الغ‌تپه
اُلُغ‌تپه (به ترکمنی به معنی تپهٔ بزرگ) یک مکان باستانی عصر برنز در دامنه کوه‌های کپه‌داغ واقع در صحرای قره‌قوم در منطقه قهقهه در استان آخال در جنوب شرقی ترکمنستان و در نزدیکی مرز ایران است. این محدوده حدود ۱۳ هکتار مساحت را شامل می‌شود و بر روی تپه‌ای به ارتفاع حدود ۳۰ متر قرار دارد و طولانی‌ترین توالی چینه‌نگاری آسیای میانه از اواخر دوران نوسنگی تا دوران پیش از هخامنشی را نمایان می‌کند.[۱][۲]
Ulug depe (به ترکمنی) | |
  موقعیت در ترکمنستان | |
| مختصات | ۳۷°۹′۲۰٫۲۳″ شمالی ۶۰°۱′۴۶٫۰۲″ شرقی / ۳۷٫۱۵۵۶۱۹۴°شمالی ۶۰٫۰۲۹۴۵۰۰°شرقی |
|---|---|
| تاریخ | |
| دوره‌ها | عصر برنز |
| فرهنگ‌ها | تمدن آمودریا |
تاریخ ویرایش
طبق جدول زیر، Olivier Lecomte، تقویمی را برای سکونت‌گاه‌های جنوب آسیای مرکزی و و الغ‌تپه ارائه می‌کند:[۳]
| دوره زمانی | تاریخ |
|---|---|
| نوسنگی از نوع جیتون | ۶۲۰۰–۵۰۰۰ قبل از میلاد |
| پیش از مس‌سنگی (آب نو یک‌آ) | ۵۲۰۰–۴۸۰۰ قبل از میلاد |
| مس‌سنگی اولیه (نمازگاه یکم) | ۴۸۰۰–۴۰۰۰ قبل از میلاد |
| مس‌سنگی میانی (نمازگاه دوم) | ۴۰۰۰–۳۵۰۰ قبل از میلاد |
| مس‌سنگی پسین (نمازگاه سوم) | ۳۵۰۰–۳۰۰۰ قبل از میلاد |
| برنز اولیه (نمازگاه چهارم) | ۳۰۰۰–۲۵۰۰ قبل از میلاد |
| برنز میانی (نمازگاه پنجم) | ۲۵۰۰–۲۲۰۰ قبل از میلاد |
| برنز دیرهنگام (نمازگاه ششم) | ۲۲۰۰–۱۵۰۰ قبل از میلاد |
| برنز اواخر (تمدن آمودریا، مرحله گنور) | ۲۲۰۰–۱۸۰۰ قبل از میلاد |
| برنز دیررس (مرو، فاز توگولوک) | ۱۸۰۰–۱۵۰۰ قبل از میلاد |
| آهن اولیه (یازتپه اول) | ۱۵۰۰–۱۱۰۰ قبل از میلاد |
| دهستان باستانی (ترکمنستان غربی) | ۱۳۰۰–۵۰۰ قبل از میلاد |
| پیش از هخامنشیان و هخامنشیان (یازتپه دوم و سوم) | ۱۱۰۰–۳۲۹ قبل از میلاد |
اکتشافات ویرایش
همچنین در کاوش‌های لایه‌های برنز پسین «مجموعه افشره‌سازی» برای تهیه آشامیدنی هوم پیدا شد. این مجموعه، مشابه آنچه است که در گنورتپه نیز یافت شده.
- «... شامل یک ملات سنگی عظیم و یک گلدان، یک سنگ فشار با یک برآمدگی نیمه‌کروی در مرکز آن، و در کنار آن نیمه‌کره‌ای با تعمیق مشابه بود.»[۴]
به نظر می‌رسد گونورتپه از حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح شهر مرکزی در تمدن باستان آمودریا است که به آن مجموعه باستان‌شناسی باختری-مروی نیز می‌گویند.[۵]
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ Lhuillier, J. , (2016)."Ulug-depe and the transition period from Bronze Age to Iron Age in Central Asia: A Tribute to V. I. Sarianidi" بایگانی‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳ توسط Wayback Machine in Transactions of Margiana Archaeological Expedition Vol. 6, p. 509. (Academia.edu بایگانی‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۳ توسط Wayback Machine)
- ↑ "French archaeologists present new findings to Ak Bugdai museum". turkmenistan.ru. October 31, 2007. Retrieved November 1, 2009.
- ↑ Lecomte, Olivier, (2011)."Ulug-depe: 4000 Years of Evolution between Plain and Desert" بایگانی‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۳ توسط Wayback Machine, in Historical and Cultural Sites of Turkmenistan, p. 223.
- ↑ Victor Sarianidi, Margiana and Soma-Haoma. Electronic Journal of Vedic Studies (EJVS), Vol. 9 (2003) Issue 1c (May 5); archived 10 May 2020
- ↑ "La mission archéologique Franco-Turkmène" (به فرانسوی). Guimet National Museum of Asian Arts. Archived from the original on March 11, 2008. Retrieved November 1, 2009.