سیاهچاله کلانجرم
سیاهچالهٔ کلان جرم بزرگترین نوع سیاهچاله در کهکشانهاست که گمان میرود در مرکز تقریباً همهٔ کهکشانها از جمله کهکشان راه شیری[۲](کمان ای* با جرم چهار میلیون جرم خورشیدی[۳]) نیز یافت شود[۴][۵] که دارای جرمی معادل صدها هزار تا چندین میلیارد برابر جرم خورشید هستند. این سیاهچالهها پرجرمترین نوع سیاهچالهها هستند و گرانش بسیار زیادی دارند که در جهان بینظیر است.[۶] همچنین تصور میرود که مرکز کهکشان انجیسی ۴۲۶۱ سیاهچالهای کلانجرم با ۴۰۰ میلیون جرم خورشید باشد.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Black_hole_-_Messier_87.jpg/220px-Black_hole_-_Messier_87.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Rxj1242_comp.jpg/220px-Rxj1242_comp.jpg)
یکی از تفاوتهای اصلی این سیاهچاله چگالی کمتر آنهاست. چگالی سیاهچالهها جرم آن تقسیم برحجم ناشی از شعاع شوارتزشیلد است. این مقدار میتواند کمتر از چگالی آب باشد.[۷] علت آن این است که شعاع شوارتزشیلد سیاهچاله بهطور خطی با جرم افزایش مییابد پس میتوان آن را به صورت زیر نوشت:
که در آن R، شعاع سیاهچاله، M، جرم آن و k ضریب تناسب است؛ و بنابرین داریم:
و به همین دلیل هرچه سیاهچاله پرجرمتر باشد چگالی آن کمتر است و همچنین به علت بزرگ بودن افق رویداد، نیروی تیدال سیاهچالههای کلانجرم به طرز قابل ملاحظهای کمتر است.
جرم این سیاهچالهها به خاطر بلعیدن اجرام دور خود همواره افزایش مییابد و این بلعیدن موجب فعالشدن ظاهر مرکز سیاهچاله در طیف الکترومغناطیسی و مخصوصاً انرژی بالا میشود به همین دلیل تصور میرود این سیاهچاله مسئول فعالیت قوی اختروشها باشند.[۸] درخشندگی سیاهچالههای کلانجرم در اختروشها بین ده تا صدبرابر درخشندگی بقیهٔ اختروش است.[۳] همچنین تصور بر این است که هستهٔ کهکشانی فعال (AGN) نیز سیاهچاله باشد.[۳]
وجود سیاهچالههای کلانجرم
ویرایشستارهشناسان معتقدند که کهکشان راه شیری در مرکز خود یعنی، ۲۶٬۰۰۰ سال نوری از منظومه شمسی، یک سیاهچاله کلانجرم دارد. این ناحیه کمان ای* نامیده میشود[۱۰] دلیل بیان شده این است:
- ستاره اس۲ در یک مسیر بیضی با تناوب مداری ۱۵٫۲ سال حضیض (نزدیکترین فاصله) ۱۷ ساعت نوری (×۱۰۱۳ m ۱٫۸ یا 120 AU) از مرکز کهکشان میگذرد.[۱۱]
- از محاسبه روی مدار این ستاره جرم مرکز گردش ۴٫۱ میلیون جرم خورشید به دست میآید.[۱۲]
- اندازه این جرم مرکزی وضوحاً باید کمتر از ۱۷ ساعت نوری باشد و گرنه ستاره اس۲ با آن برخورد میکند یا به خاطر نیروی تیدال تکهتکه میشد. در واقع در مشاهدات جدید[۱۳] نشان میدهد که این شعاع نباید بیشتر ۶٫۲۵ ساعت نوری یعنی به اندازه قطر مدار اورانوس باشد.
- فقط یک سیاهچاله میتواند در چنین حجمی چنین جرمی را جا دهد.
مؤسسه ماکس پلانک برای فیزیک فراستارهای و گروه مرکز کهکشان دانشگاه کالیفرنیا، لسآنجلس[۱۴] قویترین مدارک برای بیان این که ناحیه کمان ای* یک سیاهچاله کلانجرم است ارائه کردهاند،[۱۰] اطلاعات آنها بر اساس مشاهدات رصدخانه جنوبی اروپا[۱۵] و تلسکوپ کک است.[۱۶] محاسبات نشان میدهد که جرم کمان ای* تقریباً برابر ۴٫۱ میلیون جرم خورشید،[۱۷] یا حدود ۸٫۲×۱۰۳۳ kg است.
