ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه پیوندهای ابهام‌زدایی
Fact writer009 (بحث | مشارکت‌ها)
یکی از مدیران بیاد این صفحه رو به حالت حفاظت شده تغییر بده، دیگه هر اسکلی نیاد چرت و پرت بزنه اعتبار ویکی پدیا فارسی رو زیر سوال ببره.
برچسب‌ها: واگردانی دستی ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۱:
پایتخت = [[آنکارا]]
|latd=۳۹ |latm=۵۵ |latNS=N |longd=۳۲ |longm=۵۰ |longEW=E |
بزرگ‌ترین شهر = [[کنستانتینوپلاستانبول]] |
زبان رسمی = [[ترکی استانبولی|ترکی]] |
نوع حکومت = جمهوری ریاستی با پارلمان واحد |
نوع حاکمان = • [[رئیس‌جمهور]] |
نام حاکمان = [[رجب طیب اردوغان]] |
موارد منجر به تشکیل = از [[امپراتوری عثمانی]]|
تاریخ تشکیل =۶ آبان ۱۳۰۲
(۲۹ اکتبر ۱۹۲۳) |
خط ۴۶:
|جهت رانندگی=راست
}}
'''تُرکیِه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye}} با نام رسمی '''جمهوری ترکیه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye Cumhuriyeti}}، کشوری [[فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره|فراقاره‌ای]] در [[اوراسیا]] است که بخش بزرگ کشور یعنی [[آناتولی]] ([[آسیای کوچک]]) در قاره [[آسیا]] و بخش کوچک یعنی [[تراکیه]] در قاره [[اروپا]] قرار دارد، جمهوری ترکیه از دل [[امپراتوری عثمانی]] به وجود آمد که پس از شکست در [[جنگ جهانی اول]] این امپراتوری فروپاشید. ساکنان ترکیه از [[ترک‌های آناتولی|ترک های آناتولی]] تشکیل شده که در سال ۱۰۳۷ (میلادی) از سرزمین باستانی خود [[جمهوری آلتای|آلتای]] (جنوب [[سیبری]]) به تدریج مهاجرت کردند و ساکن شدند.
'''تُرکیِه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye}} با نام رسمی '''جمهوری ترکیه''' {{به ترکی استانبولی|Türkiye Cumhuriyeti}}،
تُرکیِه''' (به [[زبان ترکی استانبولی|ترکی استانبولی]]: <bdi>Türkiye</bdi>) با نام رسمی '''جمهوری ترکیه''' (به [[زبان ترکی استانبولی|ترکی استانبولی]]: <bdi>Türkiye Cumhuriyeti</bdi>) کشوری است که از دل [[عثمانی]] به وجود آمد که پس از شکست در [[جنگ جهانی اول]] این امپراتوری فروپاشید. ساکنان ترکیه مردمانی از نژادهای مختلف و دارای کمی نژاد ترک هستند که البته پس از حملات ترک های آسیای میانه و اشغال این سرزمین توسط [[دودمان سلجوق|سلجوقیان]] و [[امپراتوری عثمانی|عثمانی]] به زبان ترکی صحبت می کنند . هر چند همچنان کردها در شرق به زبان خود صحبت می کنند و [[مردم ارمنی|ارمنیان]] تا پیش از نسل کشی بزرگ به [[زبان ارمنی]] سخن می گفتند . فرهنگ یونانی و ایرانی نفوذ بسیاری در این منطقه دارد تا حدی که نفوذ فرهنگ حقیقی و راستین ترکی و ترکان آسیای میانه ٬ [[سیبری]] و [[مغولستان]] بسیار کمتر از این دو فرهنگ غنی است . هم اکنون مردم به [[خط لاتین]] می نویسند و نژاد [[آریایی]] دارند.
 
