جهاد دانشگاهی

جهاد دانشگاهی یک نهاد فرهنگی، پژوهشی و آموزشی در ایران است.

جهاد دانشگاهی

نوع	غیردولتی
بنیانگذاری شده	۱۳۵۹ خورشیدی
وابستگی	وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
رئیس	حمیدرضا طیبی
موقعیت	تهران، ایران
وبگاه	http://www.acecr.ac.ir/

تاریخچه

پس از درگیری‌های انقلاب فرهنگی در فروردین و اردیبهشت ۱۳۵۹ که بین گروه‌های دانشجویی چپ و برخی از اعضای حزب جمهوری اسلامی و دانشجویان پیرو خط امام در دانشگاه‌ها رخ داد، شورای انقلاب و رییس جمهوری، ابوالحسن بنی صدر، تصمیم به تعطیل کردن دانشگاه‌ها پس از پایان نیم‌سال دوم تحصیلی ۵۸-۵۹ گرفتند. قرار بر این شد که دانشجویانی که از کار تحصیل فراغت یافته‌اند به مناطق محروم و روستاها رفته و کارهای جهادی و سوادآموزی را پی بگیرند. به همین منظور در ۱۶ مرداد ۱۳۵۹ ستاد انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را در راستای اهداف انقلاب فرهنگی ایران و ساماندهی دانشجویان و اساتید تأسیس کرد.

پس از شروع جنگ میان ایران و عراق در شهریور ۱۳۵۹، در جلسه‌ای با حضور روح‌الله خمینی به پیشنهاد سپاه و با طرح موضوع توسط آقای هاشمی رفسنجانی تصمیم گرفته شد سازمانی در کنار دانشگاه‌ها ایجاد شود تا بتوان از قابلیت استادان و دانشجویان علاوه بر حضور فیزیکی به عنوان رزمنده، برای کمک به نیازهای فنی و تخصصی در جبهه‌ها و از تلاشهای خلاقانه جهت تهیه وسایل و تجهیزات جدید برای تسهیل امور و برتری در میدان رزم استفاده کرد. این وظیفه به عهدهٔ جهاد دانشگاهی گذاشته شد که برای مدتی با تصویب ستاد انقلاب فرهنگی، تحت عنوان «ستاد اجرایی انقلاب فرهنگی» به فعالیت می‌پرداخت.

با تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه جهاد دانشگاهی در ۱۱ آذر ۱۳۶۵ بازنگری و تصویب شد. در این اساسنامه بر فعالیت‌های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه‌ها تأکید شده‌است. همچنین در ۲۲ آبان ۱۳۶۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی-خدماتی کشور معرفی کرد. علاوه بر این، انجام فعالیت‌های علمی و فرهنگی هم بر عهده این نهاد اجتماعی می‌باشد. در ۱۴ آبان۱۳۷۰ اساسنامه جدیدی به تصویب نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و جایگزین اساسنامه قبلی شد.

جهاد دانشگاهی در راستای اهداف و وظایف خود در سال ۱۳۷۲ اقدام به تأسیس مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی به عنوان یک مؤسسه غیرانتفاعی از نوع دوم نمود. این مؤسسه شعبه‌های خود را در اهواز، اصفهان، رشت، همدان، کاشمر، اردکان، اشکذر و یزد راه‌اندازی کرد که از این میان، سه مؤسسهٔ وابسته در استان‌های خوزستان، یزد و اصفهان به ترتیب به مؤسسهٔ آموزش عالی مستقل دارای هیئت امنای اختصاصی تبدیل شده و در کرمانشاه نیز مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کرمانشاه تأسیس شد. در این میان مؤسسهٔ آموزش عالی جهاد دانشگاهی در تهران پس از ارتقای کیفی و کمی، به دانشگاه علم و فرهنگ ارتقاء یافت. در سال ۱۳۹۲سه شعبهٔ این مؤسسه در استان یزد نیز به دانشگاه علم و هنر ارتقا یافتند.در این میان موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان جز دانشگاه های سطح اول موسسات آموزش عالی و غیرانتفاعی میباشد.

تعریف جهاد دانشگاهی

در اساسنامه جهاد دانشگاهی، این نهاد این گونه تعریف شده‌است: جهاد دانشگاهی نهادی عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که به تصویب هیئت امنای جهاد دانشگاهی برسد.

