مقداد بن اسود: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
اصلاح اشتباه تایپی برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
مدخل ناقص بود تکمیل شد برچسب‌ها: افزودن القاب ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱:
'''ابوسعید مقداد بن عمرو بن ثعلبه بن مالک بن ربیعه بن عامر بن مطرود البهرائی الکندی'''،
== زندگی‌نامه ==
=== ولادت و نسب ===
'''مقداد بن عمرو بن ثعلبه''' معروف به مقداد بن اسود، از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست اما با توجه به اینکه تاریخ‌نگاران سال درگذشت او را ۳۳ق و در ۷۰ سالگی دانسته‌اند.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۹۹۵م/۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۶۱.</ref> احتمالا ۲۴ سال قبل از [[مبعث|بعثت]] (۳۷ سال قبل از هجرت) به دنیا آمده باشد. سیره نویسان و مورخان، نسب خانوادگی او را تا جد بیستم نام برده‌اند.<ref>ابن حزم‌اندلسی، جمهرة انساب العرب، دارالمعارف، ص۴۴۱.</ref>
نقل شده است در حضرموت، نزاعی بین مقداد و فردی به نام «ابی شمر بن حجر» رخ داد که به مجروح شدن آن فرد انجامید. پس از این ماجرا مقداد به مکه رفت و با اسود بن عبد بن یغوث زهری هم‌پیمان شد و اسود با مقداد نسبت پدری پیدا کرد؛ از این رو او را مقداد بن اسود و گاه مقداد زهری خوانده‌اند. ولی پس از نزول آیه «ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ: آنان را به [نام] پدرانشان بخوانید»<ref>سوره احزاب، آیه ۵.</ref> مقداد بن عمرو خوانده شد.<ref>ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۹۹۵م/۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۶۰؛ مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۵۷.</ref>
=== کنیه‌ها و القاب ===
برای مقداد القابی مانند بهرایی یا بهراوی،<ref>ابن حزم‌اندلسی، جمهرة انساب العرب، دارالمعارف، ص۴۴۱.</ref> کندی و حضرمی و کنیه‌هایی مثل ابومعبد، ابوسعید و ابوالاسود ذکر شده است.<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۵۲ق، ج۳، ص۲۴۵.</ref>
== در زمان پیامبر ==
=== اسلام آوردن ===
مقداد در همان اوایل بعثت مسلمان شد و شکنجه‌های مشرکان قریش را تحمل کرد. مورخان او را از سابقین به اسلام می‌دانند؛ اما درباره چگونگی مسلمان شدن او بحث مفصلی نشده است. از ابن مسعود نقل شده است نخستین کسانی که اسلام خود را ظاهر کردند، هفت نفر بودند که مقداد یکی ار آنان است.<ref>ابن اثیر، اسدالغابة، ۱۹۷۰م.، ج۵، ص۲۴۲.</ref>
=== هجرت ===
مقداد دو بار [[هجرت محمد|هجرت]] کرد: یک‌بار هجرت به حبشه که مقداد در میان سومین گروه مسلمانان بود و بار دوم هجرت به مدینه که زمان دقیق هجرتش به مدینه روشن نیست؛ ولی بر اساس وجود قرائن فراوانی، در سال اول هجرت در ماه شوال در سریه ابوعبیده به مسلمانان پیوست و به همراه آنان به مدینه هجرت کرد.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۰۵؛ مامقانی، قاموس الرجال، بی‌تا، ج۹، ص۱۱۴.</ref>
پیامبر: خداوند مرا به دوست داشتن ۴ تن دستور داد و مرا خبر داد که خودش آن‌ها را دوست دارد: [[علی بن ابی‌طالب|علی]]، مقداد، [[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[سلمان فارسی|سلمان]].<ref><small>ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۹۹۵م/۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۶۱.</small></ref>
=== حضور در جنگ‌ها ===
مقداد در غزوات پیامبر شرکت کرد.<ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۸۰م، ج۷، ص۲۸۲.</ref> وی در غزوه بدر جزء سواره نظام بود. به اسب وی «سَبحَه» به معنای شناوری می‌گفتند؛ شاید از آن‌جهت که مقداد با دلاوری جنگ می‌کرد، به اسبش «سبحه» می‌گفتند.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۲۰.</ref>
