علی ترماخی
علی ترماخی (به کردی: عەلی تەرەماخی، Elî Teremaxî) (۱۵۹۱ در حکاری - ۱۶۹۳) نویسنده کرد، زبان‌شناس و عالم دینی سده شانزدهم میلادی است. عمده شهرت وی به واسطه کتاب صرف کرمانجی (به کردی: سەرفا کورمانجی، Serfa Kurmancî) است که اولین نمونهٔ نثر کردی و همچنین نخستین نوشته درباره دستور زبان کردی به شمار می‌آید.[۱][۲] ملا محمود بایزیدی و الکساندر ژابا از کسانی هستند که نوشته‌های او را در سده نوزدهم جمع‌آوری کرده‌اند.
زندگی
ویرایشعلی ترماخی در سال ۱۵۹۱ در منطقهٔ حکاری به دنیا آمد. او در مدرسه‌ای دینی در کردستان به تحصیل پرداخت و سپس تحصیل علوم دینی را در مدرسه‌های دیگری در مصر، بغداد و موصل ادامه داد. او چندین کتاب به زبان کردی به نگارش درآورده‌بود و از آن‌ها برای تدریس به زبان کردی به محصلان کُرد در مدرسه‌های کردستان استفاده می‌کرد. تنها اثر او که از بین نرفته و باقی مانده‌است، کتاب صرف کرمانجی است. علی ترماخی در سال ۱۶۵۳ درگذشت.[۳]
آثار
ویرایشاز علی ترماخی تنها یک اثر به جای مانده و آثار دیگر او به دست ما نرسیده‌اند.
آثار از بین رفته
ویرایش- داستان بی‌همتا (قهولێ یهکانه)
- مهرهٔ یاقوت (مۆریا یاقووت)
- پسران وطن (کورێد وهتان (وهلاد))
- زندگی حقیقی و رؤیا (ژیانا حهقیقهت و خهون)[۳]
منابع
ویرایش- ↑ Leezenberg, Michiel (2014-09-03). "Elî Teremaxî and the Vernacularization of Medrese Learning in Kurdistan". Iranian Studies. 47 (5): 713–733. doi:10.1080/00210862.2014.934150. ISSN 0021-0862.
- ↑ «Related Articles on Kurdish Language». web.archive.org. ۲۰۰۶-۰۹-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۰۸.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بیانِت: نخستین کتاب دستور زبان شناخته‌شدۀ زبان کُردی در ترکیه به چاپ رسید (به انگلیسی)، نوشته‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸؛ بازدید در ۷ سپتامبر ۲۰۲۰.