اهداف جهاد دانشگاهی

اهداف تعیین شده برای جهاد دانشگاهی را می‌توان موارد زیر دانست:
- گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خود اتکایی
- توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه
- گسترش طرح‌های کاربردی به منظور به‌کارگیری نتایج پژوهش

وظایف کلی جهاد دانشگاهی

وظایف جهاد دانشگاهی عبارتند از: ترویج فرهنگ وهنر اسلامی، مقابله با غربزدگی، انجام تحقیقات کاربردی، پیگیری طرح‌های تحقیقاتی جهاد، ارائه خدمات علمی-فنی، حمایت از دانشجویان و پژوهشگران مستعد، اجرای دوره‌های رسمی آموزش‌های علمی-کاربردی، ایجاد زمینه‌هایی برای اشتغال بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاهی

هیئت امنای جهاد دانشگاهی

هیئت امنای جهاد دانشگاهی به عنوان «عالی‌ترین مرجع سیاست‌گذاری» این نهاد شناخته می‌شود. ترکیب هیئت امنا عبارت است از چهار عضو جهاد دانشگاهی، چهار نمایندهٔ دولت و نفر نهم، نمایندهٔ رهبری در دانشگاه‌هاست؛ بنابراین ترکیب هیئت امنا به شدت تابع تغییرات سیاسی و تغییرات در دولت است. در دوران محمود احمدی‌نژاد کل اعضای هیئت امنا تغییر یافت. چرا که با تغییر در نمایندهٔ رهبری در دانشگاه‌ها و تغییر در دولت، نمایندگان دولت در هیئت امنا تغییر یافتند و به تبع آن ریاست جهاد دانشگاهی و در پی آن اعضای جهاد دانشگاهی در هیئت امنا نیز تغییر کردند. در حال حاضر هیئت امنای جهاد دانشگاهی از افراد زیر تشکیل شده‌است:

• حمیدرضا طیبی (رئیس جهاد دانشگاهی و رئیس هیئت امنا)
• و المسلمین مصطفی رستمی
• محمدباقر نوبخت
• منصور غلامی
• سعید نمکی
• سید سعید رضا عاملی
• عبدالحسین شاهوردی
• محسن قرنفلی
• قادر آشنا
• محمد حسین ایمانی خوشخو (رئیس دانشگاه علم و فرهنگ)

تشکیلات جهاد دانشگاهی

جهاد دانشگاهی شامل حوزه‌های پشتیبانی و امور مجلس، پژوهشی، آموزشی، فرهنگی، اشتغال و واحدها و پژوهشکده‌ها است.

حوزه پشتیبانی

فعالیت‌های اداری و مالی جهاد دانشگاهی در حوزه پشتیبانی صورت می‌گیرد. جهاد دانشگاهی در حال حاضر علاوه بر دفتر مرکزی دارای ۳۹ واحد است (که ۱۴ واحد آن در شهر تهران و بقیه در مراکز دانشگاهی شهرستان‌ها استقرار دارند). همچنین تعداد ۱۱ پژوهشکده، ۷ سازمان و مرکز و ۹ مؤسسه و شرکت به ثبت رسیده نیز تحت پوشش این نهاد فعالیت دارند. معاونت پشتیبانی و مدیریت منابع جهاد دانشگاهی با ۲ اداره کل امور اداری و امور مالی و همچنین ۳ دفتر (فنی، حقوقی، بودجه، تشکیلات و روش‌ها) امور ستادی و پشتیبانی این نهاد را به عهده داشته‌است.

حوزه پژوهشی

حوزه پژوهشی وظایف پژوهشی مثل انجام تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای، ارائه مشاوره و خدمات علمی و فنی و پیگیری و بهره‌برداری از نتایج طرح‌های تحقیقاتی را بر عهده دارد. معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی با هدف برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی، و هماهنگی فعالیت‌های این بخش طراحی و ایجاد شده‌است. به‌طورکلی فعالیت‌های حوزه پژوهشی به دو بخش ستادی-اجرایی یا صف تقسیم می‌شود. فعالیت‌های ستادی در معاونت پژوهش و فناوری و فعالیت‌های اجرایی در واحدها و پژوهشکده‌ها و توسط گروه‌های پژوهشی و مراکز خدمات تخصصی (SID.ir) انجام می‌شود.

