بحر جدید

بحرِ جَدید (غَریب) در اصطلاح عروضی، به بحر شعری مختلف‌الارکان از ترکیب و تکرار سه رکن «فاعلاتن/ فاعلاتن/ مُستَفعِلُن» (- ل - -/ - ل - -/ - - ل -) یا زحافات آنها تشکیل شده‌است. جدید از بحور نوپدید است. (فاعلاتن/ فاعلاتن/ مستفعلن: سبب خفیف، وتد مقرون، سبب خفیف/ سبب خفیف، وتد مقرون، سبب خفیف/ دو سبب خفیف، وتد مقرون «°|°°|°|/ °|°°|°|/ °|°|°°| – – ᴗ –/ – – ᴗ –/ – – – ᴗ»)

از بحرهایی است که در زبان فارسی چندان متداول نیست. وزن سالمِ کامل آن:

• فاعلاتن فاعلاتن مستفعلن (- ل - - /- ل - - /- - ل -): بحر جدید مسدس سالم

ای نگارین روی دلبر، کم کن ستم / کاین دل من بی رخ تو، پر شد ز غم (المعجم)

دیگر وزن پرکاربرد آن:

• فعلاتن فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون

زحافات

زحافات (تغییرات) مشهور بحر جدید در شعر فارسی، از فاعلاتن و از مستفعلن هر دو (خبن) است. از فاعلاتن:

1. فعلاتن: مخبون

از مستفعلن:

1. مفاعلن: مخبون

اوزان

اوزان پرکاربرد بحر جدید:

• فاعلاتن فاعلاتن مستفعلن: بحر جدید مسدس سالم*
• فعلاتن فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون*
• فاعلاتن مستفعلن: بحر جدید مربع سالم
• فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون

پانویس

* اوزان پرکاربرد

منابع

• عروض و قافیه؛ نگاهی تازه به اوزان و ضراب‌آهنگ شعر فارسی، مؤلف: حسن مددی، تهران: تیرگان، پ نخست: ۱۳۸۵.
• عروض فارسی؛ شیوه‌ای نو برای آموزش عروض و قافیه، مؤلف: عباس ماهیار، مشاور مجموعه: حسن انوری، تهران: نشر قطره، چاپ پنجم: ۱۳۷۹.