روح‌الله خالقی: تفاوت میان نسخه‌ها

در خرداد ۱۳۲۸،۱۳۲۸ ه‍.ش، باشگاه موسیقی که از تأمین هزینه‌های خود بازمانده بودبود، تعطیل شد.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۷۷|ک=سرگذشت موسیقی ایران|ص=۱۱۷}}</ref> در همین زمانزمان، وزارت فرهنگ اعلام کرد که اگر فعالیت‌های انجمن موسیقی ملی جنبهٔ آموزشی داشته باشد از پشتیبانی و کمکِکمک آن وزارتخانه برخوردار خواهد شد. روح‌الله خالقی که طرح تأسیس [[هنرستان موسیقی ملی]] را سه سال پیش‌تر در ''مجلهٔ چنگ'' مطرح کرده بود، اساسنامهٔ هنرستان را تهیه کرد. پس از مدتی، امتیاز تأسیس هنرستان به انجمن موسیقی ملی داده شد و روح‌الله خالقی که سال‌ها به دنبال ترویج موسیقی ملی بود، به‌عنوان رئیس هنرستان موسیقی ملیملی، فعالیت خود را آغاز کرد و به پرورش هنرجویانِهنرجویان موسیقی ایرانی پرداخت.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۷۷|ک=سرگذشت موسیقی ایران|ص=۱۲۲}}</ref><ref name=":9"/> به این ترتیب انجمن موسیقی ملی به هنرستان موسیقی ملی تبدیل شد.<ref name=":10">{{یادکرد وب|عنوان=زندگی و هنر روح‌الله خالقی، موسیقی‌دان|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/25503977.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-03-01|کد زبان=|نویسنده=[[محمود خوشنام]]}}</ref> این هنرستان در روز اول مهر ۱۳۲۸ ه‍.ش با ۸ هنرجوی دختر و ۱۹ هنرجوی پسر، افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شروع کار هنرستان موسیقی ملی با روح‌الله خالقی|نشانی=https://payamjavan.com/شروع-کار-هنرستان-موسیقی-ملی-با-استاد-رو/|وبگاه=مجله پیام جوان|تاریخ=2020-06-20|بازبینی=2021-02-28|کد زبان=|نویسنده=علی تیموری}}</ref>

اشتیاق و علاقهٔ خالقی به هنرستان موسیقی ملی تا آنجا بود که گاه پیش از آمدنِآمدن شاگردان و دور از چشم دیگران، [[جارو|جارو کردن]] و [[نظافت]]ِ مدرسه را نیز انجام می‌داد.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۷۷|ک=سرگذشت موسیقی ایران|ص=۱۲۹}}</ref> او در سال ۱۳۲۹، اولین جلد کتاب ''آموزش ویلن'' خود را برای هنرجویانِهنرجویان هنرستان موسیقی ملی منتشر کرد.<ref name=":6"/>

روح‌الله خالقی در سال ۱۳۳۰ ه‍.ش با همکاری [[موسی معروفی]] و [[نصرالله زرین‌پنجه]]، جلد اول کتاب ''[[دستور مقدماتی تار و سه‌تار|دستور مقدماتی تار و سه تار]]'' را توسط «انجمن ملی» منتشر کرد.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۳۰|ک=دستور مقدماتی تار و سه‌تار|ص=}}</ref> او جلد دوم این کتاب را در سال ۱۳۳۱ ه‍.ش و پس از آن{{کدام|در چه سالی؟|تاریخ=تاریخ=آوریل ۲۰۲۱}} جلد سوم را به انتشار رساند. این کتاب از نخستین کتاب‌های آموزشی [[تار]] و [[سه‌تار]] در ایران محسوب می‌شود.<ref name=":6"/> در سال ۱۳۳۲،۱۳۳۲ ه‍.ش، خالقی به فکر تهیهٔ آرشیوی ازبایگانی [[صفحه گرامافون|صفحهصفحه‌های]]<nowiki/>‌های قدیمی موسیقی ایران افتاد. او به همین منظور در روزنامه‌ها آگهی کرد که هنرستان موسیقی ملی صفحه‌های قدیمی را به قیمت خوب می‌خرد. اینمجموعهٔ آرشیوصفحه‌هایی که او گردآوری کرد در بایگانی هنرستان عالی موسیقی ملی محفوظ ماند.<ref>{{پک|نورمحمدی|ک=اخبار و اسناد قمرالملوک وزیری در مطبوعات دوران قاجار تا عصر حاضر و آرشیو اسناد ملی|ص=۱۹۳}}</ref>

