جایزه گنکور (به فرانسوی: Prix Goncourt) جایزه‌ای است ادبی که در پی وصیت ادمون دو گنکور به سال ۱۸۹۶ بنیان گذاشته‌شد. مجمع ادبی گنکور به‌طور رسمی در سال ۱۹۰۲ میلادی تأسیس شد و نخستین دوره جایزه در روز ۲۱ دسامبر سال ۱۹۰۳ برگزار شد.

جایزه گنکور
Prix Goncourt
توصیف"بهترین و خلاق‌ترین اثر منثور سال"
تاریخنوامبر، سالانه
کشورفرانسه
برگزارکنندهفرهنگستان گنکور
نخستین دوره۱۹۰۳
وبگاه

جایزه گنکور هر ساله نصیب «بهترین کتاب داستانی» می‌شود که طی «همان سال» منتشر شده باشد. بیشتر اوقات جایزه گنکور به یک رمان اعطا می‌شود. جایزه نقدی گنکور، نمادین و تنها معادل ۱۰ یورو است؛ اما باعث افزایش جدی فروش اثر برنده و سایر آثار نویسنده برگزیده خواهد شد.[۱]

اعضای فرهنگستان گنکور هر دوشنبه اول ماه در تالار مخصوص خود که در طبقه نخست رستوران دروان پاریس واقع شده‌است گرد هم جمع می‌شوند. به‌طور معمول برنده جایزه روز ۳ نوامبر پس از صرف ناهار مشخص می‌شود.

آکادمی گنکور که بیش از صد سال سابقه فعالیت دارد، علاوه بر جایزه اصلی خود که هر سال در ماه نوامبر اهدا می‌شود و مهم‌ترین و معتبرترین جایزه ادبی فرانسه به‌شمار می‌آید، جوایز جانبی دیگری نیز دارد: جایزه گنکور برای اولین رمان، جایزه گنکور دبیرستانی‌ها، جایزه گنکور داستان کوتاه، جایزه گنکور شعر، جایزه کنگور زندگی‌نامه‌نویسی و جوایز گنکور به انتخاب برخی کشورها مثل بلژیک، سوئیس، تونس، ایتالیا، رومانی و جایزه کنگور کشورهای خاورمیانه از جمله ایران.[۲]

هر نویسنده در زندگی ادبی خود تنها یک بار برنده این جایزه می‌شود، در این میان رومن گاری یک استثناء است: او یک بار در سال ۱۹۵۶ برای رمان ریشه‌های آسمان و یک بار در سال ۱۹۷۵ بابت رمان زندگی در پیش رو و با نام مستعار امیل آژار برنده شد.

جایزه گنکور اولین رمان در سال ۲۰۱۷ به رمان «مارکس و عروسک» نوشته مریم مجیدی، نویسنده سی و هفت ساله ایرانی-فرانسوی اهدا شد. این نخستین بار بود که یک نویسنده ایرانی فرانسوی‌زبان چنین جایزه معتبری را دریافت کرد.[۲]