منابع
ویرایش- ↑ Chandra:: Photo Album:: RX J1242-11:: 18 Feb 04
- ↑ Schödel, R. (2002). "A star in a 15.2-year orbit around the supermassive black hole at the centre of the Milky Way". Nature. ۴۱۹ (۶۹۰۸): ۶۹۴–۶۹۶. arXiv:astro-ph/0210426. Bibcode:2002Natur.419..694S. doi:10.1038/nature01121. PMID ۱۲۳۸۴۶۹۰.
{{cite journal}}
: Check|pmid=
value (help) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Combes, Françoise (2010). "The origins of black holes". Mystries of Galaxy Formation [رازهای تشکیل کهکشان] (به انگلیسی). Springer. p. ۶۹–۷۰.
{{cite book}}
:|access-date=
requires|url=
(help) - ↑ Antonucci, R. (1993). "Unified Models for Active Galactic Nuclei and Quasars". Annual Reviews in Astronomy and Astrophysics. ۳۱ (۱): ۴۷۳–۵۲۱. Bibcode:1993ARA&A..31..473A. doi:10.1146/annurev.aa.31.090193.002353.
- ↑ Urry, C.; Padovani, P. (1995). "Unified Schemes for Radio-Loud Active Galactic Nuclei". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. ۱۰۷: ۸۰۳–۸۴۵. arXiv:astro-ph/9506063. Bibcode:1995PASP..107..803U. doi:۱۰٫۱۰۸۶/۱۳۳۶۳۰.
{{cite journal}}
: Check|doi=
value (help) - ↑ «طبقهبندی سیاه چاله». وبگاه آکادمی علوم فضایی ایران. بایگانیشده از اصلی در ۴ دسامبر ۲۰۱۱. دریافتشده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۱.
- ↑ Celotti, A.; Miller, J.C.; Sciama, D.W. (1999). "Astrophysical evidence for the existence of black holes". Class. Quant. Grav. ۱۶ (12A): A3–A21. arXiv:astro-ph/9912186. doi:10.1088/0264-9381/16/12A/301.
- ↑ Ridpath, Ian (۲۰۱۰). Oxford Dictionary of Astronomy. Oxford University Press. صص. ۴۸۴. شابک ۹۷۸-۰-۱۹-۹۲۱۴۹۳-۸.
- ↑ "SINFONI in the Galactic Center: Young Stars and Infrared Flares in the Central Light-Month" by Eisenhauer et al, The Astrophysical Journal, 628:246-259, 2005
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Henderson، Mark (دسامبر ۹, ۲۰۰۸). «Astronomers confirm black hole at the heart of the Milky Way». London: Times Online. دریافتشده در ۲۰۰۹-۰۵-۱۷.
- ↑ Schödel، R. (۱۷ اکتبر ۲۰۰۲). «A star in a 15.2-year orbit around the supermassive black hole at the centre of the Milky Way». Nature. ۴۱۹ (۶۹۰۸): ۶۹۴–۶۹۶. arXiv:astro-ph/0210426. doi:10.1038/nature01121. PMID 12384690. بیبکد:2002Natur.419..694S.
- ↑ Ghez, A. M. (December 2008). "Measuring Distance and Properties of the Milky Way's Central Supermassive Black Hole with Stellar Orbits". Astrophysical Journal (به انگلیسی). 689 (2): 1044–1062. arXiv:0808.2870. Bibcode:2008ApJ...689.1044G. doi:10.1086/592738.
- ↑ Ghez, A. M.; Salim, S.; Hornstein, S. D.; Tanner, A.; Lu, J. R.; Morris, M.; Becklin, E. E.; Duchêne, G. (20 Feb 2005). "Stellar Orbits around the Galactic Center Black Hole". The Astrophysical Journal (به انگلیسی). 620 (2): 744–757. arXiv:astro-ph/0306130. Bibcode:2005ApJ...620..744G. doi:۱۰.۱۰۸۶/۴۲۷۱۷۵.
{{cite journal}}
: Check|doi=
value (help) - ↑ UCLA Galactic Center Group
- ↑ «ESO - 2002». بایگانیشده از اصلی در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵. دریافتشده در ۲۹ مه ۲۰۱۲.
- ↑ «W. M. Keck Observatory». بایگانیشده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۹ مه ۲۰۱۲.
- ↑ Milky Way's Central Monster Measured - News from Sky & Telescope - SkyandTelescope.com