خالقی در سال ۱۳۳۳،۱۳۳۳ ه‍.ش همزمان با مدیریت و تدریس در هنرستان، رهبری [[گل‌ها (برنامه رادیویی)|ارکستر گل‌ها]] و مدتی نیز سرپرستی موسیقی [[رادیو ایران]] را بر عهده گرفت؛ اما به دلیل اینکه هیچ‌کدام از پیشنهادهایشپیشنهادهایی که برای ساماندهی وضعیت موسیقی رادیو طرح کرده بود عملی نشد، از این سمت کناره‌گیری کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به زندگی و آثار روح‌الله خالقی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts/story/2006/11/061113_pm-mk-khaleghi|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|بازبینی=2021-02-27|نویسنده=[[محمود خوشنام]]}}</ref> او در زیرمجموعهٔ فعالیت‌های مربوط به برنامهٔ گل‌ها، برنامه‌هایی نظیر: گل‌های رنگارنگ، تکنوازان و موسیقی بی‌کلام را طراحی کرد و به اجرا درآورد.<ref name=":10"/> در این زمان، خالقی ساکنِساکن خانه‌ای بود که به‌تازگی در خیابان همایونی در [[شمیران]] ساخته بود. این خانه [[حمام|حمامی]] داشت که در طبقهٔ پایینِپایین ساختمان بود و در تابستان مورد استفادهٔ خانواده قرار نمی‌گرفت. این مکانِمکان خُنک و آرام، محلِمحل تحقیق، مطالعه و نوشتنِنوشتن خالقی بود.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۱۳ و ۱۴}}</ref> او در سال ۱۳۳۳ ه‍.ش در حمامِحمام طبقهٔ زیرینِزیرین این خانه، نگارش جلد اولِاول مهم‌ترین کتاب خود، ''[[سرگذشت موسیقی ایران]]'' را نیز به اتمام رساند و منتشر کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ندا انتظامی|وبگاه=رادیو فرهنگ|نشانی=http://radiofarhang.ir/NewsDetails/?m=067142&n=530522|عنوان=آثار استاد خالقی بیانگرحس مسئولیت اجتماعی این هنرمند بوده‌است}}</ref>

در ۲۸ اسفند سال ۱۳۳۳،۱۳۳۳ تشکیلِه‍.ش، تشکیل شورای عالی موسیقی رادیو (شورای ترویج موسیقی ملی) به تصویب هیئت وزیران رسید و هنرمندانی همچون: روح‌الله خالقی، [[ابوالحسن صبا]]، [[علی‌اکبر شهنازی]]، [[حسین طاهرزاده]]، [[موسی معروفی]]، [[جواد معروفی]] و [[مشیر همایون شهردار]]، از طریق رأی‌گیری انتخاب و با ابلاغ [[نخست‌وزیر]] به عضویت این شورا درآمدند. شورای عالی موسیقی از ۱۵ فروردین ۱۳۳۴ ه‍.ش کار خود را به منظور سامان بخشیدن به وضعیت آشفتهٔ موسیقی رادیو آغاز کرد. روح‌الله خالقی صبح روز ۲۵ فروردین ۱۳۳۴ ه‍.ش به عنوانِعنوان نمایندهٔ شورا، در [[رادیو تهران]] سخنرانی کرد. او در بخشی از سخنرانیِسخنرانی خود، ضمن انتقاد به وضعیت موسیقی چنین گفت:<ref name=":102">{{یادکرد وب|نویسنده=[[علیرضا میرعلینقی]]|وبگاه=مقام موسیقایی، شماره ۶۱، اسفند ۱۳۸۴ و فروردین ۱۳۸۵، از طریق [[نورمگز]]|نشانی=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/195186/پنجاه-سال-پیش-در-امروز-یک-گواهی-صریح-و-تلخ-از-موسیقی-رادیو-تهران-نیم-قرن-پیش-سخنرانی-استاد-فقید-ر|عنوان=پنجاه سال پیش در امروز (یک گواهی صریح و تلخ از موسیقی رادیو تهران نیم قرن پیش)}}</ref>