برندگان

ویرایش
سال تصویر نویسنده ناشر (مرتبه) یادداشت
۱۹۰۳   ژان آنتوان نو Force ennemie La Plume Lauréat franco-américain d'expression française
۱۹۰۴ لئون فرپیه La Maternelle Michel
۱۹۰۵   کلود فارر Les Civilisés Paul Ollendorff
۱۹۰۶   ژروم و ژان تارو Dingley, l'illustre écrivain Cahiers de la Quinzaine
۱۹۰۷   امیل موزلی Terres lorraines et Jean des Brebis ou le Livre de la misère Plon
۱۹۰۸ فرانسیس دو میوماندر Écrit sur de l'eau... Émile-Paul Frères
۱۹۰۹ ماریوس-اری لبلوند En France Fasquelle Nom de plume de deux cousins,
écrivains originaires de La Réunion
۱۹۱۰   لوئیس پرگاد De Goupil à Margot Mercure de France
۱۹۱۱   آلفونس دو شاتوبریان Monsieur des Lourdines گراسه
۱۹۱۲ آندره ساوینگنون Filles de la pluie گراسه (2)
۱۹۱۳ مارک الدر Le Peuple de la mer Calmann-Lévy
۱۹۱۴ آدرین برتراند L'Appel du sol Calmann-Lévy (2) Décerné en 1916
۱۹۱۵ رنه بنجامین Gaspard Fayard
۱۹۱۶   هنری باربوس آتش Le Feu فلاماریون
۱۹۱۷ هانری مالرب شعله در دست La Flamme au poing آلبن میشل (2)
۱۹۱۸   ژرژ دوامل تمدن Civilisation Mercure de France (2)
۱۹۱۹   مارسل پروست در جستجوی زمان از دست‌رفته À l'ombre des jeunes filles en fleurs گالیمار À la recherche du temps perdu (vol. 2)
۱۹۲۰ Ernest Pérochon Nêne Plon (2) Publié en 1914 aux éditions Clouzot
۱۹۲۱   رنه ماران Batouala آلبن میشل (3) Premier écrivain antillais récompensé
۱۹۲۲   Henri Béraud Le Martyre de l'obèse آلبن میشل (4)
۱۹۲۳ Lucien Fabre Rabevel ou le Mal des ardents گالیمار (2)
۱۹۲۴ Thierry Sandre Le Chèvrefeuille, le Purgatoire, le Chapitre XIII گالیمار (3)
۱۹۲۵   موریس ژنووا Raboliot گراسه (3)
۱۹۲۶   Henri Deberly Le Supplice de Phèdre گالیمار (4)
۱۹۲۷   Maurice Bedel Jérôme 60° latitude nord گالیمار (5)
۱۹۲۸ Maurice Constantin-Weyer Un homme se penche sur son passé Rieder
۱۹۲۹   مارسل آرلان L'Ordre گالیمار (6)
۱۹۳۰   Henri Fauconnier Malaisie Stock
۱۹۳۱   Jean Fayard Mal d'amour Fayard
۱۹۳۲   Guy Mazeline Les Loups گالیمار (7) Année du Voyage au bout de la nuit de Céline
۱۹۳۳   آندره مالرو وضع بشر La Condition humaine گالیمار (8)
۱۹۳۴   روژه ورسل Capitaine Conan آلبن میشل (5)
۱۹۳۵   Joseph Peyré Sang et Lumières گراسه (4)
۱۹۳۶   ماکرنس وان در مرش قلب پاک L'Empreinte du dieu آلبن میشل (6)
۱۹۳۷ شارل پلیسنیه Faux Passeports Corrêa Auteur belge, premier lauréat étranger
۱۹۳۸   آنری ترویا L'Araigne Plon (3)
۱۹۳۹   فیلیپ آریا Les Enfants gâtés گالیمار (9)
۱۹۴۰ Francis Ambrière Les Grandes Vacances Nouvelle France Réservé, le prix est attribué en 1946
۱۹۴۱   هانری پورا Vent de Mars گالیمار (10)
۱۹۴۲   Marc Bernard Pareils à des enfants گالیمار (11)
۱۹۴۳ Marius Grout Passage de l'homme گالیمار (12)
