کتاب دده قورقود: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بازگردان به نسخه‌ی اصلی و زدودن یاوه‌های پان‌ترکیستی برچسب‌ها: حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر برداشتن بخش بزرگی از صفحه |
بازگرداندن ویرایش خرابکارانه برچسب‌ها: خنثی‌سازی حذف حجم زیادی از مطالب منبع‌دار متن دارای ویکی‌متن نامتناظر |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱:
{{Infobox poem
|name=
|image=DedeQorqud.jpg
|caption=
|author=مردمی
|original_title=ده‌ده قورقود
خط ۳۰:
== دده قورقود و آذربایجان ==
در کتاب [[دده قورقود]] نام [[آذربایجان]] و شهرهای اصلی آن همچون [[تبریز]]، [[ارومیه]] و [[اردبیل]] دیده نمی‌شود، اما پرشمار نام مناطق و شهرهای مختلف [[آناتولی]] (ترکیه امروزی) همچون بایبورد، کارادنیز، ماردین، آک حصار، طرابوزون و استانبول ذکر شده‌است.<ref>دده قورقوت، ترجمه مژگان فاتح نیا.</ref> گفتنی است که بعد از اسلام در [[آذربایجان]] صدها کتاب چه به صورت [[دیوان شعر]] و چه به صورت تاریخی و ادبی و تذکره‌نامه و سفرنامه‌ها و … باقی مانده‌است. بیشتر ادبا و شاعران [[آذربایجان]] با توجه به زمان تصنیف کتب نسبت به وضع اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و سیاسی و بالاخره وضعیت معیشتی مردم دوران خود بی‌توجه نبودند و اطلاعات و آگاهی زیادی از طریق آثار به جا مانده از آن‌ها به ما رسیده‌است. در آثار به جا مانده از شاعران و
== شخص دده‌قورقود ==
خط ۵۴:
== قدمت اثر ==
دده قورقود
همچنین
کتاب دده‌قورقود که اغوزنامه هم نامیده شده، گردآوردی است از دوازده داستان که از حکایتهای ترکهای اوغوز قزاقستان در قرن ۱۵ میلادی الهام گرفته. درست است که دده‌قورقود، یعنی راوی اصلی کتاب دده‌قورقود، در کتاب ''تاریخ‌اغوز'' نوشته رشیدالدین هم به صورت مردی دانا وجود دارد، اما مشخصه‌های اغوز[خان] و شکل اسطوره‌ای او ذکر نشده‌است. اصطلاح اغوزنامه برای کتاب دده قورقود به داستان مردان قبیله اوغوز اشاره دارد، نه به شخصیتی اسطوره‌ای به نام اغوز.
بر پایه نظر [[محمد فؤاد کوپرولو]] که گرایشهای پان‌ترکیستی دارد مجموعه داستانهای دده قورقود ریشه‌ای پیش از اسلامی دارند و نشانه‌هایی از این ریشه‌های پیش از اسلام در آن دیده می‌شود. این داستانها قرنها به‌صورت شفاهی سینه به سینه نقل شده‌اند و سرانجام به صورت مکتوب درآمده‌اند. کوپرولو باور دارد کتاب دده قورقود در واقع از مجموعه مناقب اغوزان یا [[اوغوزنامه]]ها جدا شده‌است.<ref>صوفیان نخستین در ادبیات ترک، محمد فؤاد کوپریلی، ترجمه توفیق. ه. سبحانی، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران،1385 ص63</ref> وی برای اثبات سخن خود قسمتی از نقل قول ابوبکر عبدالله دواداری در کتاب درر التیجان را می‌آورد. دواداری در این کتاب که به سال ۷۰۹ قمری تألیف شده‌است در ذکر رویدادهای سال۶۲۸ قمری، به دو کتاب به نام‌های [[اولوخان آتا بیتکچی]] و دیگری اوغوزنامه اشاره می‌کند. او می‌نویسد خود اصل کتاب اوغوزنامه را دیده‌است. این کتاب به روایت دواداری ابتدا از ترکی به فارسی و سپس به وسیله [[جبرائیل بن بختیشوع]] طبیب و مترجم معروف زمان [[هارون الرشید]] به عربی ترجمه شده‌است و اصل آن جزو خزانه [[ابومسلم خراسانی]] بوده‌است. نقل دواداری از آنجا که شباهت بسیار به داستان تپه گوز دارد، کوپرولو را به این نتیجه رساند که این کتاب قسمتی از اغوزنامه باستانی بوده‌است که بعدها از آن مجموعه جداشده‌است؛ ولی استدلال استواری برای این سخن که این دو یک کتاب هستند وجود ندارد.