شورای ترویج موسیقی ملی، در همان سالِسال ۱۳۳۴،۱۳۳۴ ه‍.ش، چندماه پس از آغاز فعالیت و نظارت بر موسیقی و آثار پخش شده از رادیو، پس از استعفای مشیر همایون شهردار که ریاست شورا را عهده‌دار بود، منحل شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=[[علیرضا میرعلینقی]]|وبگاه=مجلهٔ گنجینه اسناد، پاییز و زمستان ۱۳۷۰، شماره ۳ و ۴، صفحه ۱۳۴، بواسطهٔ [[نورمگز]]|نشانی=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/98513/موسیقی-ایرانی-و-اسناد-تاریخی-معاصر?q=روح%20الله%20خالقی&score=17.0&rownumber=300|عنوان=موسیقی ایرانی و اسناد تاریخی معاصر ۱}}</ref> خالقی تا سال ۱۳۳۴ ه‍.ش جلد دوم تا چهارم کتاب ''آموزش ویلن'' را نیز منتشر کرد.<ref name=":6"/>

در ماهِ مهر سال ۱۳۳۴،۱۳۳۴ ه‍.ش، خالقی به همراهِهمراه یک هیئت فرهنگی به [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|اتحاد جماهیر شوروی]] سفر کرد. این نخستین سفرِسفر خارجی او بود که در آن از مؤسسه‌های هنریِهنری جمهوری‌های [[ازبکستان]]، [[تاجیکستان]]، [[ارمنستان]] و [[آذربایجان]] و همچنین [[مسکو]] و دیگر شهرهای [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|شوروی]] دیدن کرد. او پس از این سفر، تحت تأثیر موسیقی و برنامه‌های [[کنسرواتوار|کنسرواتوارهای]]<nowiki/>های آن کشور،شوروی، مقاله‌هایی را در ''[[مجله موسیقی|مجلهٔ موسیقی]]'' و بعدها در ''مجلهٔ پیام نوین'' به انتشار رساند. وی در این زمان همکاری خود را با انجمن فرهنگی ایران و شوروی آغاز کرد و پس از مدتی به عضویت هیئت مدیرهٔ آن انجمن درآمد که تا پایان عمرعمرش ادامه داشت. خالقی همچنین در سال ۱۳۳۵،۱۳۳۵ ه‍.ش، سفرهایی را به کشورهای [[رومانی]]، [[فرانسه]] و [[هندوستان]] انجام داد.<ref name=":12"/><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=هنرستان موسیقی دختران|نشانی=https://musicschoolg.farhang.gov.ir/Components/News/View/NewsPDF.aspx?id=142142&lcid=1065|عنوان=چهل‌ونه سال از درگذشت «روح‌الله خالقی» گذشت}}</ref>

او در سفر به هند از مراکز و مؤسسه‌های موسیقی در شهرهای [[دهلی]]، [[بمبئی]]، [[کلکته]]، [[لکهنو]] و [[کشمیر]] دیدن کرد. همچنین در چهار شهرِشهر این کشور، سخنرانی‌هایی دربارهٔ موسیقی ایران و مقایسهٔ آن با [[موسیقی سنتی هند|موسیقی هند]] وتوأم با توضیحاتی درموردِدر مورد موسیقی ملی انجام داد که از رادیورادیوی هند پخش شد. خالقی در این‌مورد نوشته‌است:<ref name=":24">{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۵۳ و ۵۴}}</ref>

{{گفتاورد|... هرجا مجالی به‌دست آمد با اهل فن دربارهٔ موسیقی ایران مصاحبه کردم و آن‌ها را نیز علاقه‌مند به درکِدرک نکات و دقایقِدقایق موسیقی ایران دیدم. اکنون می‌توانم بگویم بابِباب ارتباطِارتباط هنری از لحاظِلحاظ موسیقی با این سفرِسفر کوتاهکوتاه، افتتاح شده‌است و موقع برای بسطِبسط این رابطه بسیار مساعد است و ممکن است در آتیه به‌وسیلهٔ مقاماتِمقامات رسمی دو دولت ایران و هندهند، درادامهدر ادامه و ازدیاد این ارتباطِارتباط هنری قدم‌های مؤثر مفیدتری برداشته شود.}}