۱۹۴۴   الزا تریوله Le premier accroc coûte 200 francs Denoël Première femme à recevoir le Goncourt
۱۹۴۵   ژان-لویی بوری دهکده من در زمان آلمان‌هاMon village à l'heure allemande فلاماریون (2)
۱۹۴۶ ژان-ژاک گوتیه Histoire d'un fait divers Julliard
۱۹۴۷ ژان-لوئی کورتی Les Forêts de la nuit Julliard (2)
۱۹۴۸   موریس دروئون Les Grandes Familles Julliard (3)
۱۹۴۹   روبر مرل Week-end à Zuydcoote گالیمار (13)
۱۹۵۰ پل کالین بازیهای وحشی Les Jeux sauvages گالیمار (14)
۱۹۵۱   ژولین گراک Le Rivage des Syrtes Corti refusé par l'auteur
۱۹۵۲ بئاتریکس بک لئون مورن کشیش Léon Morin, prêtre گالیمار (15)
۱۹۵۳ Pierre Gascar Les Bêtes گالیمار (16)
۱۹۵۴   سیمون دو بووار ماندارین‌ها Les Mandarins گالیمار (17)
۱۹۵۵ روژه ایکور Les Eaux mêlées آلبن میشل (7)
۱۹۵۶ رومن گاری ریشه‌های آسمان Les Racines du ciel گالیمار (18)
۱۹۵۷ روژه ویان La Loi گلیمر (19)
۱۹۵۸ Francis Walder Saint-Germain ou la Négociation گالیمار (20) Auteur belge
۱۹۵۹   آندره شوارتس-بارت Le Dernier des Justes Seuil
۱۹۶۰ Vintila Horia Dieu est né en exil Fayard attribué mais non décerné à l'auteur en raison de son passé politique
۱۹۶۱ Jean Cau La Pitié de Dieu گالیمار (21)
۱۹۶۲   Anna Langfus Les Bagages de sable گالیمار (22)
۱۹۶۳ آرمان لانو Quand la mer se retire Julliard (4)
۱۹۶۴   Georges Conchon L'État sauvage آلبن میشل (7)
۱۹۶۵ Jacques Borel L'Adoration گالیمار (23)
۱۹۶۶   ادموند شارل-رو Oublier Palerme گراسه (5)
۱۹۶۷   آندره پیر دو ماندیارگه La Marge گالیمار (24)
۱۹۶۸ Bernard Clavel Les Fruits de l'hiver میوه‌های زمستان Robert-Laffont
۱۹۶۹ فلسین مارسو Creezy گالیمار (25)
۱۹۷۰   میشل تورنیه Le Roi des aulnes aulnes گالیمار (26)
۱۹۷۱ ژاک لورن Les Bêtises گراسه (6)
۱۹۷۲   Jean Carrière L'Épervier de Maheux Pauvert
۱۹۷۳   ژاک شیسکس L'Ogre گراسه (7) Premier lauréat suisse
۱۹۷۴ Pascal Lainé La Dentellière گالیمار (27)
۱۹۷۵ امیل آژار (رومن گاری) زندگی در پیش رو La Vie devant soi Mercure de France (3) Unique cas de double lauréat,
par ignorance de la mystification
۱۹۷۶   Patrick Grainville Les Flamboyants Seuil (2)
۱۹۷۷   دیدی دکواین جان جهنم John l'Enfer Seuil (3)
۱۹۷۸   پاتریک مودیانو خ‍ی‍اب‍ان ب‍وت‍ی‍ک‍ه‍ای ت‍اری‍ک Rue des Boutiques obscures گالیمار (28)
۱۹۷۹ Antonine Maillet Pélagie-la-Charrette گراسه (8) Première lauréate canadienne
۱۹۸۰   Yves Navarre Le Jardin d'acclimatation فلاماریون (3)
۱۹۸۱   لوسین بودار آن ماری Anne Marie گراسه (9)
۱۹۸۲   Dominique Fernandez Dans la main de l'ange گراسه (10)
۱۹۸۳ فردریک تریستان Les Égarés Balland
۱۹۸۴   مارگریت دوراس L'Amant Éditions de Minuit
۱۹۸۵   Yann Queffélec Les Noces barbares گالیمار (29)
