روابط صفویه و عثمانی

روابط امپراتوری‌های صفویه و عثمانی با برپایی دودمان صفویه در ایران، در آغاز سده ۱۶، آغاز شده‌است. نخستین درگیری عثمانی صفوی در جنگ چالدران در سال ۱۵۱۴ رخ داد و با یک سده رویارویی در مرزها ادامه داشت. در سال ۱۶۳۹، صفویان و عثمانی‌ها، عهدنامه زهاب را امضا کردند که عراق را در سلطه عثمانیان به رسمیت می‌شناخت و قفقاز را در میان دو امپراتوری تقسیم می‌کرد. در بیشتر موارد همان صلح آماسیا در حدود یک قرن قبل بود.^[۱]

تا سده ۱۸، پیکار میان نسخه اسلامِ شیعهٔ ایرانیان صفوی و نسخه اسلام سنی ترک‌های عثمانی یکی از ابعاد مهم پیوند میان دو امپراتوری بزرگ باقی ماند. ^[۲]در آغاز سده ۱۸، گفتگوهای صلح ایرانیان و عثمانی‌ها مفهوم تازه ای از پیوند میان مسلمان‌ها را معرفی کرد که در آن، کشورهای مستقل می‌توانند به عنوان حکومت‌های مستقل از جامعه مسلمانان در کنار هم وجود داشته باشند و با هم همکاری نمایند.^[۳] گر چه روابط بیشتر با ترس متقابل از سستی و بی‌اعتمادی هدایت می‌شدند، این حالت تا سال ۱۸۴۷ زمانی که قاجاریان و عثمانی‌ها پس از سده‌ها درگیری‌، پیمان صلح مهمی به نام عهدنامه ارزروم امضا کردند، ادامه داشت.

ظهور یک رقابت: قرن شانزدهم

نقش اختلاف مذهبی ویرایش

اسلام نقش مهمی در تعریف رابطه عثمانی و صفوی ایفا کرد. هم صفویان و هم عثمانی ها برای کمک به توجیه قواعد فردی خود به پیوند با اسلام تکیه می کردند. اما شریعت اسلام از جنگ مسلمانان با یکدیگر جلوگیری می کند، مگر اینکه برای اجرای یک قانون مقدس یا در برابر تخلفات از دین انجام شود. بنابراین، برای اینکه یک قدرت با قدرت دیگر به جنگ بپردازد، باید این عمل را از نظر دینی توجیه کند. ^[۴]سلیم اول، سلطان امپراتوری عثمانی در اوایل دهه 1500، به دنبال چنین توجیهی بود. علما و مقامات مذهبی در امپراتوری عثمانی به سرعت شاه اسماعیل و در نتیجه پیروان او را تهدیدی برای اسلام به دلیل آموزه های شیعی که آنرا بدعت می دانستند، نامیدند. در نتیجه، سلیم اول دستور اعدام هر یک از هواداران شاه اسماعیل را چه در قسطنطنیه و چه در سرتاسر سرزمین عثمانی صادر کرد.^[۵]

تهدیدهای صفویه در داخل عثمانی ویرایش

شدت خطاب سلیم اول به امپراتوری صفوی نشان دهنده خطری بود که او احساس می کرد دارد در داخل مرزهای عثمانی ظهور می کند. در سال 1507، شاه اسماعیل به آناتولی حمله کرد و آغاز تهدیدی را که امپراتوری نوظهور صفوی نشان می داد، آشکار کرد. قیام در آناتولی توسط پیروان فرقه شیعه در قیام شاهکولو در سال 1511 ترس سلیم از شورش داخلی را تقویت کرد. قیام‌ها و فرهنگ شیعی از شاه اسماعیل و صفویان همچنان تأثیر داشت. ^[۶]