دستاورد وی از سفرِسفر به هند که به مدت دو ماه به طول انجامید، مجموعهمجموعهٔ مقاله‌هایی در زمینهٔ [[رقص]] و موسیقی در این کشور بود که در ''مجلهٔ موسیقی'' به چاپ رسید. او همچنین در این سال (۱۳۳۵ ه‍.ش)، جلد دوم کتاب ''[[سرگذشت موسیقی ایران]]'' را نیز منتشر کرد.<ref name=":12">{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۱۵}}</ref> در ماهِ مهرِ سال ۱۳۳۷ ''ه‍.ش'' مجلهٔ ''پیام نوین'' (ارگان انجمن فرهنگی ایران و شوروی) با صاحب‌امتیازی [[مهدی بیانی]] که از بنیانگذاران انجمن فرهنگی ایران و شوروی بود، آغاز به‌کار کرد و روح‌الله خالقی که سابقهٔ فعالیت و مدیریتِ مطبوعاتی در ''مجلهٔ چنگ'' و دبیری تحریریهٔ ''مجلهٔ موسیقی'' (نشریهٔ رسمی ادارهٔ موسیقی) را داشت، مدیریت این مجله را به‌عهده گرفت و تا پایان عمر در این جایگاه فعالیت کرد.''<ref>{{پک|خالقی|۱۳۹۱|ک=موسیقی ایران|ص=۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=حسن شایگان|وبگاه=[[روزنامه اطلاعات]]|نشانی=https://www.ettelaat.com/mobile/?p=109798&device=phone|عنوان=روایتی از روح‌الله خالقی}}</ref>''

روح‌الله خالقی در سال ۱۳۳۸ ه‍.ش با وجود علاقهٔ بسیاری که به هنرستان موسیقی ملی داشت؛داشت اماو به دلیلِدلیل عدم هماهنگی با سیستم و اختلاف‌نظر با مسئولان دولتی، تقاضا کرد تا از سمتِ مدیریت هنرستان کنار برود. او که از وضعیت هنرستان موسیقی ملی ناراضی شده بود، نامه‌ای نوشت و در آن متذکر شد که: «دیگر نمی‌توانم در پست ریاست هنرستان موسیقی ملی انجام وظیفه کنم و می‌خواهم به‌صورت یک معلم ساده، تدریس نمایم و اگر نخواستید که من معلم باشم، این نامه در حکم درخواست بازنشستگی من خواهد بود.» پس از ارسال این نامه، حکم [[بازنشستگی]] خالقی، نُه۹ روز زودتر از موعد صادر شد. بدونِو بدون آنکه دلایل درخواستش را جویا شوند و بدونِ آنکهیا از زحمات و فعالیت‌هایش تقدیر به عمل آورند، او را به کلی بازنشسته کردند.<ref name=":14">{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۲۷۹}}</ref>

نارضایتی و دلسردی خالقی از زمانی آغاز شده بود که هنرستان موسیقی ملی به‌صورتِبه‌صورت زیرمجموعه‌ای از ادارهٔ هنرهای زیبا درآمد، نارضایتی و دلسردی خالقی آغاز شددرآمد. او در این مورد نوشته‌است:<ref name=":15">{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۲۸۰}}</ref>

{{نقل قول|«کسی به حرف‌های من گوش نمی‌کرد و هر پیشنهادی می‌دادم در کشوِکشوی میزها بایگانی می‌شد. هنرستان به‌صورت یک اداره درآمد و خود من هم از شور و شوقِشوق اولیه افتادم و فقط مثل یک کارمندکارمند، انجام وظیفه می‌کردم. دیدم که وجود من زاید است و عده‌ای هم می‌خواهند که من در رأس نباشم. این بود که پیشنهاد بازنشستگی کردم و فوراً پذیرفته شد.»}}

