رومی، مهد تمدن دنیای باختر به‌شمار می‌رود. وانگهی اروپا خاستگاه بسیاری از دگرگونی‌های سترگ تاریخ است، ازجمله رنسانس، کاوش‌های بزرگ، عصر روشنگری، انقلاب صنعتی و جنگ‌های جهانی یکم و دوم.

قارۀ اروپا سرشار از کشورهایی است که هرکدام فرهنگ ویژۀ خویش را دارد. این قاره:

  • ۱۰٬۳۹۲٬۸۵۵ کیلومتر مربع مساحت دارد؛
  • پیرامون ۸۰۰ میلیون نفر را سکونت داده‌است (نزدیک‌به ۱۱٪ از مردم جهان)؛
  • ۵۱ دولت را در بر می‌گیرد (که همه یا بخشی از سرزمینشان در خاک اروپا است).

نگاهی بر…

جستار برگزیده


صفحهٔ اول روزنامهٔ استارز اند استرایپس نیروهای مسلح ایالات متحده در ۲ مهٔ ۱۹۴۵

آدولف هیتلر (۱۸۸۹ – ۱۹۴۵) سیاستمدار آلمانی زاده اتریش و رهبر حزب ناسیونال‌سوسیالیست کارگران آلمان بود. وی بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵، صدراعظم آلمان و از سال ۱۹۳۴ تا سال ۱۹۴۵، پیشوای آلمان نازی بود. مرگ وی پایان رایش سوم و آغاز شکست قطعی آلمان نازی در جنگ جهانی دوم و از مهمترین وقایع مربوط به خاتمه جنگ در قاره اروپا بود.

به دنبال شکست آلمان در نبرد آردنن و ورود نیروهای ارتش سرخ به حومهٔ برلین، هیتلر در ۳۰ آوریل ۱۹۴۵ و در فورربونکر واقع در برلین، خودکشی کرد. اوا براون، همسر یک روزه هیتلر نیز همزمان با او، با خوردن سیانور، خودکشی نمود. او پیش از آن و در سخنرانی‌اش در ۲۲ آوریل اعلام کرده بود که تا پایان در برلین مانده و سپس به خودش شلیک خواهد کرد.

با توجه به وصیت‌نامه شخصی و سیاسی آدولف هیتلر، اجساد آن دو بعدازظهر همان روز از خروجی اضطراری پناهگاه خارج و با استفاده از بنزین، در باغ صدارت عظمای رایش به آتش کشیده شد. مدارک موجود در بایگانی‌های شوروی نشان می‌دهد که باقی‌ماندهٔ اجساد سوختهٔ آن دو جمع‌آوری و تا سال ۱۹۴۶ در مکانی نگهداری شده‌است. در سال ۱۹۴۶، این اجساد در جعبه‌های چوبی قرار داده شده و تا سال ۱۹۷۰، در همان مکان نگهداری شدند. در سال ۱۹۷۰، این اجساد را نبش قبر کردند، در کوره سوزاندند و خاکسترهایشان را پراکنده کردند.

به جز نظریهٔ خودکشی با شلیک به شقیقه، نظرات متفاوت دیگری هم دربارهٔ دلیل مرگ او وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها بیان می‌کند که او صرفاً بر اثر سم درگذشته و نظر دیگری ادعا دارد که او در هنگام گاز گرفتن کپسول سیانور، با گلوله، خودکشی کرده‌است. مورخان معاصر، این نظرات را رد کرده‌اند و تصور می‌کنند که این نظریه‌ها یا پروپاگاندای شوروی هستند یا تلاشی ازپیش‌برنامه‌ریزی‌شده برای انطباق نتیجه‌گیری‌های متفاوت می‌باشند. یکی از شاهدان عینی، بیان کرده که جنازه هیتلر نشانه‌هایی از شلیک در دهان داشته؛ اما مدارک خلاف این را نشان می‌دهد. دندان‌های جسد هیتلر، با نمونهٔ دندان وی که در سال ۱۹۴۵ گرفته شده بود، مطابقت داشتند. به دلایل سیاسی، شوروی نسخه‌های گوناگونی از سرنوشت هیتلر را معرفی کرد. در سال‌های پس از جنگ، آن‌ها فرضیهٔ زنده بودن هیتلر، فرار او و تحت پوشش قرار گرفتنش توسط متفقین را مطرح کردند.

