ویکی‌پدیا

پی۱۶

پی۱۶ (انگلیسی: P16) که با نام‌های دیگری همچون بازدارندهٔ 2A کیناز وابسته با سایکلین، سرکوب‌کننده تومورهای متعدد ۱، p16INK4a و چندین نام دیگر شناخته می‌شود، پروتئینی است که فرایند تقسیم سلولی را از طریق آهسته‌تر کردن پیشرفت چرخهٔ سلولی از فاز G1 به فاز S، کُند می‌کند و در نتیجه، نوعی سرکوب‌گر تومور محسوب می‌شود. حذف بخشی از توالی از دی‌ان‌ای در جریان تقسیم سلولی در این ژن، سبب ساخت پروتئین پی۱۶ ناکارآمد و ناقص می‌گردد و بدین‌ترتیب چرخهٔ تقسیم سلولی شتاب می‌گیرد که زمینه‌ساز بروز انواع مختلف سرطان است.[۴][۵][۶]

CDKN2A
ساختارهای موجود
PDBجستجوی هم‌ساخت‌شناسی: PDBe RCSB
معین‌کننده‌ها
نام‌های دیگرCDKN2A, CDK4I, CDKN2, CMM2, INK4, INK4A, MLM, MTS-1, MTS1, P14, P14ARF, P16, P16-INK4A, P16INK4, P16INK4A, P19, P19ARF, TP16, cyclin-dependent kinase inhibitor 2A, cyclin dependent kinase inhibitor 2A, Genes, p16, ARF.
شناسه‌های بیرونیOMIM: 600160 MGI: 104738 HomoloGene: 55430 GeneCards: CDKN2A
هم‌ساخت‌شناسی
گونه‌هاانسانموش
Entrez

1029

12578

آنسامبل

ENSG00000147889

ENSMUSG00000044303

یونی‌پروت

P42771
Q8N726

P51480
Q64364

RefSeq (mRNA)

NM_001195132، NM_058195، NM_058196، NM_058197، XM_011517675، XM_011517676، NM_001363763، XM_047422596، XM_047422597، XM_047422598 NM_000077، NM_001195132، NM_058195، NM_058196، NM_058197، XM_011517675، XM_011517676، NM_001363763، XM_047422596، XM_047422597، XM_047422598

NM_009877 NM_001040654، NM_009877

RefSeq (پروتئین)

NP_001182061، NP_478102، NP_478104، XP_005251400، XP_011515977، XP_011515978، NP_001350692 NP_000068، NP_001182061، NP_478102، NP_478104، XP_005251400، XP_011515977، XP_011515978، NP_001350692
NP_478102.2

NP_034007 NP_001035744، NP_034007
NP_034007.1

موقعیت (UCSC)ن/مChr : 89.19 – 89.21 Mb
جستجوی PubMed[۲][۳]
ویکی‌داده
مشاهده/ویرایش انسانمشاهده/ویرایش موش
بازدارندهٔ 2A کیناز وابسته با سایکلین p19Arf در انتهای آمینی
ساختار راه‌حل برای ۳۷ اسید آمینه ریشهٔ آمینی پروتئین اِی‌آراف سرکوبگر تومور در موش
شناسه‌ها
نمادP19Arf_N
پی‌فمPF07392
اینترپروIPR010868
SCOPe1hn3 / SUPFAM

از پروتئین پی۱۶ می‌توان به‌عنوان یک نشانگر زیستی جهت بهبود دقت تشخیص بافتی در «نئوپلازی درون اپیتلیال دهانه رحم درجه ۳» استفاده کرد. پروتئین پی۱۶ همچنین در پیشگیری از ملانوما، سرطان دهانه رحم، سرطان واژن و سرطان مری نقش دارد.

پروتئین پی۱۶ در سال ۱۹۹۳ میلادی کشف شد. این پروتئین ۱۴۸ اسید آمینه دارد و جرم مولکولی آن، ۱۶ کیلو دالتون است و ۴ تکرار آنکرین دارد.[۷] در واقع عدد ۱۶ در نام این پروتئین اشاره به جرم مولکولی‌اش و نام‌اختصاری دیگرش p16INK4a هم اشاره به نقش آن در مهار کیناز وابسته به سایکلین CDK4 دارد.[۷]