روح‌الله خالقی در طول سال‌های تدریس خود در مدرسهٔ موسیقی، هنرستان موسیقی دولتی و هنرستان موسیقی ملی، شاگردانِ بسیاری را پرورش داد که از آن‌جمله می‌توان به هنرمندانی چون: [[حسین دهلوی]]،<ref name=":02">{{یادکرد وب|تاریخ=۲۱ آبان ۱۳۹۷|وبگاه=[[صندوق اعتباری هنر]]|نشانی=https://honarcredit.ir/newsDetails?ID=5934|عنوان=خالقی فرزند تفکر نوین تجددخواهی مردم ایران است}}</ref> [[مصطفی کمال پورتراب]]،<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۲ تیر ۱۳۹۵|وبگاه=خبر آنلاین|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/548951/مصطفی-کمال-پورتراب-درگذشت-تئوریسین-موسیقی-ایران-و-شاگرد-روح-الله|عنوان=مصطفی کمال پورتراب درگذشت/تئوریسین موسیقی ایران و شاگرد روح‌الله خالقی هم رفت}}</ref> [[فرهاد فخرالدینی]]،<ref name=":02"/> [[انوشیروان روحانی]]،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سامان احتشامی|تاریخ=۳ مرداد ۱۳۹۸|وبگاه=[[روزنامه ایران]]|نشانی=https://www.magiran.com/article/3934220|عنوان=خالق ملودی‌های ماندگار}}</ref> [[هوشنگ ظریف]]،<ref name=":110">{{یادکرد وب|تاریخ=۲۰ اسفند ۱۳۹۸|وبگاه=[[روزنامه ایران]]|نشانی=https://www.pishkhan.com/news/173790|عنوان=مرا معلم عشق تو شاعری آموخت|نویسنده=ندا سیجانی}}</ref> پروین صالح،<ref name=":110"/> [[افلیا پرتو]]،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=[[علیرضا میرعلینقی]]|تاریخ=۱ دی ۱۳۹۸|وبگاه=[[روزنامه ایران]]|نشانی=https://www.magiran.com/article/3992569|عنوان=پیدا و ناپیدا}}</ref> [[گیتی وزیری‌تبار]]،<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=نوای فارس|نشانی=http://www.navayefars.com/calendar/3/29/499|عنوان=گیتی وزیری‌تبار}}</ref> [[سیمین آقارضی]]،<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=موزه موسیقی ایران|نشانی=http://www.musicmuseum.ir/شنبه-15-آذر-1399-مصادف-با-سال-روز-تولد-سیمین-آ/|عنوان=سیمین آقارضی}}</ref> [[جلال ذوالفنون]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ذوالفنون با زمستان همسفر شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/1563355/ذوالفنون-با-زمستان-همسفر-شد-تلاش-برای-حفظ-روح-معنوی-پیکره-موسیقی|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=۳ فروردین ۱۳۹۱|بازبینی=2021-03-23|کد زبان=}}</ref> [[محمد میرنقیبی]]،<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۸ اسفند ۱۳۹۷|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی|نشانی=http://www.nlai.ir/web/sistan/home?p_p_id=101&p_p_lifecycle=0&p_p_state=maximized&p_p_mode=view&_101_struts_action=%2Fasset_publisher%2Fview_content&_101_returnToFullPageURL=http%3A%2F%2Fwww.nlai.ir%2Fweb%2Fsistan%2Fhome%3Fp_auth%3DT4OXN2Uz%26p_p_id%3D3%26p_p_lifecycle%3D1%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_state_rcv%3D1&_101_assetEntryId=1052004&_101_type=content&_101_groupId=10184&_101_urlTitle=--6377&inheritRedirect=true|عنوان=محمد میرنقیبی}}</ref> [[گلنوش خالقی]]،<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۲۸ بهمن ۱۳۹۹|وبگاه=[[خانه موسیقی ایران]]|نشانی=http://www.iranhmusic.ir/view/10763/|عنوان=گلنوش خالقی هنرمندی بسیار با استعداد بود}}</ref> و [[ارفع اطرایی]]<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=همشهری آنلاین|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/311670/زندگینامه-ارفع-اطرایی-۱۳۲۰|عنوان=ارفع اطرایی|تاریخ=۴ آبان ۱۳۹۴}}</ref> اشاره کرد.

