'''شِبهِ‌علم''' {{انگلیسی|Pseudoscience}} به ادّعاها، باورها، یا کارهایی گفته میشود که به‌غلط با عنوان [[علم]] ارائه می‌شوند، ولی بر پایهٔ [[روش علمی]] نیستند؛ یعنی مروّجان شبه‌علم به جای اینکه خرافات و مطالب غیرواقعی را بدون روتوش ارائه کنند، از قالب و اصطلاحات علمی استفاده می‌کنند تا با استفاده از اعتبار علم، میزان باورپذیری ادعاهای خود را بالا ببرند؛ مثلاً فرد باورمند به شبه‌علم از قانون عمل و عکس‌العمل برای توضیح «نتایج کار خیر» استفاده می‌کند و از «[[نسبیت]]» برای توضیح اینکه «فلان مهمانی چقدر نسبت به فلان کلاس درس زودتر تمام شد!» و از «عدم قطعیت» برای رد کردن یک اصل سادهٔ منطقی استفاده می‌کند و از «[[کوانتوم]]» برای شفا و از «ژنتیک» برای توصیف عقاید سنتی آزموده نشده و از «انرژی» به «عرفان» می‌رسد و از «قانون بقای ماده و انرژی» به این نتیجه می‌رسد که تناسخ وجود دارد و…
باور به [[بشقاب‌پرنده]]ها، [[طالع‌بینی]]، [[کف‌بینی]]، [[اختربینی|ستاره‌بینی]] (آسترولوژی)، [[باور نادرست ده درصد از مغز|استفاده از ۱۰ درصد مغز]]، [[انرژی‌درمانی]]، [[عرفان حلقه]]، [[کارما]]، [[دارما]]، [[تناسخ]]، بار اخلاقی گذاشتن روی انرژی (انرژی مثبت خوب و انرژی منفی بد) [[دورآگاهی]]، شعور مواد، [[عرفان کوانتومی]]، [[قانون جذب]]، [[طب سنتی]]، [[محرک‌های زیرآستانه‌ای|سابلیمینال]]، [[زمین تخت|زمین تخت‌گرایی]]، [[تعبیر خواب]]، [[قطبیت‌درمانی|سنگ‌درمانی]]، تأثیرات خاص [[یوگا]] و [[مدیتیشن]] و [[هیپنوتیزم]]، [[چاکرا]] و چاکرا درمانی و بیداری [[کندالینی]]، [[ادراک فراحسی|چشم سوم]]، [[هومئوپاتی]]، [[هواپونوپونو]]، [[فنگ شویی]] و [[تئوری توطئه|تئوری‌های توطئه]] در زمینه علم، نمونه‌هایی از باورهای شبه‌علمی هستند. از نمونه‌های شبه‌علم در زمینه دین هم می‌توان به باور به [[آفرینش‌گرایی]]، [[طراحی هوشمند]]،<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://books.google.cm/books?id=fI5nPrCMREgC&pg=PA235&dq=However,+as+Lecointre+has+shown,+the+intelligent+design+theory+is+anti-science:+any+activity+involving+blatant+scientific+fraud,+intellectual+deception+or+communication+that+blurs+the+nature,+objectives+and+limits+of+science+may+be+called+anti-science.+The+intelligent+design&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=However,%20as%20Lecointre%20has%20shown,%20the%20intelligent%20design%20theory%20is%20anti-science:%20any%20activity%20involving%20blatant%20scientific%20fraud,%20intellectual%20deception%20or%20communication%20that%20blurs%20the%20nature,%20objectives%20and%20limits%20of%20science%20may%20be%20called%20anti-science.%20The%20intelligent%20design&f=false|عنوان=Parliamentary Assembly, Working Papers: 2007 Ordinary Session (Third Part) 25-29 June 2007|نام خانوادگی=ASSOC|نام=BERNAN|تاریخ=2008-01-30|ناشر=Council of Europe|شابک=9789287162908|زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=manson|نام=joseph|کد زبان=en|نشانی=http://newsroom.ucla.edu/stories/050927voices_pseudoscience|عنوان=Intelligent design is pseudoscience|بازبینی=2017-07-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140515090423/http://newsroom.ucla.edu/stories/050927voices_pseudoscience|archivedate=۱۵ مه ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=Overview of the Nature of Intelligent Design as a Pseudoscience|ژورنال=2007 AAS/AAPT Joint Meeting, American Astronomical Society Meeting 209, id.174.01; Bulletin of the American Astronomical Society, Vol. 38, p.1152|ناشر=American Astronomical Society|تاریخ=12/2006|زبان=|شاپا=|doi=|پیوند=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AAS...20917401B|تاریخ دسترسی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Simanek|نام=Donald E.