دروازه ایروان
دروازه ایروان[۱] (ترکی آذربایجانی: İrəvan qapısı) یا دروازه خلفلی[۲] یکی از سه دروازه اصلی قلعه شوشا است و در ضلع غربی قلعه قرار دارد. دو دروازه دیگر قلعه، دروازه گنجه و دروازه آغ‌اوغلان است.
| دروازه ایروان | |
|---|---|
| شوشی، جمهوری آذربایجان | |
 | |
| گونه | دروازه دژ |
| پیشینه مکان | |
| ساخت | سده ۱۸ میلادی |
| مصالح | سنگ |
تاریخ ویرایش
قلعه شوشا دارای سه دروازه اصلی گنجه، ایروان و آغ‌اوغلان بود. نام هر سه دروازه مکرراً در منابع تاریخی ذکر شدهاست و همچنین در تمام نقشه های قرن نوزدهم شوشا از آنها نام برده شده است.[۳]مثلاً در شماره 25 روزنامه قفقاز چاپ 1871 چنین آمده است: «طبق اندازه‌گیری‌های فشارسنجی آبیخ، قسمت شمال شرقی شهر که دروازه‌های آغ‌اوغلان و الیزاوتپول در آن قرار دارد، 3886 فوت ارتفاع دارد و قسمت جنوب غربی که «صخره شوشا» نام دارد و دروازه ایروان در آن قرار دارد، 4705 فوت ارتفاع دارد. »[۴]حتی در دهه 60 قرن 19 نیز این دروازه ها نقش مهمی در زندگی اجتماعی شهر شوشا داشتند که در مقاله چاپ شده درروزنامه "Иллюстрация" گواه آن است. بنابر اطلاعات مندرج در آن مقاله، دروازه آغ‌اوغلان و ایروان برای عبور بار و رجال و دروازه گنجه برای عبور گاری ها در نظر گرفته شده است.[۵]اگرچه برخی منابع وجود دیوار چهارم از دیوارهای قلعه را ذکر کرده اند، اما مکان و نام آن مشخص نشده است.[۶]
دروازه قلعه که در زمان سلطنت پناهعلی خان ساخته شد، از قرن هجدهم میلادی دروازه ایروان یا دروازه خلفلی نامیده میشد. این دروازه، شهر شوشا را به روستای خلفلی و شهر ایروان متصل می کرد.[۷]دروازه ایروان نیز مانند دو دروازه دیگر قلعه شوشا در تمام نقشه های شوشا که در قرن نوزدهم کشیده شده است، ذکرشده است.[۸]
معماری ویرایش
برخلاف دروازه گنجه، دروازه ایروان به روش سنتی‌تر ساخته شده است. دروازه با طاق قوسی با برج های جنگی دو طبقه که به طور متقارن در دو طرف قرار دارند، تقویت شده است.[۸]
از آنجایی که دروازه ایروان در قسمت غربی دیوارهای شهر قرار دارد و شمارش برج‌های قلعه از غرب آغاز می‌شود، اینبرج‌ها در نقشه‌های اصلی قرن نوزدهم شوشا با شماره‌های 1 و 2 مشخص شده‌اند.[۸]اگرچه دروازه ایروان امروزه نابود شده است، اما سارا آشوربیگ‌لو که در دهه 30 قرن بیستم در شهر شوشا کارهای تحقیقاتی انجام داده است، می گوید که طاق های دروازه را مشاهده کرده است.[۹]
منابع ویرایش
- ↑ Nersesov (Qarabaği), Mirzə Yusif (2006). Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab ed.). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. p. 35. Archived (PDF) from the original on 2022-07-11. Retrieved 2018-07-09.
- ↑ Baharlı (1888). Əhvalati-Qarabağ (E. Avalov, 34-də istinad edir ed.).
- ↑ Авалов, Э. В. (1972). "О некоторых особенностях архитектуры оборонительных сооружений Шуши". Изв. АН Азерб. ССР сер. Лит. Яз. и Иск. (№ 2).
- ↑ "Кавказ, Тифлис" (№ 25). 1871.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ Очерки Закавказья. «Иллюстрация» (т. VII ed.). СПб.-М. 1861. p. 257.
- ↑ Qarabaği, Mirzə Yusif (2006). Tarixi-Safi (PDF) (Qarabağnamələr. II kitab ed.). Bakı: Şərq-Qərb nəşriyyatı. p. 35. Archived (PDF) from the original on 2022-07-11. Retrieved 2018-07-09.
- ↑ (Авалов 1977، ص. 34)
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ (Авалов 1977، ص. 35)
- ↑ Ашурбейли, С. (1934). Архитектура Шуши и ее ближащих окрестностей. Баку. p. 12.
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ دروازه ایروان موجود است. |
- Elturan Avalov (1977). Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Baku: Elm.