حوزه فرهنگی

تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی، برنامه‌ریزی فرهنگی و تربیتی، ایجاد آمادگی فکری و افزایش دانش و بینش دینی و سیاسی در قشر جوان به منظور مقابله با غربزدگی و انحرافات فرهنگی در چارچوب سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی کشور، رویکرد اساسی جهاد دانشگاهی در حوزه فرهنگی است. طبق بررسی و ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی کشور بر اساس ۱۷شاخص و متد احصاءی از سوی دفتر برنامه‌ریزی و توسعه فرهنگی کشور معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی به عنوان معاونت برتر معرفی و مقام معاونت فرهنگی نخست را در کشور کسب کردکه معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی به همراه ۶ واحد دانشگاه الزهرا که با ۸۶ امتیاز، در رتبه دوم و واحد دانشگاه علوم پزشکی تهران با ۸۲٫۵ امتیاز، در رتبه سوم و واحد فارس با ۸۲ امتیاز، و لرستان با ۸۱٫۵ امتیاز و سیستان و بلوچستان با ۸۰٫۵ در رتبه‌های بعدی و در گروه A جای گرفته‌اند که معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی که در رتبه اول این گروه نخست جای دارد و بقیه واحدهای دانشگاهی کشور و دانشگاه‌های تهران در درجه و گروه‌ها و رتبه‌های بعدی (B,C،D,…) قرار گرفته‌اند.معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی

سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی

سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی تشکیلاتی وابسته به جهاد دانشگاهی است که به منظور سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، نظارت، ایجاد هماهنگی و وحدت رویه در امور نشر جهاد دانشگاهی فعالیت می‌کند. این نهاد با سابقه گسترده در زمینه نشر آثار علمی و دانشگاهی کار خود را از سال 1359 آغاز کرده و تاکنون بالغ بر 9000 عنوان کتاب منتشر نموده است. سازمان انتشارات جهاددانشگاهی در حال حاضر، یکی از مراکز معتبر در تولید، توزیع و ترویج کتاب‌های دانشگاهی محسوب می‌شود که با همراهی استادان و پژوهشگران، فعالیت‌های علمی متعددی در ایران انجام داده است.

سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی که در حال حاضر سرپرستی آن را حامد علی‌اکبرزاده بر عهده دارد، فعالیت‌های متعددی نیز در زمینه ترویج کتابخوانی انجام می‌دهد. این سازمان برگزاری جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی را از سال 1373 آغاز کرده و جشنواره ملی پایان‌نامه سال دانشجویی را نیز از سال 1374 برگزار می‌کند. مسابقات ملی دفاع سه‌دقیقه ای پایان‌نامه نیز از جمله رویدادهای مهم دیگری است که از سال 1395 هرساله توسط این سازمان برگزار می‌شود.

حوزه اشتغال و تجاری‌سازی فناوری

جهاد دانشگاهی با درک مسایل و مشکلات فارغ التحصیلان دانشگاهی و به منظور بهره‌گیری از توانایی‌های بالقوه آنان برای ایجاد زمینه‌های اشتغال قشر تحصیل کرده، فعالیت‌ها و برنامه‌های علمی، پژوهشی و اطلاع‌رسانی خود را در زمینه اشتغال در سال ۱۳۷۷ آغاز کرد و در سال ۱۳۷۹ با توسعه فعالیت‌های خود سازمان همیاری اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها را تأسیس نمود که در ۴ حوزه آموزشی، پژوهشی، اطلاع‌رسانی و امور اجرایی فعالیت می‌نماید.

خبرگزاری‌های تحت امر

جهاد دانشگاهی از معدود نهادهای جمهوری اسلامی است که سه خبرگزاری در عرصه خبررسانی در اختیار دارد که عبارتند از خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) به عنوان یگانه خبرگزاری قرآنی جهان اسلام و خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). خبرگزاری سیناپرس (علم و فرهنگ) تنها خبرگزاری علمی کشور.

پیوند به بیرون

• وبگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID.ir)
• جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
• جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران
• وبگاه جهاد دانشگاهی صنعتی شریف
• وبگاه جهاد دانشگاهی خواجه نصیرالدین طوسی
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی
• وبگاه دانشگاه علم و فرهنگ
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر
• وبگاه پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی بایگانی‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
• وبگاه مؤسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد استان مرکزی
• وبگاه جهاد دانشگاهی یزد
• وبگاه جهاد دانشگاهی کرمانشاه
• وبگاه جهاد دانشگاهی استان سمنان
• دربارهٔ ایکنا
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد استان سیستان و بلوچستان
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد استان البرز
• وبگاه جهاد دانشگاهی واحد استان قزوین