روح‌الله خالقی از ابتدای تأسیس رادیو با این سازمان همکاری داشت و چندین بار مسئولیت بخش موسیقی رادیو را برعُهدهبر عهده گرفته‌بود. راه‌اندازی برنامهٔ [[گل‌های رنگارنگ]]، یکی از فعالیت‌های وی در رادیو بود کهو پس از بازنشستگی، بر اجرا و انتشار برنامهٔ گل‌ها و مُشتقاتِ آن (یک شاخه گل، گل‌های جاویدان، برگِبرگ سبز و گل‌های صحرایی) به سرپرستی [[داوود پیرنیا]]، تمرکز بیشتری داشت.<ref name=":5"/> مهم‌ترین فعالیت‌های او در رادیو، غیر از راهنمایی‌ها و ارائهٔ پیشنهادها و طرح‌ها، به منظورِمنظور پیشرفت و بهبود موسیقیِموسیقی رادیو، رهبری ارکستر شماره یک، رهبری ارکستر انجمن موسیقی ملی، رهبری ارکستر گل‌ها، تهیه و اجرای برنامهٔ «یادی از هنرمندان» و تهیه و اجرای برنامهٔ [[ساز و سخن]] بوده‌است.<ref>{{پک/بن|ملاح|ک=پبام نوین، حسینعلی ملاح}}</ref>

خالقی در اسفند ۱۳۴۱،۱۳۴۱ باره‍.ش، دیگردوباره به شوروی سفر کرد و پس از بازگشت، مقاله‌های دیگری دربارهٔ موسیقی در این کشور منتشر کرد.<ref>{{پک|خالقی|۱۳۹۱|ک=موسیقی ایران|ص=۱۲}}</ref><ref name=":13">{{پک|خالقی|۱۳۸۵|ک=ای ایران|ص=۱۵}}</ref>

خالقی در دورانی فعالیت می‌کرد که [[موسیقی کلاسیک|موسیقی غربی]] در ایران رواج داشت و بسیاری موسیقی ایرانی را غیرعلمی و تدریس آن را بیهوده می‌دانستند. حتی در بازه‌ای موسیقی ایرانی در [[هنرستان عالی موسیقی]] تدریس نمی‌شد و بسیاری از کسانی که [[سازهای ایرانی|سازهای سنتی]] می‌نواختند در این دوره به سازهای اروپایی روی آوردند یا هنرستان عالی موسیقی را ترک کردند. در این زمان خالقی و استاد محبوبش [[علینقی وزیری]] برای حفظ موسیقی ایرانی تلاش‌های بسیاری کردند. [[خسرو جعفرزاده]] در نقد کتاب ''نظری به موسیقی،'' این کتاب را تلاشی برای توجیه علمی موسیقی ایرانی با [[تئوری موسیقی]] غربی و تغییر فضای ضد موسیقی ایرانی آن زمان می‌داند.<ref>{{پک|جعفرزاده|۱۳۷۲|ک=ماهور|ص=}}</ref> خالقی در سال ۱۳۳۹،۱۳۳۹ ه‍.ش، آخرین اثر خود را که تصنیفی با نام «خاموش''»''{{نشان|خاموش}} بود، روی شعری از [[رهی معیری]] و با خوانندگی [[غلامحسین بنان]] ساخت که توسط ارگستر گل‌ها به اجرا درآمد. [[غزل]] این تصنیف در مجموعهٔ شعر رهی معیری (سایهٔ عمر) با عنوانِ ''غباری در بیابانی'' نامیده شده‌است. او پس‌از ساخت این آهنگ تا پایان زندگی‌اش در سال ۱۳۴۴، اثر دیگری خلق نکرد.<ref name=":16">{{یادکرد وب|نویسنده=حسن شایگان|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=آینده، سال هفدهم، مرداد تا آبان ۱۳۷۰ شماره ۵ تا ۸، بواسطهٔ پرتال جامع علوم انسانی|نشانی=http://ensani.ir/fa/article/256693/بیست-و-پنجمین-سالمرگ-روح-الله-خالقی|عنوان=بیست و پنجمین سالمرگ روح‌الله خالقی}}</ref>