همای (دختر گشتاسپ)

با همای چهرزاد و پرواز همای اشتباه نشود.

همای در داستان‌های ملی ایران و شاهنامه دختر گشتاسپ خواهر پشوتن و اسفندیار و شیدسپ و فرشیدورد و به آفرید بود.

همای (شاهنامه)
اطلاعات کلی
نام	همای
منصب	شاهدخت
نژاد	کیانیان
دودمان	ارزانیان
آئین	مزدیسنا
ملیت	ایران
خانواده
نام نیا	لهراسپ
نام پدر	گشتاسپ
نام مادر	کتایون
برادران	اسفندیار، پشوتن، شیدسپ، فرشیدورد
خواهر	به آفرید

گشتاسپ قول داد اگر کسی کین زریر را بستاند همای را به عقد او در خواهد آورد اما کسی جز اسفندیار برادر همای گره از این کار نگشود:

همی گوید آنکس کجا کین اوی		بخواهد نهد پیش دشمنش روی
مر او را دهم دخترم را همای		وُ کرد ایزدش را برین بر گوای

همای در شاهنامه

همای کاخی در بلخ داشت که در غیبت پدر در آنجا اقامت می‌کرد و چون تورانیان به بلخ یورش آوردند او و خواهرش به آفرید به چنگ ارجاسپ شاه خَلُّخ افتادند و به رویین‌دژ تختگاه خَلُّخ انتقال یافتند. اسفندیار کمر همّت برای رهانیدن آنان ببست و پس از طی مراحل هفت خان اسفندیار به رویین‌دژ نفوذ کرد و بر ارجاسپ پیروزی یافت او را کشت، دو خواهرش را رهانید و به ایران بازشان گرداند.

وقتی اسفندیار در کسوت بازرگانان به رویین‌دژ داخل شد با هدایا نخست بدیدار ارجاسپ و بزرگان رسید دوستی و معامله با بزرگان آنجا را طرح افکند سپس با جلب نظر ارجاسپ، در بازار شهر بساط عرضه کالا براه انداخت. خواهرانش ژنده‌پوش به بهانه خرید نزد بارزگان یعنی برادرشان شتافتند و از لحن صدایش او را شناخنتد امّا اسفندیار از بیم لو رفتن نقشه‌اش، بار نخست اظهار آشنایی نکرد:

برفتند هر دو به نزدیک اوی		ز خون برنهاده به رخ بر دو جوی
به خواهش گرفتند بیچارگان		بر آن نامور مرد بازارگان
بدو گفت خواهر که ای ساروان		نخست از کجا راندی کاروان
ز ایران و گشتاسپ و اسفندیار		چه آگاهی است ای گو نامدار
بدین سان دو دخت یکی پادشاه		اسیریم در دست نا پارسا

منابع

• حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
• شریفی، محمد (۱۳۸۷). محمدرضا جعفری، ویراستار. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۴۴۳-۴۱-۸.