سیستم ترافعی

سیستم ترافعی (به انگلیسی: Adversarial system) سیستمی حقوقی است که در کشورهای کامن لا به کار رفته و در آن دو مدافع، نظریه یا دیدگاه حزب خود را در برابر یک فرد بی‌طرف که معمولاً قاضی یا هیئت منصفه است، ارائه می‌دهند. فرد بی‌طرف تلاش می‌کند تا حقیقت را استخراج و متناسب با آن حکم صادر کند. این شیوه حقوقی در تضاد با شیوه تفتیشی است که در نظام حقوقی مدنی رومی–ژرمنی به کار می‌رود و در آن قاضی، پرونده را بازرسی و تفتیش می‌کند.

ویژگی‌های اصلی

از آنجایی که در سیستم ترافعی، متهم مجبور نیست که شواهد و مدارک ارائه کند، ممکن است وی به دست دادستان یا قاضی بازجویی نشود مگر این که خود او بخواهد مدارک و شواهدی را ارائه کند. اگر چه در صورتی که تصمیم به شهادت دادن بکند، خود را در معرض بازجویی متقابل قرار داده است و در صورت ارائه شواهد و مدارک دروغ ممکن است محکوم به گواهی دروغ شود.

بازجویی متقابل یکی از پایه‌ترین ویژگی‌های سیستم ترافعی است، زیرا که در نظام حقوقی مدنی رومی–ژرمنی اگر چه متهمان مجبور هستند که از خود دفاع کنند، ولی دفاعیه آنها به دست دادستان مورد بازجویی متقابل قرار نمی‌گیرد و لازم نیست که پیش از ارائه دفاعیات، به طور رسمی قسم بخورند. این ویژگی به مدافعین اجازه می‌دهد که نسخه خود از پرونده را ارائه کند بدون این که ترسی از قرار گرفتن در معرض بازجویی متقابل را داشته باشد. اگر چه، این بیشتر به این خاطر است که به جای دادستان، این قاضی است که متهم را مورد بازجویی و بازخواست قرار می‌دهد.

قاضی‌ها در سیستم ترافعی، بی‌طرف هستند تا زمین بازی عادلانه برای طرفین پرونده ایجاد شود. تصمیم قاضی برای انتخاب شواهدی که در دادگاه ارائه می‌شود با مشورت وکلا گرفته می‌شود و مبتنی بر احساسات و تصمیمات شخصی قاضی نیست. اگر چه در برخی از نظام‌های کامن لا، قاضی اختیارات بیشتری در تصمیم‌گیری این که چه شواهدی ارائه شود بازی می‌کنند.