خاطرات اردشیر زاهدی
خاطرات اردشیر زاهدی نام کتابی بر اساس خاطرات اردشیر زاهدی فرزند فضل‌الله زاهدی و داماد محمدرضا پهلوی است که جلد اول کتاب توسط نشر کتابسرا[۱] در تهران به چاپ رسیده[۲] و جلد دوم به دلیل عدم دریافت مجوز به چاپ نرسید.
کلیات جلد یک ویرایش
جلد اول کتاب بیانگر خاطرات اردشیر زاهدی از کودکی تا استعفای فضل‌الله زاهدی از سمت نخست‌وزیری بوده و بخش عمده کتاب روایتگر روزهای بحرانی ۲۵ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از چشم‌انداز اردشیر زاهدی می‌باشد. در جلد یکم ما با محیط اجتماعی سیاسی سالهای (1330-1307) سر و کار داریم و اردشیر زاهدی در انتهای کتاب حدود حدود 24 سال دارد که طی سه چهار، پنج سال آخر در سازمان اصل 4 مقامی موثر بوده است. خواننده از همان بخش یکم خاطرات با دو شخصیت پرسشگر و پرسش‌شونده روبهروست و تا آخر حس میکند که با فاصله سوال و جواب میشود. به‌عقیده ودیعی، همه جا سایه پررنگ پدری متهور و سربازی به حق مانع آن است که طی 76 صفحهی اول اردشیر را جز در چارچوب فضای پدرسالاری حس کنیم. ولی حوادث رفته بر پدر، شاهد بیطرفی هم نیست. طعم اشتغال وطن و تبعید پدر را تنها نمیچشد، بلکه آن را ضبط میکند. طبق کتاب، او مجموعاً «بچه درسخوانی» نیست (ص 77) معهذا چند بار «شاگرد اول» (ص 77) میشود، خوب گوش میدهد و یادداشت برمیدارد (همانجا). پس شرارتها و شیطنتهای کودکانه (ص 76) تبدیل به کنجکاوی و کنجکاوی او در خدمت خصوصیات به ارث برده از پدر (تهور، جاهطلبی، رهبری و رفاقت) میشود.[۳] در ضمیمه کتاب بخشی از مکاتبات وزارت امور خارجه بریتانیا در خصوص وقایع ایران اشغال شده در خلال جنگ جهانی دوم به چاپ رسیده‌است.
نقد ویرایش
کاظم ودیعی در مقاله‌ای نقدی بر این کتاب نوشته است. از جمله آنها: کتاب خاطرات زاهدی فاقد جنبههای روانشناسی اجتماعی است. از جمله مشخصات کتاب خاطرات اردشیر زاهدی، ارجاع دادن به کتب و مصاحبههاییست که به همت خود وی نشر شده است. گرچه این منابع همگن و همجنس و به دور از تجزیه و تحلیلاند، ولیکن اسناد و مدارک و تصاویری مهم در خود دارند. در پایان هر فصل در این کتاب یادداشتهایی به نقل از منابع مختلف فارسی و فرنگی آمده که به خوانندگان نسل بعد زاهدی بسیار کمک میکند. ولی زیبنده کتاب بود اگر نمونههایی هم از منابعی مخالف میآمد. اردشیر زاهدی در خاطرات خود کمترین اعتبار به نوشتههای کیم روزولت و کتاب او به نام Counter Coup نمیدهد. محیط اردشیر در این کتاب خوب برشمرده نشده است،زیرا تمام همّ و غمّ پرسشگر و پرسش شونده بر این است که برسند به این مطلب کهنه نشدنی که کار کار امریکا بود یا کار خودمانیها بود؟ اینکه اردشیر زاهدی از دوران خدمت خود را در اصل 4 شرحی تفصیلی نمیدهد، نقصیست. ولی شاید وجود کتاب ویلیام ای. وارن درباره اصل 4 در ایران او را بینیاز می‌دارد که از تفصیل کتاب وارن جنبههای کارایی و عمرانی و سیاسی امریکاییان در این دوره در ایران واجد است. این کتاب وسیله ناشر خاطرات اردشیر و احتمالاً با مشورت و تشویق ایشان چاپ و نشر شده است و به هر حال تصادفی نیست، به خصوص که فصلی از کتاب را هم به 28 مرداد اختصاص داده است.[۳]
منابع ویرایش
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ مه ۲۰۱۶.
- ↑ ناشر کتاب در ایران، در مصاحبه با رادیو فردا اعلام می‌دارد این کتاب، بدون حتی یک کلمه دخل و تصرف به چاپ رسیده‌است.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ودیعی، کاظم (آبان ۱۳۸۵). «نقد کتاب ارزیابی خاطرات اردشیر زاهدی؛ مردی که بیش تر از آن که می گوید می داند». حافظ (۳۶).
- کتاب خاطرات اردشیر زاهدی، ویراستار احمد احرار، نشر کتابسرا، تهران
- http://www.radiofarda.com/content/f1_zahedi_book_samiee/371953.html