ادامه…

جغرافی اروپا

  • گستره‌ها

بالکان · بنلوکس · قفقاز · اروپای مرکزی · اروپای شرقی · مرکز شرقی اروپا · شمال اروپا · غرب اروپا · جنوب اروپا · جزایر بریتانیا · شبه‌جزیره ایبریا · شبه‌جزیره ایتالیا · اسکاندیناوی

  • کوهساران

آلپ · آلپ دیناری · رشته‌کوه اسکاندیناوی · آپنینی · کوهستان آردنی · کارپات · آلپ ترانسیلوانیا · قفقاز · کوه‌های کنتبرین · جنگل سیاه · رشته‌کوه بالکان · ارتفاعات اسکاتلند · کوهستان ژورا · ماسیف سانترال · اورال · پناینز · پیندوس · پیرنه · ردوپه · سیرا مورنا · سیرا نوادا · سودتس · ووژ

  • رودها

بوگ جنوبی · بوگ غربی · داللون · دانوب · دراوا · دنیپر · دنیستر · دن · دوردونی · دورو · ایبرو · البه · اسخلده · گارون · گلوما · یوتا · گوادالکیبیر · گوادیانا · این · کامه · لوآر · لُت · ماین · ماریتسا · مارن · موز · موزل · مورش · ناروا · نکار · نایسه · نوا · نمان · اودر · اوآز · اوکا · پیچورا · پو · راین · رون · رور · سون · سامبر · ساوا · سورون · سن · شانون · تاگوس · تیمز · تارن · تیبر · تیسا · ترنت · اورال · واردار · ویستولا · ولتاوا · ولگا · وزر

  • دریاچه‌ها

دریاچه بالاتون · دریاچه بولسنا · دریاچه بورژه · دریاچه کومو · دریاچه کنستانس · دریاچه گاردا · آیسل · دریاچه ایلمن · دریاچه ایناری · دریاچه لادوگا · دریاچه ژنو · دریاچه لوموند · دریاچه لوگنو · دریاچه ماجیوره · دریاچه ملارن · میوسا · دریاچه موقیتز · لخ نی · لخ‌نس · دریاچه نوشاتل · دریاچه نویسیدل · دریاچه اهرید · دریاچه اونگا · پیینه · دریاچه پیپوس · دریاچه‌های پلیتویک · دریاچه پرسپا · دریاچه لوسرن · سایما · دریاچه سر پونسون · دریاچه اشکودر · شنیاردوی · دریاچه تراسیمنو · دریاچه وان · ونرن · وترن · دریاچه زوریخ

  • دریاها

دریای آدریاتیک · دریای بالتیک · دریای بارنتز · دریای سفید · دریای سلتی · دریای کرت · دریای اژه · دریای گرینلند · دریای یونان · دریای ایرلند · مانش · دریای سیاه · دریای لیگوریا · دریای مرمره · دریای مدیترانه · دریای شمال · خلیج سرت · دریای تیرنی · اقیانوس اطلس

