خوی: تفاوت میان نسخه‌ها

باوجود اینکه شهری در حدود 3 هزار سال پیش در منطقه امروزی خوی وجود داشته و نام خوی نیز از 14 قرن پیش تا امروز بر این شهر اطلاق می‌شده است<ref name=":2"/> ولی معنی ریشه نام خوی و تاریخچه این لفظ به‌درستی مشخص و روشن نیست،<ref name=":2">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ خوی|نام خانوادگی=ریاحی|نام=محمدامین|ناشر=توس|سال=1372|شابک=|مکان=|صفحات=21}}</ref> و نظرهای گوناگونی دربارهٔ وجه تسمیهٔ این شهر وجود دارد. به عقیدهٔ [[محمدامین ریاحی]]، این واژه با دو واژه مرتبط است: یکی نام شهر اولخو که در ۲۷۰۰ سال پیش در مکان خوی قرار داشته، و دیگری، نام ساردوی خورد، دژی که ساردوی، یکی از پادشاهان اورارتو، در کنار شهر اولخو ساخته بود.<ref name="rch">{{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =فرزانه ساسان‌پور و مسعود طاوسی مسرور|نام = |پیوند نویسنده = |مقاله =خوی| دانشنامه =[[دانشنامه جهان اسلام]]| ویرایش = | جلد=16| سال =1392| ناشر =بنیاد دائرةالمعارف اسلامی| مکان =تهران| شابک = | صفحه = | پیوند مقاله =http://rch.ac.ir/article/Details/8914#| تاریخ بازبینی = | نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی =}}</ref> همچنین گفته می‌شود که واژهٔ «خوی» در زبان [[کردی]] و ایرانی میانه به‌معنای [[نمک]] است، و به‌واسطهٔ وجود معادن نمک در منطقه، به «خوی» معروف شده‌است. این احتمال که نام خوی از ریشهٔ زبان ارمنی به‌معنی «قوچ» گرفته باشد، صحیح نیست، چراکه در منابع ارمنی نام این شهر «هیر» ضبط شده‌است.<ref name="rch"/> [[راجر سیوری]]، دلیل نام‌گذاری خوی را ریشهٔ کردی آن می‌داند که مرتبط با معادن نمک این شهر است،<ref name="savory">{{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =Savory| نام =R.M| پیوند نویسنده =راجر سیوری| مقاله =Khoi| دانشنامه =[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]| ویرایش =2nd| جلد=5| سال =1986| ناشر =E. J. Brill | مکان =Leiden| شابک = | صفحه = 29| پیوند مقاله =http://books.google.com/books?id=cJQ3AAAAIAAJ&pg=PA28&lpg=PA28&dq=&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false| تاریخ بازبینی =۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۴| نشانی بایگانی = |تاریخ بایگانی = | زبان =en}}</ref> در حالی ساسان‌پور و مسرور، وجه دیگر این نام را جلگه و زمین پست می‌دانند که از نظر آن‌ها با موقعیت جغرافیایی این شهر سازگارتر است.<ref name="rch"/>

در دوران قاجاریه، این شهر به دلیل نزدیکی به مرز روس‌ها، از اهمیت استراتژی بالایی برخوردار بود. هنوز بقایای دیوارهای دفاعی شهر که به درخواست فتحعلی شاه، به دست ژنرال گاردن در قرن سیزدهم هجری قمری/ نوزدهم میلادی در اطراف این شهر ساخته شده، امروزه به چشم می‌خورد. بعدها شهر خوی شاهد درگیریتجاوز شدیدویرانگر بینارامنه ملی‌گرایانمورد حمایت روسیه، فرانسه و سلطنت‌طلبانانگلیس و یاغی گری اکراد و همچنین عدم ارسال نیرو از طرف رضاخان فرمانده قزاق ها برای یاری مسلمین تۆرک پیشینخوی در جریان جنگ جهانی اول بود.<ref name="savory"/>