خرید عصبی یا خرید سراسیمه (به انگلیسی: Panic buying) در شرایطی اتفاق می‌افتد که مصرف‌کنندگان مقادیر غیرعادی و قابل توجهی از کالاها را بابت ترس از وقوع یک فاجعه، یا پس از رخ دادن آن خریداری میکنند، همچنین این رفتار میتواند در نتیجه ترس از کمبود یا افزایش قیمت کالایی خاص رخ دهد.

عواقب خرید عصبی در ژاپن به دلیل دنیاگیری ویروس کرونا .

خرید عصبی نوعی رفتار گله‌ای است[۱] و در حوزه تئوری رفتار مصرف‌کننده گنجانده می‌شود، طیف گسترده‌ای از مطالعات اقتصادی که حول محور «اقدامات جمعی، مانند مد و لباس، رفتار بورس کالا، کالاهای مصرفی، احتکار و بحران‌های بانکداری» می‌چرخند.[۲]

خرید عصبی ممکن است بر پایه پیش‌گویی خودمحقق‌کننده، بدون در نظر گرفتن اینکه خطر کمبود واقعی باشد صورت گیرد و نهایتاً منجر به کمبودهای واقعی شود.[۳]

نمونه‌ها

ویرایش

خرید عصبی در ابتدا، هنگام و پس از وقوع این رویدادها صورت گرفته‌است.

 
ونزوئلایی‌ها در حال ربودن وسایل در جریان داکازو طی بحران ونزوئلا
  • ۲۰۰۸–۱۳۱۳ کمبود مهمات در ایالات متحده - خرید عصبی مهمات توسط صاحبان اسلحه که از قوانین سختگیرانه کنترل اسلحه تحت ریاست جمهوری باراک اوباما می‌ترسیدند یکی از دلایل کمبود مهمات در بازار ایالات متحده شد.[۱۵][۱۶]
  • در سپتامبر ۲۰۱۳ در جریان بحران اقتصادی ونزوئلا، دولت ونزوئلا به‌طور موقت امور کارخانه دستمال توالت شرکت تولید کاغذ آراگوا را به عهده گرفت تا پس از ماه‌ها کمبود کالاهای اساسی - از جمله دستمال توالت و مواد غذایی مانند برنج و روغن- مسائل آن را مدیریت کند. عامل این کمبودها متوجه «سیاست‌های غلط دولت مانند کنترل قیمت کالاهای اساسی و محدودیت‌های شدید در ارزهای خارجی» و وقوع احتکار معرفی شد.[۱۷]
  • داکازو - در بحبوحه "کاهش حمایت‌گرانه" پیش از انتخابات شهرداری ونزوئلا در سال ۲۰۱۳، رئیس‌جمهور ونزوئلا، نیکولاس مادورو، از اشغال نظامی فروشگاه هادر ۸ نوامبر ۲۰۱۳ خبر داد و بیان کرد "هیچ چیز را در قفسه‌ها نگذارید!"[۱۸] اعلام قیمت‌های پایین باعث غارتگری در سراسر ونزوئلا شد.[۱۹] با پایان داکازو، بسیاری از فروشگاه‌های ونزوئلا خالی از هرگونه کالایی شده بودند.[۲۰] یک سال بعد در نوامبر ۲۰۱۴، برخی از فروشگاه‌ها همچنان در پی داکازو خالی مانده بودند.[۲۱]
  • دنیاگیری کروناویروس ۲۰۱۹–۲۰ - کمبود ماسک، مواد غذایی، دستمال توالت، ضد عفونی کننده دست و الکل.[۲۲] در تاریخ ۵ فوریه و در پی بحران کاغذ توالت، اکانت‌هایی در توییتر اعلام کردند که بر اساس «شایعات آنلاین» در وان چای، هنگ کنگ، «احتکار عصبی» روی داده‌است.[۲۳][۲۴] تا ۳ مارس، در استرالیا جیره‌بندی دستمال توالت در دستورکار قرار گرفت.[۲۵][۲۶] در تاریخ ۶ مارس، سی ان ان گزارش داد که پدیده خرید عصبی کاغذ توالت جهانی است.[۲۷]