ترکیه در شرق با کشورهای [[ایران]]، [[جمهوری آذربایجان]]، [[ارمنستان]]، و [[گرجستان]]؛ در جنوب شرقی با [[عراق]] و [[سوریه]]؛ و در شمال غربی (بخش اروپایی) با [[بلغارستان]] و [[یونان]] همسایه است. همچنین ترکیه از شمال با [[دریای سیاه]]، از غرب با دو دریای کوچک [[دریای مرمره|مرمره]] و [[دریای اژه|اژه]] و از جنوب غرب با [[دریای مدیترانه]] مرز آبی دارد. دو تنگهٔ راهبردی [[بسفر]] و [[داردانل]] نیز در اختیار ترکیه است.
ترکیه در شرق با کشورهای [[ایران]]، [[جمهوری آذربایجان]]، [[ارمنستان]]
پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۳۵۶ کیلومتر مربع ([[فهرست کشورها بر اساس مساحت|سی و هفتم]]) است. ترکیه کشوری [[کوهستان|کوهستانی]] و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک [[مستطیل]] است که از سوی شرق و غرب امتداد یافته‌است. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حساس‌ترین مناطق جهان، دارای موقعیت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا به‌شمار می‌آید و کشورهای بسیاری، به ویژه [[کشور ایران]] از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده می‌کنند و ترکیه نیز از خاک ایران برای ترازیت کالا و انرژی به آسیای شرقی، اورسیا و کشور های حوضه خلیج فارس استفاده مینماید. ترکیه از مکان‌های توریستی تاریخی و طبیعی برخوردار است . به دلیل وجود اماکن گردشگری به جای مانده از دوران ایرانیان یعنی امپتراتوری های هخامنشیان و ساسانیان و همچنی رومیان یونیان و عثمانی سالانه تعداد زیادی توریست به این کشور مسافرت می‌کنند.
 
پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۳۵۶ کیلومتر مربع ([[فهرست کشورها بر اساس مساحت|سی و هفتم]]) است. ترکیه کشوری [[کوهستان|کوهستانی]] و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک [[مستطیل]] است که از سوی شرق و غرب امتداد یافته‌است. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حساس‌ترین مناطق جهان، دارای موقعیت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا به‌شمار می‌آید و کشورهای بسیاری، به ویژه [[کشور ایران]] از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده می‌کنند و ترکیه نیز از خاک ایران برای ترازیت کالا و انرژی به آسیای شرقی، اورسیااروسیا و کشور های حوضه خلیج فارس استفاده مینماید. ترکیه از مکان‌هایآب توریستیو تاریخیهوای و طبیعیجلگه‌ای برخوردار است .و بهمکان‌های دلیلتوریستی وجود اماکن گردشگریدارد به جای مانده از دوران ایرانیان یعنی امپتراتوری های هخامنشیان و ساسانیان و همچنی رومیان یونیان و عثمانیدلیل همین سالانه تعداد زیادی توریست به این کشور مسافرت می‌کنند.
[[جمعیت ترکیه|جمعیت کشور ترکیه]] ۸۴٫۶۸۰٫۰۰۰ میلیون تن (برآورد ۲۰۲۱) می‌باشد،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=TURKSTAT Corporate|نشانی=https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500&dil=2|وبگاه=data.tuik.gov.tr|بازبینی=2022-05-16}}</ref> که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم [[سنی]] و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم [[علوی]] هستند.همچنین ترکیب زبانی در ترکیه ۷۰٪ درصد مردم ترک زبان و حدود ۲۸٪ درصد به زبان کردی که یکی از شاخه های زبان ایرانی است و حدود ۲ درصد به سایر زبان ها صحبت می کنند .از لحاظ ترکیب نژادی اکثر مردم آریایی های ایرانی و درصدی یونانیان هستند هرچند بر طبق آمار رسمی ۵ درصد ژن ترک در مردم ترکیه وجود دارد که نشان دهنده عدم کوچ این مردم از آسیای میانه است و فقط زبان آنها ترکیزه شده . <ref name="cia">{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey/|title=Turkey|work=[[The World Factbook]]|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=13 October 2016}}</ref>
 
