تبیین

«شرح» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای سوره قرآن، انشراح را مشاهده کنید.

تبیین مجموعه‌ای از گزاره هاست که برای این تقریر می‌شود که مجموعه حقایقی که علل، بافتار یا پس زمینه مفهومی و پیامدهای آن حقایق را روشن می‌کند را توصیف کند. این توصیف ممکن است قوانین یا قاعده‌هایی را وضع کند. همچنین ممکن است که قوانین موجود را نسبت به هر شیء یا پدیده‌ای بیازماید. اجزای یک تبیین ممکن است که ضمنی بوده و در هم تنیده باشند.

تبیین معمولاً بر فهمی استوار است که توسط رسانه‌هایی مانند موسیقی، متن و گرافیک بازنمایی می‌شود؛ بنابراین تبیین در معرض تفسیر و بحث قرار می‌گیرد.

در تحقیقات علمی تبیین یکی از اهداف چندگانه تحقیق تجربی به‌شمار می‌آید. تبیین راهی است برای پرده گشایی از دانش جدید و گزارش روابط میان جنبه‌های مختلف میان روابط پدیده‌های مورد مطالعه. تبیین بدنبال پاسخ به سؤال چرا است. تبیین‌ها قدرت تبیین مختلفی دارند. فرضیه رسمی ابزاری نظری است که برای اعتبار سنجی تبیین در تحقیقات تجربی استفاده می‌شود.

شبه تبیین

رایشنباخ در کتاب پیدایش فلسفهٔ علمی مثالی از شبه تبیین (pseudo-explanation) می زند.

میل به فهم جهان فیزیکی در همهٔ روزگاران بدین پرسش انجامیده است که جهان چگونه آغاز شده؟اساطیر اقوام و ملل گوناگون دارای اسطوره‌هایی درباره ی مبدأ جهان هستی هستنند. .معروفترین داستان افرینش زاییده ی تخیل عبرانی‌ها درکتاب مقدس دیده می‌شود و تاریخ ان به حدود سده ی نهم پیش از میلاد مسیح می رسد.این داستان جهان را همچنان افرینش خداوند تبیین میکند.این تبیین از نوع تبیینی خام و ساده است که ذهنی بدوی یا ذهن کودکان را خوش می‌آید. چون با تمثیلها و شباهتهای انسان‌وار انگارانه به مطلب میپردازد: همانا که انسان‌ها خانه و ابزار و باغ می سازند خداوند جهان را می سازد. و یکی از عام ترین و اساسی ترین مسائل یعنی مسئله پیدایش و تکوین جهان فیزیکی از طریق شباهت باتجارب و اعمال محیط روزانه پاسخ داده می‌شود.اینکه تصاویری از این نوع تبیینی به دست نمیدهند و اینکه این تصاویر اگر هم حقیقت داشته باشند حل مسئله تبیین را تنها مشکل تر می سازد. بارها بدرستی مورد بحث قرار گرفته‌است این داستان افرینش یک شبیه تبیین است.