|نشانی=https://www.lhup.edu/~dsimanek/philosop/creation.htm|عنوان=Intelligent Design Creationism: Fraudulent Science.|بازبینی=2017-07-28|archive-date=۷ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170907170922/http://www.lhup.edu/~dsimanek/philosop/creation.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://homepages.wmich.edu/~korista/IDstuff.html|عنوان=Intelligent Design is NOT Science|بازبینی=2017-07-28|archive-date=۲۳ آوریل ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160423053125/http://homepages.wmich.edu/~korista/IDstuff.html|url-status=dead}}</ref>،شبه‌علم، فوایدخوراک علمینوشتاری بسیاری از مطبوعات [[نمازعامه‌پسند]] وموسوم به [[روزهخبرنگاری زرد|مجلات زرد]] برایرا بدن،می‌سازد. [[پزشکیمطالب درو جهانباورهای اسلام|طبکه اسلامی]]،شبه‌علم [[معجزه|اعجاز]]هاینام‌می‌گیرند علمیعموماً با استفاده از شکل [[قرآناستدلال]]، ربطبحث دادنو [[تجربهواژگان نزدیکمشابه بهبا مرگ|تجربیاتمباحث تخصصی نزدیکعلمی، به مرگ]]عنوان بامطالعات [[فراطبیعی|ماوراءالطبیعه]]،علمی تأثیراتو فیزیکیثابت‌شده [[چشمارائه زخم]]،می‌شوند عوارضاما وحشتناکدر [[خودارضایی]]عمل، روش‌شناسی علمی ندارند و [[روان‌شناسی]]به اسلامیانتخاب اشارهگزینشی کردنتایج، بیان اغراق‌آمیز یا دروغ‌پردازی متکی هستند.{{فراهنجار}}
شبه‌علم، خوراک نوشتاری بسیاری از مطبوعات [[عامه‌پسند]] موسوم به [[خبرنگاری زرد|مجلات زرد]] را می‌سازد. مطالب و باورهای که شبه‌علم نام‌می‌گیرند عموماً با استفاده از شکل [[استدلال]]، بحث و واژگان مشابه با مباحث تخصصی علمی، به عنوان مطالعات علمی و ثابت‌شده ارائه می‌شوند اما در عمل، روش‌شناسی علمی ندارند و به انتخاب گزینشی نتایج، بیان اغراق‌آمیز یا دروغ‌پردازی متکی هستند.
در [[ایران]] نیز همانند کشورهای دیگر جهان، موارد شبه‌علم بدون ارزیابی دقیق رسانه‌های رسمی به عنوان دستاوردهای علمی واقعی گزارش میشود که ساخت موتورهای بدون سوخت، [[مستعان ۱۱۰|ویروس‌یاب مستعان]] و دیگر اختراعات غیرممکن از آن جمله است. بخشی از ترویج شبه‌علم در ایران از تریبون‌های رسمی، از جمله [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صداوسیما]] انجام میشود که در مواردی افرادی بدون صلاحیت علمی از این مطالب برای دفاع از مواضع سیاسی و مذهبی حکومت استفاده می‌کنند. اما آنچه رواج شبه‌علم در ایران را از بسیاری کشورها متمایز می‌کند نقش فعال رسانه‌های رسمی و مقام‌های عالی در آن است، تا جایی که [[محمود احمدی‌نژاد]]، [[رئیس‌جمهور]] سابق از تولید [[انرژی هسته‌ای]] در زیرزمین خانه یک دختر نوجوان ایرانی گفته بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/science-52314920 |عنوان =مستعان ۱۱۰؛ سپاه چه توضیحی دربارهٔ ادعای اختراع ویروس‌یاب فوری و از راه دور دارد؟ | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۲۸ فروردین ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۲۸ آوریل ۲۰۲۰}}</ref> نمونه دیگر شبه‌علم، معرفی [[مستعان ۱۱۰]] توسط سپاه پاسداران [[انقلاب اسلامی]] به عنوان دستگاهی که می‌تواند برای شناسایی لحظه‌ای ویروس کرونا از فاصلهٔ دور استفاده شود. این ادعا توسط انجمن فیزیک ایران، در دسته ادعاهای شبه‌علم دسته‌بندی شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نظر انجمن فیزیک ایران دربارهٔ ساخت دستگاه آشکارسازی ویروس‌های نانومتری کرونا با روش‌های الکترومغناطیسی و از راه دور: PSI: شرح خبر|نشانی=http://www.psi.ir/news2_fa.asp?id=3036|وبگاه=www.psi.ir|بازبینی=2020-06-26}}</ref>
