لایه (زمین‌شناسی)

لایه (به انگلیسی: Bed) یا طبقه (بستر) کوچک‌ترین واحد در سنگ‌های رسوبی چینه‌‌ای‌ و کوچک‌ترین واحد تقسیمات سنگ‌شناسی است که معمولاً به‌وسیله فسیل‌های شاخص یا سنگ‌شناسی خاص شناخته می‌شود. بستره نیز سطح جدایی دو لایه سنگ رسوبی و سطحی است که لایه‌ای از سنگ‌های رسوبی را از لایه دیگر جدا می‌کند.

نوعی بستره در ترکیه

لایه‌بندی

چگونگی استقرار سنگ‌های رسوبی در لایه‌هایی با ضخامت و ویژگی متفاوت را لایه‌بندی می‌گویند.

انواع:

• لایه‌بندی چلیپایی: نوعی ساختار لایه‌ای حاصل از نهشته شدن لایه‌های مورب بر روی سطح شیب‌دار
  • لایه‌بندی چلیپایی جناغی: نوعی لایه‌بندی چلیپایی که به‌صورت لایه‌های متناوب یا برهم‌نهشته در جهت‌های متفاوت شیب دارد و الگویی جناغی دارد
  • لایه‌بندی چلیپایی دگرشکل‌شده: نوعی لایه‌بندی چلیپایی که در آن پیش‌لایه‌ها پیش از ته‌نشینی لایهٔ بالایی به سمت پایین‌دست جریان برگشته یا خمیده شده‌اند
  • لایه‌بندی چلیپایی اپسیلون‌شکل: نوعی لایه‌بندی چلیپایی که بر اثر برافزایش جانبی سد نقطه‌ای یک رود به وجود می‌آید
• لایه‌بندی‌نما: ساختاری شبیه به لایه‌بندی که بر اثر تمرکز یا به هم پیوستن برگ‌لایه‌های موجی به وجود می‌آید و نشانگر به هم پیوستن شیبِ نهشته‌های موجی است
• لایه‌بندی تدریجی: ساختاری رسوبی که در آن مواد به سمت بالا به‌تدریج ریزتر می‌شوند
• لایه‌بندی عدسی‌دار: نوعی لایه‌بندی که در آن عدسی‌های کمانی گِلی در ناوه‌هایی از موج‌نقش‌های موجود در ماسه قرار گرفته‌اند و به سمت بالا انحنا دارند
• لایه‌بندی درهم‌پیچیده: مجموعه‌لایه‌های بسیار درهم‌ریخته که معمولاً به یک لایهٔ خاص رسوب محدود می‌شوند
• لایه‌بندی نهان: لایه‌بندی ناشی از تغییرات ترکیب کانی‌ها از پایین به بالا در یک توالی سنگ آذرین لایه‌ای
• لایه‌بندی راه‌راه: لایه‌بندی موزونی که در آن لایه‌های متناوب تیره و روشن تراکم متفاوت پیروکسن و پلاژیوکلاز را نشان می‌دهند
• لایه‌بندی موزون: نوعی لایه‌بندی در یک تودهٔ آذرین که به‌آسانی قابل مشاهده‌است و در آن لایه‌هایی با ترکیب‌های متفاوت تکرار می‌شوند
• لایه‌بندی همساز: ساختاری رسوبی که مشخصهٔ آن وجود لایه‌های موازی است

منابع

• وبگاه پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور برگرفته از کتاب فشارکی، پ.، فرهنگ جغرافیا، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۹