منابع

ویرایش
  1. Bruce Jones & David Steven, The New Politics of Strategic Resources: Energy and Food Security Challenges in the 21st Century (eds. David Steven, Emily O'Brien & Bruce D. Jone: Brookings Institution Press, 2015), p. 12.
  2. William M. Strahle & E. H. Bonfield. Understanding Consumer Panic: a Sociological Perspective بایگانی‌شده در ۱۲ ژانویه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine, Advances in Consumer Research, Volume 16, 1989, eds. Thomas K. Srull, Provo, UT: Association for Consumer Research, pp. 567-573.
  3. "Toxic leak threat to Chinese city". The Repository. 8 March 2020. Archived from the original on 4 March 2020. Retrieved 15 March 2020.
  4. Archibald Percival Wavell (1973). Moon, Penderel (ed.). Wavell: The Viceroy's Journal. Oxford University Press. p. 34.
  5. Alice L. George (2003). Awaiting Armageddon: How Americans Faced the Cuban Missile Crisis. The University of North Carolina Press. p. 78. ISBN 0-8078-2828-9.
  6. Mamdouch G. Salameh, "Oil Crises, Historical Perspective" in Concise Encyclopedia of the History of Energy (ed. Cutler J. Cleveland: Elsevier, 2009), p. 196.
  7. Lohr, Steve (January 1, 2000). "Technology and 2000 – Momentous Relief; Computers Prevail in First Hours of '00". New York Times.
  8. "The Millenium Bug threatens food supply systems – developing countries are also vulnerable, FAO warns". Food and Agriculture Organization. 19 April 1999. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 15 March 2020.
  9. Huiling Ding, Rhetoric of a Global Epidemic: Transcultural Communication about SARS (Southern Illinois University Press, 2014), pp. 70, 72, 83, 103, 111.
  10. Collins, Nick (25 August 2009). "EU ban on traditional lightbulbs prompts panic buying". The Telegraph. Archived from the original on 11 November 2014. Retrieved 15 March 2020.
  11. "UK fuel blockades tumble". BBC News. 14 September 2000. Retrieved 12 January 2008.
  12. "Toxic leak threat to Chinese city". BBC News. 23 November 2005.
  13. "Massive blaze rages at fuel depot". BBC News. 12 December 2005. Retrieved 19 October 2009.
  14. "Fire Rages After Blasts At Oil Depot". Sky News. 11 December 2005. Retrieved 19 October 2009.
  15. Danielle Kurtzleben, Here's why the ammunition shortage went on for years, Vox (July 1, 2014).
  16. Stephanie Clifford, Shop Owners Report Rise in Firearm Sales as Buyers Fear Possible New Laws, New York Times (December 22, 2012).
  17. Brochetto, Marilia; Botelho, Greg (12 September 2013). "Facing shortages, Venezuela takes over toilet paper factory". CNN. Retrieved 13 March 2020.
  18. Lezama Aranguren, Erick (9 November 2014). "La resaca del "dakazo", un año después". El Tiempo. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  19. "Watch: Looting in Venezuela after government launches attack on 'bourgeois parasites'". EuroNews. 12 November 2013. Retrieved 12 November 2014.
  20. Lezama Aranguren, Erick (9 November 2014). "La resaca del "dakazo", un año después". El Tiempo. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  21. Lezama Aranguren, Erick (9 November 2014). "La resaca del "dakazo", un año después". El Tiempo. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  22. Sirletti, Sonia; Remondini, Chiara; Lepido, Daniele (2020-02-24). "Virus Outbreak Drives Italians to Panic-Buying of Masks and Food". Bloomberg. Retrieved 2020-02-29.
  23. "Troubling online rumours caused a sudden surge in demand for toilet paper". Twitter. Retrieved 2020-03-13.
  24. "The economics of the toilet paper panic—and why more stockpiling is inevitable - Macleans.ca". Retrieved 2020-03-13.
  25. "Virus panic buying prompts toilet paper rationing in Australia". CTVNews. 2020-03-04. Retrieved 2020-03-13.
  26. "Coles and Woolworths further limit toilet paper purchases as supply sells out in an hour". smh.com.au. 2020-03-08. Retrieved 2020-03-11.
  27. "'It's crazy': Panic buying forces stores to limit purchases of toilet paper and masks - CNN". Retrieved 2020-03-13.