تحریم های تجاری ویرایش

عثمانی ها به طور مداوم از تحریم های تجاری علیه امپراتوری صفوی به عنوان راهی برای تسلط بر رقیب شرقی خود استفاده کردند. پیروزی قاطع عثمانی بر صفویه در چالدران در سال 1514 به گسترش حکومت عثمانی در آسیای صغیر منجر شد.^[۷] همزمان با تهاجم به سرزمین های صفویه و تصرف بغداد، سلیم اول شروع به محدود کردن راه های تجاری برای تاجران ابریشم صفوی و دستگیری افرادی کرد که از ایران صفوی وارد امپراتوری عثمانی می شدند. محدودیت تجارت و دستگیری روشنفکران وابسته به صفویه تنها در زمان رهبری سلیمان معکوس شد. تحریم ها همچنین در سال 1603 مورد استفاده قرار گرفت، زمانی که ظهور قدرت صفویه در شرق بار دیگر به یک تهدید نگران کننده تبدیل شد، اما تحریم ها به اندازه تحریم های سلیم اول موفق نبودند. ^[۸]تجارت صفوی با بازارهای اروپایی از طریق روسیه و قفقاز اغلب این تحریم ها را نفی می کرد. ^[۹]

منابع ویرایش

↑ Herzig, Edmund; Kurkchiyan, Marina (10 November 2004). Armenians: Past and Present in the Making of National Identity. ISBN 978-1-135-79837-6. Retrieved 30 December 2014.
↑ Calabrese, John (1998). "Turkey and Iran: Limits of a Stable Relationship". British Journal of Middle Eastern Studies. 25 (1): 75–94. doi:10.1080/13530199808705655. JSTOR 195848. ProQuest 205385192.
↑ Tucker, Ernest (1996). "The Peace Negotiations of 1736: A conceptual turning point in Ottoman-Iranian relations". Turkish Studies Association Bulletin. 20 (1): 16–37. JSTOR 43384524.
↑ Finkel, Caroline (2007). Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire. New York: Basic Books. p. 104.
↑ Hess, Andrew C. (1973). "The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War". International Journal of Middle East Studies. 4 (1): 55–76. doi:10.1017/S0020743800027276. JSTOR 162225.
↑ Hess, Andrew C. (1973). "The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War". International Journal of Middle East Studies. 4 (1): 55–76. doi:10.1017/S0020743800027276. JSTOR 162225.
↑ Labib, Subhi (1979). "The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation". International Journal of Middle East Studies. 10 (4): 435–451. doi:10.1017/S002074380005128X. JSTOR 162212.
↑ Riedlmayer, Andräs (1981). "Ottoman-Safavid Relations and the Anatolian Trade Routes: 1603-1618". Turkish Studies Association Bulletin. 5 (1): 7–10. JSTOR 43385090.
↑ Relations between Tehran and Moscow, 1979-2014.^{^{[self-published source?]}}

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ottoman–Safavid relations». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۶.

این یک مقالهٔ خرد تاریخ است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] Herzig, Edmund; Kurkchiyan, Marina (10 November 2004). Armenians: Past and Present in the Making of National Identity. ISBN 978-1-135-79837-6. Retrieved 30 December 2014.

[calabrese-2] Calabrese, John (1998). "Turkey and Iran: Limits of a Stable Relationship". British Journal of Middle Eastern Studies. 25 (1): 75–94. doi:10.1080/13530199808705655. JSTOR 195848. ProQuest 205385192.

[3] Tucker, Ernest (1996). "The Peace Negotiations of 1736: A conceptual turning point in Ottoman-Iranian relations". Turkish Studies Association Bulletin. 20 (1): 16–37. JSTOR 43384524.

[4] Finkel, Caroline (2007). Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire. New York: Basic Books. p. 104.

[Hess19732-5] Hess, Andrew C. (1973). "The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War". International Journal of Middle East Studies. 4 (1): 55–76. doi:10.1017/S0020743800027276. JSTOR 162225.

[Hess1973-6] Hess, Andrew C. (1973). "The Ottoman Conquest of Egypt (1517) and the Beginning of the Sixteenth-Century World War". International Journal of Middle East Studies. 4 (1): 55–76. doi:10.1017/S0020743800027276. JSTOR 162225.

[7] Labib, Subhi (1979). "The Era of Suleyman the Magnificent: Crisis of Orientation". International Journal of Middle East Studies. 10 (4): 435–451. doi:10.1017/S002074380005128X. JSTOR 162212.

[8] Riedlmayer, Andräs (1981). "Ottoman-Safavid Relations and the Anatolian Trade Routes: 1603-1618". Turkish Studies Association Bulletin. 5 (1): 7–10. JSTOR 43385090.

[9] Relations between Tehran and Moscow, 1979-2014.^{^{[self-published source?]}}

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]