ژن ویرایش

پروتئین پی۱۶ در انسان توسط ژن «CDKN2A» کُدگذاری می‌شود که بر روی بازوی کوتاه کروموزوم ۹ واقع است. این ژن چندین نسخهٔ رونویسی گوناگون تولید می‌کند که نخستین اگزون آنها متفاوت است. دست کم ۳ پیرایش دگرسان که پروتئین‌های گوناگونی را کدگذاری می‌کنند، شناخته شده‌است. ۲ مورد از این پیرایش‌ها، ایزوفرم‌های پروتئینی مرتبطی ایجاد می‌کند که بازدارنده آنزیم سی‌دی‌کی۴ هستند. نسخهٔ باقیماندهٔ دیگر، شامل یک اگزون ۱ جایگزین است که در ۲۰ جفت‌باز فوقانیِ باقیماندهٔ ژن قرار دارد. این نسخهٔ رونویسی، حاوی یک چارچوب خوانش باز متناوب (ARF) است که پروتئینی را می‌سازد که از نظر ساختاری با سایر انواع نسخه‌های تولیدی ارتباطی ندارد.[۸] این محصول متفاوت پروتئینی، تثبیت‌کننده ژن پی۵۳ است و با مولکول جداکنندهٔ ام‌دی‌ام۲، که یک پروتئین تجزیه‌کنندهٔ پی۵۳ است، تعامل دارد.[۹][۱۰] با وجود تفاوت‌های ساختاری و عملکردی، ایزوفُرم‌های مهارکنندهٔ کیناز وابسته به سایکلین و محصولات چارچوب خوانش باز متناوب کُدگذاری شده توسط این ژن، از طریق نقش‌های تنظیمی‌شان بر روی سی‌دی‌کی۴ و پی۵۳، در پیشرفت فاز G1 چرخه سلولی دارند. این ژن اغلب در طیف گسترده‌ای از تومورها دچار جهش یا حذف می‌شود و از آن به‌عنوان یک ژن سرکوب‌گر تومور مهم یاد می‌شود.[۴]

با بالا رفتن سن در موجودات زنده، بیان پی۱۶ به منظور کاهش تکثیر سلول بنیادی، افزایش می‌یابد.[۱۱] این کاهش تقسیم سلولی و تولید سلول‌های بنیادی نقش محافظتی علیه سرطان دارد اما خطرات مرتبط با پیری سلولی را افزایش می‌دهد.

اهمیت بالینی ویرایش

جهش‌هایی که سبب حذف یا کاهش عملکرد ژن CDKN2A می‌شوند با بروز انواع مختلف سرطان در ارتباط هستند و تغییر در این ژن، در رده سلولی نامیرای برخی سرطان‌ها یافت شده‌است.[۱۲][۱۳] به عنوان نمونه:

بروز سرطان لوزالمعده با جهش در ژن CDKN2A مرتبط است.[۱۴][۱۵][۱۶]

در کسانی که دچار جهش‌های این ژن هستند، خطر بروز ملانوما، سرطان‌های سرطان ریه و سرطان لوزالمعده، حنجره و دهان و گلو زیاد است و مصرف دخانیات، خطر بروز این سرطان‌های غیرملانومایی را بیشتر می‌کند.[۱۷]

حذف هموزیگوت پی۱۶ در رده‌های سلولی سرطان مری و سرطان معده یافت شده‌است.[۱۸]

جهش CDKN2A در رده‌های سلولی زایا، احتمال ایجاد سرطان پوست را بالا می‌برد.[۱۹]

وجود پروتئین پی ۱۶ در سلول‌های بافت پوششی سرطان سرطان‌های دهان و گلو با پیش‌آگهی خوب بیماری همراه است.[۲۰] وجود یا عدم وجود پروتئین پی ۱۶ در این سرطان آن چنان مهم است که «کمیته مشترک سرطان آمریکا» آن را در سیستم طبقه‌بندی مراحل این سرطان گنجانده‌است.[۲۱]

یافتن حذف پی۱۶ توسط روش آزمایشگاهی «هیبریداسیون فلوئورسانس درجا» (FISH) در سلول‌های سطحی مزوتلیوم، پیش‌بینی‌کننده وجود مزوتلیومای تهاجمی نهفته‌است.[۲۲]

تعامل‌های شیمیایی ویرایش

پروتئین پی۱۶ با مولکول‌های گوناگونی از جمله ام‌دی‌ام۲[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]، سی‌دی‌کی۴[۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲] و پی۵۳[۳۳][۲۴][۲۵] تعامل پروتئین-پروتئین دارد.

