قره‌باغ: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Erfanabspr (بحث | مشارکت‌ها)
(خلاصۀ ویرایش حذف شد)
برچسب‌ها: برگردانده‌شده حذف منبع ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۰۵:
}}
[[پرونده:Murov mountain in Azerbaijan-Caucasus3.jpg|بندانگشتی|چپ|320px|مروداغ بلندترین نقطه قره‌باغ]]
'''قره‌باغ''' ({{lang-hy|Ղարաբաղ}}; {{lang-az|Qarabağ}}) یک منطقه جغرافیایی زیبا در شرق [[ارمنستان]] و جنوب غربی [[جمهوری آذربایجان]] است که از ارتفاعات [[قفقاز کوچک]] تا زمین‌های پست بین رودخانه‌های [[رود کر (قفقاز)|کر]] و [[ارس|آراز]] کشیده شده‌است.
 
همچنین قره‌باغ از دوره [[دودمان صفویان|صفویه]] به این سو به یکی از تقسیمات سیاسی [[ایران]] تبدیل شد.<ref name="تقسیمات کشوری">مدخل [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3749 تقسیمات کشوری] در [[دانشنامه جهان اسلام]]</ref> بعدها توسط آغامحمدخان قاجار، مجدداً تحت حاکمیت مرکزی ایران قرار گرفت. قره باغ نهایتاً پس از [[عهدنامه گلستان]] در ۱۸۱۳ به [[روسیهاتحاد تزاریجماهیر شوروی|شوروی]] واگذار شد.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/golestan-treaty GOLESTĀN TREATY]</ref> تا ۱۸۴۰ این منطقه همچنان با عنوان ایالت قره‌باغ شناخته می‌شد اما پس از آن به بخش شوشا تغییر نام یافت، در [[اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی|اتحاد جماهیر شوروی]] بخش‌هایی از آن به [[جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان|جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی]] پیوست، [[استان سیونیک|بخش زنگه‌زور]] به [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی]] واگذار شد<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/93186 قره باغ: پیشینه تاریخی و ریشه‌های درگیری: سرزمین‌های آن سوی ارس] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150721175124/http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/93186 |date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۵}}، بهرام امیراحمدی، اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره ۷۱ و ۷۲، صفحهٔ ۸۱</ref> و پس از اشغال این منطقه توسط واحدهایی از ارتش شوروی در معیت [[نیروهای مسلح ارمنستان|نیروهای ارمنستان]] بخش کوهستانی‌اش که قسمتی از ساکنان آن را [[ارمنی‌ها]] تشکیل می‌دادند با عنوان [[جمهوری آرتساخ]] اعلام استقلال کرد.<ref>[http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/516289 روسیه و قفقاز مسئله قراباغ کوهستانی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150721223923/http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/516289 |date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۵}}، اولس اسمولانسکی، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ۱۵، صفحهٔ ۱۷۹</ref>
 
همچنین مردم [[جمهوری آذربایجان|آذربایجان شمالی]] و [[آذربایجان|جنوبی]] برای این منطقه شعار «قره باغ آذربایجاندیر» را می دهند.
== ریشه‌شناسی ==
نام قره‌باغ از دو کلمه [[زبان ترکی آذربایجانی|ترکی]] قره<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://www.paymanonline.com/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D9%82%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%A7/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۹ مارس ۲۰۲۱ |archive-date=۱۲ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210612150348/https://www.paymanonline.com/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D9%82%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%A7/ |url-status=dead }}</ref> و [[فارسی]] باغ<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/3658938.stm BBC News - Regions and territories: Nagorno-Karabakh<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> به معنی باغ سیاه یا باغ بزرگ به وجود آمده‌است.<ref name="bbc2005">The BBC World News. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/country_profiles/3658938.stm Regions and territories: Nagorno-Karabakh], ''[[BBC News Online]]''. Last updated October 3, 2007. Retrieved November 21, 2007.</ref><ref name="SovArm2">{{hy icon}} Ulubabyan, Bagrat. ''Karabagh'' (Ղարաբաղ). The Soviet Armenian Encyclopedia, vol. vii, Yerevan, Armenian SSR, 1981 p. 26</ref> این نام اولین بار در منابع گرجی و ایرانی در قرن سیزده و چهارده میلادی آمده‌است.<ref name="SovArm2"/> نام آرتساخ در [[سنگ‌نبشته]]‌های [[اورارتو]] دوران پادشاهی «آیرارات» ،[[اوشاکان]] کنونی) به صورت‌های «آرداخونی» یا «اوردخینی» و «اوردخه» قید شده‌است که نام [[آرتساخ (استان تاریخی)|آرتساخ]] از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در [[هزاره اول (پیش از میلاد)]] جزو [[:w:en:Ayrarat|پادشاهی آیرارات]] و سپس یرواندیان ([[دودمان اروندی]]) قرار داشت.<ref>{{cite book|title=Ancient and medieval sources about Artsakh|publisher=''Caucasian Word'', 23.III.1919|pages=Part 1|url=http://www.karabakhcenter.com/images/menus/250/BarseghovAincentHistorical.pdf|accessdate=۲۵ آوریل ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160601053049/http://www.karabakhcenter.com/images/menus/250/BarseghovAincentHistorical.pdf|archivedate=۱ ژوئن ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>Chorbajian, Levon; Donabedian Patrick; Mutafian, Claude. The Caucasian Knot: The History and Geo-Politics of Nagorno-Karabagh. NJ: Zed Books, 1994, p. 52</ref><ref name="ASE">{{hy icon}} Bagrat Ulubabyan. ''«Արցախ»'' (Arts'akh). Armenian Soviet Encyclopedia. vol. ii. Yerevan: [[فرهنگستان ملی علوم ارمنستان]]، 1976, pp. 150–151.</ref><ref>Christopher Walker. The Armenian presence in Mountainous Karabakh, in John F. R. Wright et al. : Transcaucasian Boundaries (SOAS/GRC Geopolitics). 1995, p. 91</ref>[[استرابون]] در (کتاب جغرافیای) خود قسمت سمت راست [[رود کر (قفقاز)|رود کورا]] (محل کنونی قره باغ) را با نام «ارخیستینا» (Orkhistene) به عنوان یک ایالت «هایک بزرگ» ([[ارمنستان بزرگ]])-([[ارمنستان]] = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشته‌است.<ref name="Strabo">[[استرابون]]. ''[[Geography (Strabo)|Geography]]'', [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0198&loc=11.14.1 11.14].</ref><ref>Ethno-history and the Armenian influence upon the Caucasian Albanians. Classical Armenian culture: Influence and creativity. Philadelphia: Scholars Press. 1982.</ref>