۱۹۸۶ Michel Host Valet de nuit گراسه (11)
۱۹۸۷   طاهر بن جلون La Nuit sacrée Seuil (4) Premier lauréat marocain et donc africain
۱۹۸۸   اریک اورسنا نمایشگاه استعماری L'Exposition coloniale Seuil (5)
۱۹۸۹ ژان ووترا Un grand pas vers le bon Dieu گراسه (12)
۱۹۹۰ ژان روئو Les Champs d'honneur Éditions de Minuit (2)
۱۹۹۱ پیر کومبسکو Les Filles du Calvaire گراسه (13)
۱۹۹۲   Patrick Chamoiseau Texaco گالیمار (30)
۱۹۹۳   امین معلوف Le Rocher de Tanios گراسه (14) Premier lauréat libanais
۱۹۹۴   Didier van Cauwelaert Un aller simple آلبن میشل (8)
۱۹۹۵   آندره مکین Le Testament français Mercure de France (4) Également prix Médicis
۱۹۹۶ Pascale Roze Le Chasseur Zéro آلبن میشل (9)
۱۹۹۷   پاتریک رامبو La Bataille گراسه (15) Également جایزه بزرگ رمان فرهنگستان فرانسه
۱۹۹۸   پل کنستان Confidence pour confidence گالیمار (31)
۱۹۹۹ ژان اشنوز من راهی می‌شوم Je m'en vais Éditions de Minuit (3)
۲۰۰۰ Jean-Jacques Schuhl Ingrid Caven گالیمار (32)
۲۰۰۱   ژان کریستف روفان برزیل قرمز Rouge Brésil گالیمار (33)
۲۰۰۲   پاسکال کنیار سایه‌های سرگردان Les Ombres errantes گراسه (16)
۲۰۰۳ ژاک پیر آمت معشوقه برشت La Maîtresse de Brecht آلبن میشل (10)
۲۰۰۴   لوران گوده Le Soleil des Scorta Actes Sud
۲۰۰۵ فرانسوا ویه‌گونس Trois jours chez ma mère گراسه (17) Auteur belge
۲۰۰۶   جاناتان لیتل Les Bienveillantes گالیمار (34) Également جایزه بزرگ رمان فرهنگستان فرانسه
۲۰۰۷   ژیل لوروا آهنگ آلاباما Alabama Song Mercure de France (5)
۲۰۰۸   عتیق رحیمی سنگ صبور Syngué sabour. Pierre de patience P.O.L.
۲۰۰۹   ماری نادی سه زن قدرتمند Trois femmes puissantes گالیمار (35)
۲۰۱۰   میشل ولبک نقشه و قلمرو La Carte et le Territoire فلاماریون (4)
۲۰۱۱   الکسی ژنی هنر جنگ فرانسوی L'Art français de la guerre گالیمار (36)
۲۰۱۲   ژروم فراری دربارهٔ سقوط روم Le Sermon sur la chute de Rome Actes Sud (2)
۲۰۱۳   پیر لمایتر دیدار به قیامت Au revoir là-haut آلبن میشل (11)
۲۰۱۴   لیدی سالویر گریه نکن Pas pleurer Seuil (6)
۲۰۱۵   ماتیاس آنار قطب‌نما Boussole
۲۰۱۶   لیلا سلیمانی آهنگ شیرین Chanson douce
۲۰۱۷   اریک وویار دستور جلسه L'Ordre du jour
۲۰۱۸   نیکولا ماتیو فرزندانشان پس از آنها
Leurs enfants après eux
۲۰۱۹ ژان-پل دوبوا همه انسان‌ها به یک شکل زندگی نمی‌کنند
Tous les hommes n'habitent pas le monde de la même façon
۲۰۲۰   هروه لو تلیه ناهنجاری L'Anomalie

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. «جایزه ادبی گنکور برای نویسنده جوان اهل سنگال». رادیو فردا. ۱۶ آبان ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ علی جیحون (۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶). «نویسنده ایرانی فرانسوی‌زبان، برنده جایزه گنکور اولین رمان». بی‌بی‌سی فارسی.

منابع

ویرایش