[[جمعیت ترکیه|جمعیت کشور ترکیه]] ۸۴٫۶۸۰٫۰۰۰ میلیون تن (برآورد ۲۰۲۱) می‌باشد،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=TURKSTAT Corporate|نشانی=https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500&dil=2|وبگاه=data.tuik.gov.tr|بازبینی=2022-05-16}}</ref> که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم [[سنی]] و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم [[علویان (ترکیه)|علوی]] هستند.همچنین ترکیب زبانی درحکومت ترکیه ۷۰٪[[سکولاریسم|سکولار]] درصداست مردمولی ترکبسیاری زباناز و حدود ۲۸٪ درصدمردم به زباندین کردی[[اسلام]] کهپایبند یکیهستند ازو شاخه[[عید های زبان ایرانی استفطر]] و حدود[[عید ۲قربان]] درصددر بهاین سایرکشور زبانتعطیل ها صحبت می کنندرسمی است.از لحاظهمچنین ترکیب نژادیقومی اکثردر مردمترکیه آریایی۷۰٪ هایتا ایرانی۷۵٪ ودرصد درصدیمردم، یونانیان[[ترک‌های هستندآناتولی|ترک هرچندهای برآناتولی]] طبقو آمارحدود رسمی ۵۱۹٪ درصد ژن ترک در [[مردم ترکیهکرد|کرد]] وجودو داردحدود که۷ نشانتا دهنده۱۲ عدمدرصد کوچرا اینسایر مردمباشندگان ازقومی آسیایترکیه میانه است و فقط زبان آنها ترکیزه شدهتشکیل می‌دهند. <ref name="cia">{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/turkey/|title=Turkey|work=[[The World Factbook]]|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=13 October 2016}}</ref>
 
[[زبان رسمی]] ترکیه، [[ترکی استانبولی|ترکی (استانبولی)]] است که در گذشته با [[خط عربی]] (عثمانی) نوشته می‌شد و پس از [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی امپراتوری عثمانی، و تشکیل جمهوری ترکیه توسط [[آتاترک]] در سال ۱۹۲۳ با [[خط لاتین]] نوشته می‌شود. امروزه براساس منابع رسمی بیش از ۸۵٪ مردم زبان ترکی و حدود ۱۲٪ کرمانجی و ۳٪ بقیه زبان ها را به عنوان زبان مادری تکلم میکنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Minority Rights Group International : Turkey : Turkey Overview|نشانی=https://web.archive.org/web/20150909185440/http://www.minorityrights.org/4387/turkey/turkey-overview.html|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2015-09-09|بازبینی=2022-05-30}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Son Dakika|نشانی=https://www.milliyet.com.tr/son-dakika-haberleri/|وبگاه=Milliyet|بازبینی=2022-05-30|کد زبان=tr}}</ref>
 
ترکیه با نام [[امپراتوری عثمانی]] در چند سدهٔ گذشته، بخش‌های بزرگی از [[خاورمیانه]] و جنوب شرقی اروپا را در دست داشته‌است.
هرچند این کشور هرگز نتوانست با وجود تجهیزات نظامی نیرومندتر از امپراتوری ایران و حملات متعدد در زمانی که ایران در اوج ضعف بود همه خاک آن را تصرف کند و زمانی که ایرانیان به سلاح های پیشرفته تر مجهز شدند شکست های سنگین و سختی را به عثمانی متحمل کردند و این موجب عدم پیشرفت مد نظرشان در شرق شد . همچنین عثمانی هرگز نتوانست به وسعت بزرگترین امپراتوری های منطقه مثل امپراتوری وسیع هخامنشی ، شاهنشاهی ساسانی و یا سه خلافت اولیه برسد .
 
== نام‌شناسی ==