  • شهرها
آمستردام · آنتورپ · آرخانگلسک · آستراخان · آتن · بازل · بارسلونا · بلگراد · برلین · برن · بیرمنگام · بیلبائو · بوخوم · بولونیا · بوردو · بورگاس · براشوو · براتیسلاوا · برمن · بریستول · برنو · بروخه · بروکسل · بوخارست · بوداپست · شارلروآ · کیشیناو · کلوژ-نپوکا · کلن · کپنهاگن · کوردوبا · کورتریک · کراکوف · دیژون · دنیپرو · دونتسک · دورتموند · درسدن · دوبلین · دوبروونیک · دویسبورگ · دوسلدورف · ادینبرو · آیندهوون · ایروان · اسن · فلورانس · فرانکفورت · خنت · گدانسک · جنوآ · ژنو · گلاسگو · یوتبری · گراتس · گرانادا · گرونوبل · خرونینگن · لاهه · هامبورگ · هانوفر · اسلت · هلسینکی · یکاترینبورگ · اینسبروک · استانبول · کاتوویتسه · کازان · کی‌یف · خارکوف · کریفیی ریه · لاس پالماس · لوزان · لیدز · لستر · لایپزیک · لیژ · لیل · لیموژ · لینتس · لیسبون · لیورپول · لیوبلیانا · ووچ · لندن · لوهانسک · لوون · لوکزامبورگ · لویو · لیون · مادرید · مالاگا · مشلان · مالمو · منچستر · مانهایم · ماریوپول · مارسی · میلان · مینسک · مون · مون‌پلیه · مسکو · مونیخ · مورسیا · نامور · نانسی · نانت · ناپلی · نیوکاسل · نیس · نیکوزیا · نیژنی نووگورود · ناتینگهام · نورنبرگ · اودسا · اسلو · اوستنده · پالرمو · پالما د مایورکا · پاریس · پرم · پیزا · پلوودیف · پودگوریتسا · پورتو · پوزنان · پراگ · پریشتینا · رنس · رن · ریکیاویک · ریگا · رم · روستوف-نا-دونو · روتردام · روآن · روسه · زاربروکن · سن‌پترزبورگ · زالتسبورگ · سامارا · ساراگوسا · سارایوو · ساراتوف · سویا · شفیلد · اسکوپیه · صوفیه · اسپلیت · استکهلم · استراسبورگ · اشتوتگارت · شچچین · تالین · تفلیس · چلیابینسک · سالونیک · تیلبورخ · تیرانا · تولوز · تورین · تورکو · اوترخت · والنسیا · وارنا · ورونا · ونیز · وین · ویلنیوس · ورشو · ولگوگراد · وروتسواف · زاگرب · زوریخ

نگارخانه

اِتنا (Etna) کوهی آتشفشانی در شمال شرقی جزیره سیسیل است. این کوه با ۳۳۵۰ متر بلندی از سطح دریا، از بلندترین کوه‌ها و فعال‌ترین آتشفشان‌های اروپا است. سابقه فوران گدازه‌های مذاب از این آتفشان به ۳۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد.

فرهنگ اروپا

آلبانی · آلمان · آندورا · اتریش · بلژیک · بلاروس · بوسنی و هرزگوین · بلغارستان · قبرس · کرواسی · دانمارک · اسپانیا · استونی · فنلاند · فرانسه · یونان · مجارستان · ایرلند · ایسلند · ایتالیا · کوزوو · لتونی · لیختن اشتاین · لیتوانی · لوکزامبورگ · جمهوری مقدونیه · مالتا · مولداوی · موناکو · مونته نگرو · نروژ · هلند · لهستان · پرتغال · رومانی · انگلستان · روسیه · سان مارینو · صربستان · اسلواکی · اسلوونی · سوئد · سوئیس · جمهوری چک · ترکیه · اوکراین · واتیکان

چهره‌های سرشناس فرهنگی

زبان‌ها

درگاه‌های کشورها و سرزمین‌های اروپا

کشورهای مستقل اروپا
دیگر کشورها

سرزمین‌های به‌رسمیت‌شناخته‌نشده

Territoires contestés

اروپا در پروژه‌های خواهر

پیوند به ویکی‌واژه

ویکی‌واژه
(واژه‌نامه جهانی)
اروپا

پیوند به ویکی‌دانشگاه

ویکی‌دانشگاه
(منابع آموزشی)
اروپا

پیوند به ویکی‌کتاب

ویکی‌کتاب
(نوشتار و راهنما)
اروپا

پیوند به ویکی‌نبشته

ویکی‌نبشته
(کتابخانه جهانی)
اروپا

پیوند به ویکی‌گفتاورد

ویکی‌گفتاورد
(انبوه گفتاوردها)
اروپا

پیوند به ویکی‌خبر

ویکی‌خبر
(اخبار)
اروپا

ویکی‌سفر
(راهنمای رایگان سفر)
اروپا