جستارهای وابسته ویرایش

منابع ویرایش

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ GRCm38: Ensembl release 89: ENSMUSG00000044303 - Ensembl, May 2017
  2. ↑ "Human PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
  3. ↑ "Mouse PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "Entrez Gene: CDKN2A cyclin-dependent kinase inhibitor 2A (melanoma, p16, inhibits CDK4)".
  5. ↑ Nobori T, Miura K, Wu DJ, Lois A, Takabayashi K, Carson DA (April 1994). "Deletions of the cyclin-dependent kinase-4 inhibitor gene in multiple human cancers". Nature. 368 (6473): 753–6. Bibcode:1994Natur.368..753N. doi:10.1038/368753a0. PMID 8152487. S2CID 13199401.
  6. ↑ Stone S, Jiang P, Dayananth P, Tavtigian SV, Katcher H, Parry D, Peters G, Kamb A (July 1995). "Complex structure and regulation of the P16 (MTS1) locus". Cancer Research. 55 (14): 2988–94. PMID 7606716.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ Serrano M, Hannon GJ, Beach D (December 1993). "A new regulatory motif in cell-cycle control causing specific inhibition of cyclin D/CDK4". Nature. 366 (6456): 704–7. Bibcode:1993Natur.366..704S. doi:10.1038/366704a0. PMID 8259215. S2CID 4368128.
  8. ↑ Hamosh, Ada. "Cyclin-dependent kinase inhibitor 2A; CDKN2A". OMIM. Retrieved 10 December 2013.
  9. ↑ "Molecular biology of cancer", Oxford University Press, 2005, شابک ‎۹۷۸−۰−۱۹−۹۲۶۴۷۲−۸, Section 5.3
  10. ↑ Roussel MF (September 1999). "The INK4 family of cell cycle inhibitors in cancer". Oncogene. 18 (38): 5311–7. doi:10.1038/sj.onc.1202998. PMID 10498883.
  11. ↑ Krishnamurthy J, Ramsey MR, Ligon KL, Torrice C, Koh A, Bonner-Weir S, Sharpless NE (September 2006). "p16INK4a induces an age-dependent decline in islet regenerative potential". Nature. 443 (7110): 453–7. Bibcode:2006Natur.443..453K. doi:10.1038/nature05092. PMID 16957737. S2CID 4402013.
  12. ↑ Liggett WH, Sidransky D (March 1998). "Role of the p16 tumor suppressor gene in cancer". Journal of Clinical Oncology. 16 (3): 1197–206. doi:10.1200/JCO.1998.16.3.1197. PMID 9508208.
  13. ↑ Rocco JW, Sidransky D (March 2001). "p16(MTS-1/CDKN2/INK4a) in cancer progression". Experimental Cell Research. 264 (1): 42–55. doi:10.1006/excr.2000.5149. PMID 11237522.
  14. ↑ Caldas C, Hahn SA, da Costa LT, Redston MS, Schutte M, Seymour AB, Weinstein CL, Hruban RH, Yeo CJ, Kern SE (September 1994). "Frequent somatic mutations and homozygous deletions of the p16 (MTS1) gene in pancreatic adenocarcinoma". Nature Genetics. 8 (1): 27–32. doi:10.1038/ng0994-27. PMID 7726912. S2CID 23195660.
  15. ↑ Bartsch D, Shevlin DW, Tung WS, Kisker O, Wells SA, Goodfellow PJ (November 1995). "Frequent mutations of CDKN2 in primary pancreatic adenocarcinomas". Genes, Chromosomes & Cancer. 14 (3): 189–95. doi:10.1002/gcc.2870140306. PMID 8589035. S2CID 22823227.
  16. ↑ Liu L, Lassam NJ, Slingerland JM, Bailey D, Cole D, Jenkins R, Hogg D (July 1995). "Germline p16INK4A mutation and protein dysfunction in a family with inherited melanoma". Oncogene. 11 (2): 405–12. PMID 7624155.
  17. ↑ Helgadottir H, Höiom V, Jönsson G, Tuominen R, Ingvar C, Borg A, Olsson H, Hansson J (August 2014). "High risk of tobacco-related cancers in CDKN2A mutation-positive melanoma families". Journal of Medical Genetics. 51 (8): 545–52. doi:10.1136/jmedgenet-2014-102320. PMC 4112445. PMID 24935963.
  18. ↑ Igaki H, Sasaki H, Kishi T, Sakamoto H, Tachimori Y, Kato H, Watanabe H, Sugimura T, Terada M (September 1994). "Highly frequent homozygous deletion of the p16 gene in esophageal cancer cell lines". Biochemical and Biophysical Research Communications. 203 (2): 1090–5. doi:10.1006/bbrc.1994.2294. PMID 8093026.
  19. ↑ Puig-Butille JA, Escámez MJ, Garcia-Garcia F, Tell-Marti G, Fabra À, Martínez-Santamaría L, Badenas C, Aguilera P, Pevida M, Dopazo J, del Río M, Puig S (March 2014). "Capturing the biological impact of CDKN2A and MC1R genes as an early predisposing event in melanoma and non melanoma skin cancer". Oncotarget. 5 (6): 1439–51. doi:10.18632/oncotarget.1444. PMC 4039222. PMID 24742402.
