بحرِ جَدید (غَریب) در اصطلاح عروضی، به بحر شعری مختلف‌الارکان از ترکیب و تکرار سه رکن «فاعلاتن/ فاعلاتن/ مُستَفعِلُن» (- ل - -/ - ل - -/ - - ل -) یا زحافات آنها تشکیل شده‌است. جدید از بحور نوپدید است. (فاعلاتن/ فاعلاتن/ مستفعلن: سبب خفیف، وتد مقرون، سبب خفیف/ سبب خفیف، وتد مقرون، سبب خفیف/ دو سبب خفیف، وتد مقرون «°|°°|°|/ °|°°|°|/ °|°|°°| – – ᴗ –/ – – ᴗ –/ – – – ᴗ»)

از بحرهایی است که در زبان فارسی چندان متداول نیست. وزن سالمِ کامل آن:

  • فاعلاتن فاعلاتن مستفعلن (- ل - - /- ل - - /- - ل -): بحر جدید مسدس سالم
ای نگارین روی دلبر، کم کن ستم / کاین دل من بی رخ تو، پر شد ز غم (المعجم)

دیگر وزن پرکاربرد آن:

  • فعلاتن فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون

زحافات

ویرایش

زحافات (تغییرات) مشهور بحر جدید در شعر فارسی، از فاعلاتن و از مستفعلن هر دو (خبن) است. از فاعلاتن:

  1. فعلاتن: مخبون

از مستفعلن:

  1. مفاعلن: مخبون

اوزان

ویرایش

اوزان پرکاربرد بحر جدید:

  • فاعلاتن فاعلاتن مستفعلن: بحر جدید مسدس سالم*
  • فعلاتن فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون*
  • فاعلاتن مستفعلن: بحر جدید مربع سالم[۱]
  • فعلاتن مفاعلن: بحر جدید مسدس مخبون[۲]

پانویس

ویرایش

* اوزان پرکاربرد

منابع

ویرایش
  1. (در حقیقت مربع سالم بحر خفیف است)
  2. (در حقیقت مخبون بحر خفیف است)
  • عروض و قافیه؛ نگاهی تازه به اوزان و ضراب‌آهنگ شعر فارسی، مؤلف: حسن مددی، تهران: تیرگان، پ نخست: ۱۳۸۵.
  • عروض فارسی؛ شیوه‌ای نو برای آموزش عروض و قافیه، مؤلف: عباس ماهیار، مشاور مجموعه: حسن انوری، تهران: نشر قطره، چاپ پنجم: ۱۳۷۹.