<ref>صوفیان نخستین در ادبیات ترک، محمد فؤاد کوپریلی، ترجمه توفیق. ه. سبحانی، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران،1385 صص297-298</ref> فاروق سومر هم استدلال کوپرولو را رد می‌کند و می‌گوید این کتاب ربطی به آغوزنامه رویت شده توسط ابن دواداری نیست.<ref name="raeisnia" />
خط ۷۰:
== ترجمه‌ها ==
[[پرونده:Basat kills Tepegez Dede Korkut manuscript Dresden.jpg|200px|بندانگشتی|چپ|''کشته شدن دپه کوزی توسط بساط'' از کتاب دده قورد]]
[[کتاب دده قورقود]] به
غیر از ترجمه‌های [[زبان آلمانی|آلمانی]]. [[زبان روسی|روسی]]. [[زبان ایتالیایی|ایتالیایی]] چندین ترجمه دیگر نیز به سایر [[زبان‌های اروپایی]] و آسیایی صورت گرفته از جمله آن‌ها دو ترجمه به [[زبان انگلیسی]] را می‌توان نام برد که اولی د ر [[انگلستان]] و و دومی در [[آمریکا]] انجام یافته‌است. از ترجمه کنندگان می‌توان به ترجمه دیگر از [[یواخیم هاین]] به زبان المانی که در سال ۱۹۵۸ درشهر[[زوریخ]] و چاپ به [[زبان روسی]] در سال۱۹۶۲به وسیله [[بارتولد]] وانتشار توسط [[ویکتورژیرمونسکی]] در[[مسکو]] اشاره کرد.
متن کامل کتاب هم که با
== در ایران ==
حدود سی چهل سال پیش کتاب دَدَه قورقود در بین مردم کوچه بازار نه بصورت شفاهی و نه بصورت مکتوب در [[آذربایجان]] شناخته شده نبود. ترجمه کتاب دَدَه قورقود برای اولین بار به [[زبان فارسی]] در سال ۱۳۵۵ توسط فریبا عزب‌دفتری و محمد حریری اکبری توسط نشر ابن سینا در [[تبریز]] به چاپ رسید. این ترجمه از متن [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] آقای [[جفری لوئیس (ترک‌شناس)|جفری لویس]] انجام گرفته‌است. آقای جفری لویس هم از دو نسخه خطی که اولی در کتابخانه درسدن که در سال ۱۸۱۵ کشف شده و دومی در کتابخانه واتیکان توسط آقای روزی کشف گردید، که به گفته آقای لویس دو نسخه خطی تاریخ ندارد و هر دوی آن‌ها متعلق به [[قرن شانزدهم]] است و معلوم نیست این دو نسخه در کجا نوشته شده‌است. [[بهزاد بهزادی]] پژوهشگر [[زبان ترکی آذربایجانی]] نیز دده قورقود را به زبان فارسی ترجمه کرده‌است. داستان دلی دومرول آن با عنوان [[سرگذشت دومرول دیوانه سر]] توسط [[صمد بهرنگی]] به فارسی ترجمه شده‌است. کتاب دَدَه قورقود به زبان ترکی آذربایجانی بعد از انقلاب توسط هویتخواهان و هویتسازان به صورت غلط که تمام اسامی [[ترکی اوغوز|ترکی اوغوزی]] را به [[زبان ترکی آذربایجانی|ترکی آذربایجانی]] به حال هوای فرهنگی و تاریخی [[آذربایجان]] تغییر داده شده بود چاپ شده و در سال ۱۳۵۸