  20. ↑ Ang KK, et al. (2010). "Human papillomavirus and survival of patients with oropharyngeal cancer". New England Journal of Medicine. 363 (1): 24–35. doi:10.1056/NEJMoa0912217. PMC 2943767. PMID 20530316.
  21. ↑ Lydiatt WM, et al. (2017). "Head and neck cancers—major changes in the American Joint Committee on cancer eighth edition cancer staging manual". CA: A Cancer Journal for Clinicians. 67 (2): 122–137. doi:10.3322/caac.21389. PMID 28128848.
  22. ↑ Hwang H, Tse C, Rodriguez S, Gown A, Churg A (May 2014). "p16 FISH deletion in surface epithelial mesothelial proliferations is predictive of underlying invasive mesothelioma". The American Journal of Surgical Pathology. 38 (5): 681–8. doi:10.1097/PAS.0000000000000176. PMID 24503757. S2CID 28068784.
  23. ↑ Ivanchuk SM, Mondal S, Rutka JT (June 2008). "p14ARF interacts with DAXX: effects on HDM2 and p53". Cell Cycle. 7 (12): 1836–50. doi:10.4161/cc.7.12.6025. PMID 18583933.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Zhang Y, Wolf GW, Bhat K, Jin A, Allio T, Burkhart WA, Xiong Y (December 2003). "Ribosomal protein L11 negatively regulates oncoprotein MDM2 and mediates a p53-dependent ribosomal-stress checkpoint pathway". Molecular and Cellular Biology. 23 (23): 8902–12. doi:10.1128/MCB.23.23.8902-8912.2003. PMC 262682. PMID 14612427.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ Zhang Y, Xiong Y, Yarbrough WG (March 1998). "ARF promotes MDM2 degradation and stabilizes p53: ARF-INK4a locus deletion impairs both the Rb and p53 tumor suppression pathways". Cell. 92 (6): 725–34. doi:10.1016/S0092-8674(00)81401-4. PMID 9529249. S2CID 334187.
  26. ↑ Clark PA, Llanos S, Peters G (July 2002). "Multiple interacting domains contribute to p14ARF mediated inhibition of MDM2". Oncogene. 21 (29): 4498–507. doi:10.1038/sj.onc.1205558. PMID 12085228.
  27. ↑ Pomerantz J, Schreiber-Agus N, Liégeois NJ, Silverman A, Alland L, Chin L, Potes J, Chen K, Orlow I, Lee HW, Cordon-Cardo C, DePinho RA (March 1998). "The Ink4a tumor suppressor gene product, p19Arf, interacts with MDM2 and neutralizes MDM2's inhibition of p53". Cell. 92 (6): 713–23. doi:10.1016/S0092-8674(00)81400-2. PMID 9529248. S2CID 17190271.
  28. ↑ Li J, Melvin WS, Tsai MD, Muscarella P (April 2004). "The nuclear protein p34SEI-1 regulates the kinase activity of cyclin-dependent kinase 4 in a concentration-dependent manner". Biochemistry. 43 (14): 4394–9. CiteSeerX 10.1.1.386.140. doi:10.1021/bi035601s. PMID 15065884.
  29. ↑ Sugimoto M, Nakamura T, Ohtani N, Hampson L, Hampson IN, Shimamoto A, Furuichi Y, Okumura K, Niwa S, Taya Y, Hara E (November 1999). "Regulation of CDK4 activity by a novel CDK4-binding protein, p34(SEI-1)". Genes & Development. 13 (22): 3027–33. doi:10.1101/gad.13.22.3027. PMC 317153. PMID 10580009.
  30. ↑ Ewing RM, Chu P, Elisma F, Li H, Taylor P, Climie S, et al. (2007). "Large-scale mapping of human protein-protein interactions by mass spectrometry". Molecular Systems Biology. 3: 89. doi:10.1038/msb4100134. PMC 1847948. PMID 17353931.
  31. ↑ Fåhraeus R, Paramio JM, Ball KL, Laín S, Lane DP (January 1996). "Inhibition of pRb phosphorylation and cell-cycle progression by a 20-residue peptide derived from p16CDKN2/INK4A" (PDF). Current Biology. 6 (1): 84–91. doi:10.1016/S0960-9822(02)00425-6. PMID 8805225. S2CID 23024663.
  32. ↑ Coleman KG, Wautlet BS, Morrissey D, Mulheron J, Sedman SA, Brinkley P, Price S, Webster KR (July 1997). "Identification of CDK4 sequences involved in cyclin D1 and p16 binding". The Journal of Biological Chemistry. 272 (30): 18869–74. doi:10.1074/jbc.272.30.18869. PMID 9228064.
  33. ↑ Rizos H, Diefenbach E, Badhwar P, Woodruff S, Becker TM, Rooney RJ, Kefford RF (February 2003). "Association of p14ARF with the p120E4F transcriptional repressor enhances cell cycle inhibition". The Journal of Biological Chemistry. 278 (7): 4981–9. doi:10.1074/jbc.M210978200. PMID 12446718.

پیوند به بیرون ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پی۱۶&oldid=39540538»