ویکی‌پدیا:شیوه نوشتار کلمات واردشده به زبان فارسی
|
محتویات این صفحه هنوز جنبهٔ پیشنهادی دارد و با گذر زمان و نظردهی ویرایشگران دیگر، ممکن است رسمیت بیابد و به‌عنوان یک سیاست یا رهنمود مطرح گردد.
در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید. |
با پیشرفت و همه‌گیری رسانه‌های نوین چون اینترنت و سرعت افزوده‌شدن مفاهیمی که تا دیروز وجود نداشتند و در نتیجه نامی برای آنها نبود، برخوردها و دست‌اندازی‌های زبان‌ها به یکدیگر افزایش می‌یابد و بعضی از زبان‌ها نمی‌توانند سرعت لازم را در واژه‌سازی برای مفاهیم نو داشته باشند و در نتیجه واژه‌های جدید را از زبان اصلی آن به وام می‌گیرند که می‌تواند شامل آوردن واژهٔ اصلی را با شیوهٔ خط و حروف بومی باشد.
زبان فارسی پیش‌تر وام‌واژه‌های فراوانی را از زبان فرانسوی و پیش‌تر از آن واژگان بسیار بیشتری را از زبان عربی، در خود پذیرفته است. اما امروزه بیشترین وام‌واژه‌های واردشونده به زبان فارسی از سوی زبان انگلیسی است.
همان‌طور که گفته شد، زمانی که وام‌واژه‌ای به زبان وارد می‌شود، ممکن است به شیوهٔ خط و با حروف بومی زبان مقصد نگاشته شود. این مسئله بعضی از اوقات می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ به عنوان مثال می‌توان نمونه‌هایی از همین ویکی‌پدیای فارسی نقل کرد:
- یکی از توزیع‌های سیستم‌عامل لینوکس، Debian نام دارد. بحثی به‌وجود آمده بود که آیا باید آن را به‌صورت «دبیان» نوشت یا «دبی‌ین» و یا...
- بحث دیگری راجع به این مسئله به‌وجود آمده بود که برای واژهٔ Jazz (نوعی از موسیقی) باید بنویسیم «جز» یا «جاز» و یا...
- یا بحث دیگری در مورد نام Donald Knuth...
- و...
دلیل به‌وجود آمدن این صفحه احساس نیاز برای «تثبیت املای کلمات دخیل از زبانهای دیگر»∗ در ویکی‌پدیا و هدف آن به‌وجود آوردن فهرستی مورد تأیید از شیوهٔ نوشتار وام‌واژه‌های غیرفارسی به خط فارسی با هدف یکسان‌سازی شیوهٔ خط ویکی‌پدیای فارسی است.
چند اصل کلی ویرایش
- معمول‌ترین شیوهٔ نگارش وام‌واژه را (در کتب، نشریات و اینترنت) درنظر داشته باشید. این شکل نگارش مهمترین شکل است، زیرا مردم آن را در متن‌ها و جستجوهایشان بکار می‌برند.
- شیوه‌های مهجورتر نگارش را می‌توانید بعنوان صفحهٔ تغییر مسیر استفاده کنید. مثلاً می‌توان صفحهٔ تغییر مسیر داشت به شکل: دونالد کنوث که به دونالد کنوت اشاره می‌کند.
- نکته: لطفاً سر انتقال صفحات جنگ راه میندازید!
- اگر معمول‌بودن یک شیوهٔ نگارش از طرف دو ویرایشگر مورد تشکیک قرار گرفت:
- باید خونسردیشان را حفظ کنند!
- باید صحبت کنند و منبع بیاورند.
- و در نهایت در صورت رفع نشدن اختلاف از دیگران نظرخواهی کنند. اجماع کاربران مشکل را حل خواهد کرد.
چند قانون کلی برای نگارش وام‌واژه‌ها ویرایش
- ایسم‌ها (مکتب‌ها)
- برای ایسم‌ها همواره از ایسم استفاده می‌شود نه ایزم. مثال: کمونیسم در مقابل کمونیزم. سکولاریسم در مقابل سکولاریزم.
- تتابع حروف بی‌صدا (همخوان‌ها) در ابتدای کلمه
اگر دو حرف بی‌صدا در ابتدای کلمه به دنبال هم بیایند در صورتی که حرف اول صدای «س» یا «ش» بدهد هنگام حرف‌نویسی یک «الف» در ابتدای آن افزوده می‌شود: مثال: Smith ⇐ اسمیت، ولی Class ⇐ کلاس.
وام‌واژه‌ها و شیوهٔ نگارش پیشنهادی ویرایش
نام کشورها و قاره‌ها ویرایش
معمولاً در اکثر موارد اختلاف‌نظر در مورد شیوهٔ نگارش نام کشورها و قاره‌ها پیش نمی‌آید، اما موارد زیر قابل توجه‌اند:
- Africa: آفریقا (و نه افریقا)
- America: آمریکا (و نه امریکا)
پراکنده ویرایش
- Jazz: جاز
- Robot: رُبات
- Copy: کُپی
- Chocolate: شکلات
- Biscuit: بیسکویت
جستارهای وابسته ویرایش
- ویکی‌پدیا:درخواست برابر فارسی
- نگارش نام‌های خارجی
- ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (فارسی‌سازی نام‌های خارجی)
- ویکی‌پدیا:درخواست آوانگاری (یک ربات که چندان دقیق نیست)