در جنگ احد نیز مقداد نقش داشت، به طوری که در اواخر نبرد که افرادی پا به فرار گذاشتند، طبق نقل منابع تاریخی، کسی با پیامبر نماند به جز علی، [[طلحه]]، [[زبیر بن عوام|زبیر]]، ابو دجانه، عبدالله بن مسعود و مقداد.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ۱۴۱۰، ج۳، ص۱۱۴.</ref> برخی نقل‌ها مقداد را در این جنگ جزو تیراندازان سپاه اسلام نام برده‌اند.<ref>ابن اثیر، اسد الغابة، ۱۹۷۰م، ج۵، ص۲۴۲.</ref> اما برخی دیگر او را به همراه زبیر فرمانده سواره نظام سپاه اسلام دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ج۲، ص۱۵۲.</ref>
مقداد در کنار سلمان، [[عمار یاسر|عمار]]، ابوذر از نخستین شیعیان بودند که در زمان پیامبر بدین نام شناخته می‌شدند.<ref>رجوع کنید به: نوبختی، فرق الشیعة، ۱۴۰۴ق، ص۱۸.</ref>
== حمایت از جانشینی علی بن ابی طالب ==
پس از رحلت پیامبر اسلام و انتخاب شدن [[ابوبکر]] به عنوان خلیفه و جانشین پیامبر، تعداد اندکی از مسلمانان به علی بن ابی طالب وفادار ماندند و با ابوبکر بیعت نکردند؛ از جمله آنان سلمان، ابوذر و مقداد بودند. مقداد در ماجرای [[سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] شرکت نداشت و به همراه علی بن ابی طالب و چند تن از صحابه مشغول غسل دادن پیامبر اسلام و نماز خواندن بر او بود.<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۳۲۸.</ref> طبق نقل قول‌ها، او از معدود کسانی است که بر پیکر فاطمه زهرا نماز گزارد.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۴.</ref> برخی منابع او را از اعضای شرطة الخمیس دانسته‌اند.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۱۸۸.</ref><ref>«البته در صورتی که شرطة الخمیس در دوران حکومت حضرت علی(ع) شکل گرفته باشد، نمی‌توان مقداد را که سال وفات او ۳۳ق ذکر شده، و آغاز حکومت حضرت علی سال ۳۵ق بوده، از اعضای آن دانست.»</ref>
مقداد در موقعیت‌های مختلف، مسئله جانشینی علی بن ابی طالب را به ابوبکر و همراهانش یادآور می‌شد و اقداماتی را برای روشن کردن مردم انجام می‌داد، از جمله:
# پس از آنکه مردم با ابوبکر بیعت کردند، گروهی از مهاجر و [[انصار]] از بیعت سر باز زدند و به علی بن ابی‌طالب پیوستند که از جمله آنان مقداد بود.<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۷۷؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۳۷-۱۳۸؛ شیخ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۶۱-۴۶۵.</ref>
# زمانی که چهل نفر از مردان نزد علی آمدند و گفتند «ما آماده دفاع و حمایت از شماییم»، حضرت به آنان گفت «اگر بر سر قول خود هستید، فردا موی سر خود را بتراشید و نزد من بیایید. روز بعد تنها سلمان، مقداد و ابوذر با سرهای تراشیده نزد امام حاضر شدند».<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۱۲۶.</ref>
# در جریان شورای شش نفره برای تعیین خلیفۀ بعدی، وقتی عبدالرحمن بن عوف به علی بن ابی طالب گفت «در صورتی با تو بیعت می‌کنم که از کتاب خدا و سنت پیامبر و روش ابوبکر پیروی کنی» و علی تنها دو مورد اول را پذیرفت، مقداد برای اعتراض رو به عبدالرحمن کرد و گفت: «به خدا سوگند، علی یعنی کسی را که به حق و عدالت قضاوت می‌کرد را ترک کردید. سپس ادامه داد: هیچ فرد و خاندانی را ندیده‌ام که بعد از پیامبر خود، این‌طور مظلوم شوند که اهل بیت مظلوم واقع شدند».<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۴، ص۲۳۳.</ref>
مقداد با خلافت عثمان مخالفت کرد و با سخنرانی در مسجد مدینه، این مخالفت را اعلام داشت.<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۴، ص۲۳۳.</ref>
یعقوبی از برخی نقل کرده،عثمان در همان شبی که بیعتش به انجام رسید، برای نماز عشا بیرون رفت، در حالی که پیشاپیش او شمعی روشن شده بود. مقداد بن عمرو به او برخورد و گفت: این بدعت چیست؟<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۴.</ref> به گزارش یعقوبی مقداد از کسانی بود که زبان به انتقاد از عثمان گشود و به علی بن ابی‌طالب گروید.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۵۴-۵۵.</ref>
== پانویس ==
سطر ۱۳ ⟵ ۴۵:
== منابع ==
* آبی، ابوسعد منصور بن الحسین، نثر الدر فی المحاضرات، تحقیق: خالد عبد الغنی محفوط، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة: الأولی، ۱۴۲۴ق/۲۰۰۴م.
