ابراهیم نادری کازرونی

دانشمند و بازرگان دورهٔ زندیه و قاجاریه

میرزا محمدابراهیم کازرونی مشهور به نادری (زاده ۱۱۸۰ قمری در کازرون[۱])، پزشک، ریاضی‌دان، اخترشناس، شاعر، عارف و بازرگان ایرانی بود[۲] که در دوران حکومت‌های زندیه و قاجاریه می‌زیست.

میرزا محمدابراهیم کازرونی
زادهٔ۱۱۸۰ هجری قمری
کازرون، ایران
درگذشت۱۲۶۰ هجری قمری
شیراز، ایران
ملیتایرانی
آثارتاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس، دیوان اشعار
دورهزندیه، قاجاریه
والدینمیرزا اسماعیل کازرونی

تولد و زندگی در دوران حکومت زندیه

ویرایش

میرزا ابراهیم فرزند میرزا اسماعیل، از افراد عالی‌رتبه کازرون بود و در سال ۱۱۸۰ هجری قمری در همین شهر متولد شد. عموی میرزا ابراهیم در شیراز، حکیم‌باشی دربار زندیه و مشهور به مسیحای زمان[۳] بود و به همین علت، میرزا ابراهیم در جوانی از کازرون به شیراز رفت تا نزد عمویش به تحصیل علوم و طبابت بپردازد.[۴][۵] میرزا ابراهیم در سال ۱۲۱۸ قمری به همراه محمدنبی‌خان شیرازی که از سوی دربار زند به عنوان سفیر ایران در هندوستان منصوب شده بود به این کشور عزیمت کرد و به تجارت پرداخت.[۶] او نهایتاً پس از کسب ثروت فراوان در سال ۱۲۲۱ قمری به ایران بازگشت و در شیراز اقامت گزید.

زندگی در دوران حکومت قاجار

ویرایش

در دوران قاجار و پس از به تخت نشستن محمدشاه در سال ۱۲۵۰ قمری، این پادشاه میرزا ابراهیم کازرونی را به سبب آگاهی داشتن از اوضاع مناطق جنوبی ایران، مأمور تهیه کتابچه‌ای برای شناخت بنادر ‌و جزایر خلیج فارس کرد که حاصل آن کتابی تحت عنوان تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس بود. وی ظاهراً از طرف محمدشاه قاجار مأموریتی نیز در کازرون داشته است.[۷][۸]

علاوه بر کتاب تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس، دیوان اشعاری که شامل مثنوی‌هایی مانند گلستان خلیل، مشرق‌الاشراق، شایق و مشتاق، انفس و آفاق، منهج‌العشّاق و چهل صباح بوده، از او به جا مانده است. ظاهراً فرصت‌الدوله شیرازی برخی از این مثنوی‌ها را در کازرون رؤیت کرده است.[۹][۱۰]

رضاقلی‌خان هدایت در کتاب ریاض‌العارفین سال تقریبی مرگ او را ۱۲۶۰ هجری قمری اعلام می‌کند ‌و بیان می‌دارد که او در شیراز وفات یافته است.[۱۱]

منابع

ویرایش
  1. «سال و محل تولد نادری کازرونی». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۲۴.
  2. «علوم نادری کازرونی». راسخون. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۲۴.
  3. «زندگینامه ابراهیم نادری کازرونی». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۴.
  4. «زندگینامه میرزا ابراهیم نادری کازرونی». راسخون. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۲۴.
  5. فسایی، میرزا حسن. فارسنامه ناصری. ص. ۲۵۴ (جلد ‌دوم).
  6. «زندگینامه ابراهیم نادری کازرونی (تجارت در هندوستان)». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۴.
  7. «زندگینامه ابراهیم نادری کازرونی (مأموریت‌های محمدشاه قاجار به او)». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۴.
  8. نادری کازرونی، ابراهیم. تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس. ص. ۱۸ - ۲۱ - ۲۴.
  9. «زندگینامه ابراهیم نادری کازرونی (بخش کتاب و دیوان اشعار)». دانشنامه بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۲۴.
  10. شیرازی، فرصت‌الدوله. آثار عجم. ص. ۳۲۸.
  11. هدایت، رضاقلی‌خان. مجمع‌الفصحا. ص. ۱۰۳۳ (جلد دوم).