در دولت [[حسن روحانی]] طرحی برای تدریس دده قورقود در ایران گذاشته شد. [[جواد طباطبایی]]، فیلسوف تبریزی، در این‌باره نوشته‌است: «دولت تدبیر و امید با چه رویی می‌خواهد به مردم آذربایجان، که سده‌ها در قهوه‌خانه‌های شهرهای خود گوش به نقالی داستانهای شاهنامه سپرده‌اند، اعلام کند که از این پس افسانه‌های «دده قورقود» جای داستانهای [[رستم و سهراب]] را گرفته‌است. اگر چنین تدبیرها در راستای «بازگشت به خویشتن» ها و «آنچه خود داشت» هاست، متولیان باید بدانند که این اجبار به تغییر هویت [[مردم آذربایجان]] عین از خود بیگانه ساختن آنان است، زیرا مردمی که هزار سال شاهنامه، [[دیوان حافظ]] و [[گلستان سعدی]] خوانده‌اند به آسانی به این جعل هویت برای خود تن در نخواهند داد و از این «تدبیرِ» داهیانهٔ دولت جز «ناامیدی» از تدبیرهای او حاصل نخواهد شد!» وی افزوده‌است: «به رغم تبلیغاتی مسموم و یکسره نادرستی که گوش‌ها را کر می‌کند، هرگز، چاپ کتاب دده قورقود در آذربایجان ممنوع نبوده و خود من از نیمهٔ دوم دههٔ سی شمسی نسخه‌هایی از آن را در کتابفروشی‌های تبریز دیده بودم. فروش آزاد چند صد نسخه‌ای که از این «حماسهٔ ملّی ترکان» در تبریز چاپ می‌شد سال‌ها طول می‌کشید و البته جز مردمان کنجکاو نسخه‌ای از آن را نمی‌خریدند و اگر می‌خریدند اغلب نمی‌خواندند! ادعای «تحمیل» زبان فارسی به مردم آذربایجان توجیهی برای «تحمیل» تدریجی زبان «ترکی» دده قورقود به مردمی است که در سال‌های اخیر هویت جدید «ترکی در حال رنسانس» خود را کشف کرده‌اند. [[وزارت علوم]] باید بداند که نویسنده –– یا نویسندگان –– برنامه‌ای که اینک به دانشگاه‌های استان‌های آذربایجان ابلاغ شده‌است هدف‌هایی جز آموزش زبان داشته‌اند!»<ref name="parsianjoman.org" />
خط ۸۷:
از سال ۱۹۵۶ یونسکو برای بزرگ‌داشت و شناساندن وقایع تاریخی و شخصیت‌های برجسته کشورهای عضو برای جهانیان جشن‌هایی را ترتیب می‌دهد،<ref>[http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15373&URL_DO=DO_PRINTPAGE&URL_SECTION=201.html United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization]</ref> که بر اساس درخواست کشورهای عضو است،<ref>[http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/anniversaries-celebrated-by-member-states/criteria-and-procedures/ درگاه سازمان یونسکو، مدخل چگونگی نامزد کردن وقایع برای برگزاری سالگرد]</ref> در مورد کتاب دده قورقود هم دولت جمهوری آذربایجان، این مناسبت را برای برگزاری سالگرد به یونسکو اعلام نمود و یونسکو آن را جشن گرفت.
در سال ۱۹۹۹ نیز بانک ملی جمهوری آذربایجان، در راستای سیاست ترک‌سازی آذربایجان، [[سکه]]های یادبود [[طلا]] و [[نقره]] به مناسبت سال دده قورقود ضرب کرد.<ref>[http://www.cbar.az/pages/national-currency/commemorative-coins/1992-2010/ بانک ملی آذربایجان]</ref>
فرهنگ، داستانهای مردمی و موسیقی حماسی فولکلور دده قورد در نوامبر ۲۰۱۸ به پیشنهاد جمهوری آذربایجان، ترکیه و قزاقستان در [[فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو]] قرار داده شده‌است.<ref>https://ich.unesco.org/en/RL/heritage-of-dede-qorqud-korkyt-ata-dede-korkut-epic-culture-folk-tales-and-music-01399</ref>
== پیوند به بیرون ==
| |||