* ابن ابی الحدید، عز الدین بن هبة الله، [[شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید|شرح نهج البلاغة]]، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، بیروت، دار الکتب العلمیة، الطبعة: الأولی، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۸م.
* ابن اثیر، علی بن محمد، [[اسدالغابه فی معرفه الصحابه|اسد الغابة]]، تحقیق محمدابراهیم البنا، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۹۷۰م.
* ابن اثیر، علی بن محمد، [[الکامل فی التاریخ]]، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
* ابن حزم‌اندلسی، علی بن احمد، جمهره انساب العرب، تحقیق محمد عبدالسلام هارون، قاهره، دارالمعارف.
* این حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولی، ۱۴۱۵/۱۹۹۵
* ابن سعد، محمد بن سعد، [[طبقات الکبری]]، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق، چاپ اول.
* امین، سیدمحسن، [[اعیان الشیعه|اعیان الشیعة]]، تحقیق و تخریج: حسن الامین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
* امینی، عبدالحسین، [[الغدیر]] فی الکتاب و السنة و الادب، ج۹، بیروت:دار الکتب العربی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
* بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، [[انساب الاشراف]]، تحقیق: محمد حمیدالله، مصر: معهد المخطوطات بجامعة الدول العربیة بالاشتراک مع دارالمعارف، ۱۹۵۹م.
* خویی، ابوالقاسم، [[معجم رجال الحدیث]]، مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ق/۱۳۶۹ش.
* زرکلی، خیرالدین، [[الأعلام|الاعلام]]، ج۷، بیروت: دارالعلم للملایین، ۱۹۸۰م.
* شیخ صدوق، محمد بن علی بن الحسین، [[خصال|الخصال]]، ۱۴۰۳ق، ص۴۶۱-۴۶۵، تحقیق: علی أکبر غفاری، قم، جمعه درسین حوزه علمیه قم، ۱۴۰۳ق/۱۳۶۲ش.
* شیخ صدوق، [[عیون اخبار الرضا|عیون أخبار الرضا]]، تهران، نشر جهان، ۱۳۸۷ق.
* طبری، محمد بن جریر، [[تاریخ طبری]]، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
* قمی، شیخ عباس، [[منتهی‌الآمال|منتهی الآمال]]، قم، انتشارات هجرت، ۱۴۱۳ق.
* کشی، اختیار معرفة الرجال، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، [[کتاب کافی|الکافی]]، تصحیح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* مامقانی، عبدالله، [[تنقیح المقال|تنقیح المقال فی علم الرجال]]، نجف اشرف، مرتضویه، ۱۳۵۲ق.
* مامقانی، عبد الله، [[قاموس الرجال]]، بی‌جا، بی‌تا.
* مجلسی، محمدباقر، [[بحارالانوار]]، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
* مزی، یوسف بن عبد الرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، محقق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۰ق.
* مفید، محمد بن محمد، الاختصاص، قم، جامعه مدرسین.
* مفید، محمد بن محمد، [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد|الارشاد]]، ترجمه: حسن موسوی مجاب، قم، انتشارات سرور، ۱۳۸۸ش.
* نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
* یعقوبی، [[تاریخ یعقوبی]]، قم، شریف رضی، ۱۳۷۳ش.
== پیوند به بیرون ==
{{ویکی گفتاورد}}[https://fa.wikishia.net/view/%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%86_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D9%88#cite_note-21 دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت]{{درگاه|اسلام}}
{{صحابه}}
{{بزرگان اسلام}}{{علی بن ابی‌طالب-افقی}}{{شیعه-افقی}}
| |||